Тываның Чазаанга, республика Баштыңы Владислав Ховалыгның удуртканы ээлчеглиг хуралга элээн каш нормативтиг эрге-хоойлу актыларын сайгарып көрген. 

Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызының медеглээни болза, 220 ажыг муң гектар черни кезип, 219 муң тонна сиген-ширбиилди бөлген.

Тываның Дээди Хуралының депутаттарының сайгарылгазынче 2025 база 2026-2027 чылдарда республика бюджединиң дугайында хоойлу төлевилелин киирген.

Ам хөй ажы-төлдүг деп шынзыдылганы алырда, Күрүне ачы-дузазының порталында доктааткан майыкка электроннуг билдириишкинни долдурар. 

Кызыл хоорайда черлик ыттан калчаа аарыы илереттинген. Халдавырның тарап нептерээрин болдуразы-биле, хоорай девискээринде карантинни чарлаан.

Октябрьның 30-де, Чазак бажыңынга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даргалааны Дыл политиказының талазы-биле күрүне чөвүлелиниң хуралы болуп эрткен.

Сибирь регионнарының бурунгаарлаашкынныг хөгжүлдезинге үндезин болур улуг эртем төлевилелдериниң боттаныышкыны, ылаңгыя Новосибирск облазынга «Сибирьниң фотоннарының долгандырыг төвү» коллективтиг ажыглал төвүнүң тудуу - Сибирь федералдыг округда Россия Федерациязының Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң хууда контролюнда.

Барыын-Хемчиктиң Аксы-Барлык база Тожунуң Салдам суурларда Культура бажыңнарын база Бии-Хемниң төвү Туран хоорайда Сафьяновтар аттыг музейни капитал чаартылга соонда ажыткан. 

Тывада күрүне өнчү-хөреңгизин хуужударының албан езунуң шупту медээлерин www.minzem.rtyva.ru сайтыга салыры албан. 

Бо хүнде, 1944 чылдың октябрь 29-та, ССРЭ-ниң Улусчу комиссарлар Соведи Тыва областың харылзаа эргелелин тургузар дугайында доктаалга атты салган.

Республикада социал объектилер капитал септелгези адакталып турар. Ындыг болзажок кидин-түлүк ажылдап турар черлер база бар. 

«Улуг этнографтыг диктант» деп делегейниң чырыдыышкын акциязы – И.Г. Сафьянов аттыг Орус культура төвүнге, муниципалдыг тургузугларга, miretno.ru сайтыга.

Бо хонуктарда Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Бай-Хаак суурда улуг социал объектилер – 825 олуттуг школа база Культура бажыңының тудуу дээш, өске-даа тудуг шөлдеринге четкен.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның хыналдазынче Кызыл хоорайда база Каа-Хем суурда туттунуп турар улуг объектилер кирген. Ол дээрге школалар, чаа тудуглар, спорт-культура төвү болгаш өске-даа объектилер-дир. 

Эртем талазы-биле хемчеглер

Октябрь 30-де – Тываның Баштыңының чанында дылдар политиказын боттандырар талазы-биле күрүне чөвүлелиниң хуралы – Чазак Бажыңынга.

Тываның сенатору Дина Оюн, Россияның Маадыры Чалым Чулдум-оол база Тываның Чазааның даргазының оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынаа чалыы маадырларга шаңналдар тыпсыр езулалга киришкен.

«Күш-культура болгаш массалыг спорттуң хөгжүлдези» федералдыг программа-биле бо чоокку үш чылдарда спортчу объектилер тудар российжи регионнар санынче Тыва база кирген. 

«Билиг» российжи ниитилелдиң организастааны «Өскелерниң гректерже оруу: бодалдарның, кижилерниң болгаш технологияларның сайзыралының муң чыл төөгүзү» деп бүгү-российжи онлайн-викторинага садыг-саарылга оруктарының хөгжүлдезиниң төөгүзүнге хамаарыштыр билиглерин хынаар кылдыр Тываның чурттакчыларын чалап турар.

Сентябрь 8-те төлээлекчи органнар составы чаартынган Тываның муниципалиттеринде кожууннарның чаа баштыңнары – Төлээлекчилер хуралдарының даргаларын бо хүннерде  бадылап турар.

Бөгүн школа назыны четпээн өөредилге черлериниң кижизидикчи башкылары болгаш ажылдакчылары профессионал байырлалын демдеглеп турар. 

Россияның энергетика неделязы-2024-ке тураскааткан лекциялар Тывада болгаш чурттуң өске регионнарында эртип турар. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг шериг албанынче күскү кыйгыртылга үезинде регионалдыг кыйгыртылга комиссиязының кол составының ажылын бодун баштаар.

Кадеттер училищезиниң бирги юбилейинге тураскаадып «Российжи кадеттерниң одуруунда он чыл» деп байырлал концертин бөгүн Тываның Национал хөгжүм-шии театрынга көргүскен.

Бөгүн, сентябрьның 26-да, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның киржилгези-биле Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) дөрткү чыыжының бирги организастыг хуралы болуп эрткен.

2024 чылдың бирги чартыында Тываның каттышкан бюджеди 27 млрд 470 млн рубль орулганы алган, 2023 чылдың ол үезинге деңнээрге, 22 хуу азы 1 млрд 225 млн рубль хөй. 

Тываның эрге-чагыргазы чайгы дышнатылга үезинде назы четпээннерни күш-ажылга хаара тудар хемчеглерни  оон-даа сайзыраңгайжыдар сорулгалыг.

Президентиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң эрттиргени хуралда келир кышка Сибирь Федералдыг округ регионнарының белеткелин сайгарып чугаалашкан. 

Сентябрь 1-нии-биле алырга, Тывада национал төлевилелдер көргүзүглерин чедип алганының ниити деңнели 96,9 хуу болган.

Кызылдың Аныяктар ордузунга, Тываның Улусчу фронтузунуң тускай шериг операциязының киржикчилерин деткиири-биле организастааны «Тыл – фронтуга! Бүгү чүвени тиилелге дээш!» деп бир дугаар шуулган-марафон болуп эрткен.

Республиканың кожууннарында «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң «Таарымчалыг хоорай хүрээлелин тургузары» программазы-биле хөй-ниити девискээрлеринде чаагайжыдылга ажылдары доозулгалак.

Тывада хөй ажы-төлдүг 2856 өг-бүле 2024 чылда одаар ыяшты болгаш  хөмүр-дашты халас алыр. 

Тывада ОРВИ болгаш грипптен аарыыр чорук көвүдээн. Бөгүн Роспотребнадзорнуң регионалдыг эргелелиниң удуртукчузу Людмила Салчак ооң дугайында республика Баштыңы Владислав Ховалыгга илеткээн.

"По праву памяти" бүгү-российжи чогаадыкчы мөөрей амгы үениң маадырларының дугайында өг-бүле сактыышкынын кадагалап база дайынчыларның чогаадыкчы ажылы таварыштыр хамааты амыдыралга чаңчыгарын деткииринче угланган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг хөй ажы-төлдүг ие Айнааш Ондарга «Маадыр ие» хүндүлүг атты тывысканы-биле байыр чедирген. 

Тываның Саң-хөө яамызы биле үндүрүг албаны кижилерден эт-хөреңги үндүрүглерин чыырының шалыпчы айын эрттирер. 

Тывада бөгүн республиканың даш-чонукчулары профессионал байырлалын демдеглеп эрттирип турар. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бодунуң байыр чедириишкининде ону бир дугаар демдеглеп турарын айыткан.

Сентябрь 2-де Тывага Россия Федерациязының Президентизиниң келгениниң түңнелдери-биле даалгалар даңзызын Кремльде белеткеп турар.

Делегейниң Узун назылыглар хүнүнүң бүдүүзүнде, Тывада улуг назылыг улустар аразында ниити ырының республика фестивалы эртип турар.

Новосибирскиге «Большая Сибирь: ПРОстранство для развития» деп кол теманы 2024 чылда чырыткан «Сибирь.ПРО» журналисчи мергежилге XIX регионнар аразының конкурузунуң түңнелдерин үндүрген.

Регионнуң малчыннары малдың хүр кыштаглаашкынынга херек мал чеминиң 72 хире хуузун кезип белеткээнин республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы дыңнаткан.

«Өөредилге» национал төлевилел күүселдези-биле Тывада ам база ийи кванториум ажыттынган. Кызыл хоорайның 2 биле 8 дугаарлыг школаларында амгы үениң өөредилге технопарктары ажылын эгелээни ол. 

Республика парламентизиниң чаа составының чаа соңгуткан депутаттары дараазында четвергде бирги хуралын эрттирер.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг социал четкилерде бодунуң блогунда, сөөлгү каш айларда российжи регионнарның арга-арыг албанының база федералдыг Авиаарга-арыг камгалалының специалистери республикага чурттавышаан, тайга-даксыл берге черлерде өрттерни өжүреринге тыва коллегаларынга дыка улуг дузаны көргүскени дээш четтиргенин илереткен.

Тывада суггарылга системаларын катап тургузарының кампаниязы уламчылавышаан.

Төпчүткен одалга системаларлыг муниципалиттерден одалга сезонунче бир дугаарында Каа-Хем, Бии-Хем, Барыын-Хемчик база Таңды кожууннар кирер. 

Тываның Соңгулда комиссиязы Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентиниң) дөрткү чыыжының депутаттар соңгулдаларының төнчү түңнелдерин үндүрген.

Тывада регионалдыг чазактың инициативазынга даянгаш, садыг бүдүрүлгелериниң хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерни деткииринче угланган кады эштежилге программазы ажылдап эгелээн. 

«Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри» федералдыг төлевилел чорудуу-биле Тывада бажыңнар чоогунуң база хөй-ниити шөлдериниң сайзыралынче сөөлгү 6 чылда 750 млн ажыг рубльди үндүрген

Тускай шериг операциязының киржикчилери башкы угланыышкынныг дээди өөредилге черлеринге профессионал билиг-мергежилге өөредилгени, эде белеткелди база билиглерин бедидип өөренир аргалыг. 

«Улусчу фронт. Шупту чүвени Тиилелгеге!» ачы-буян акциязы сентябрь төнчүзүнде доостур. 

Тываның эрге-чагыргазы Россия Федерациязының эвээш санныг үндезин чоннарының даңзызынче кирген тожу тываларын деткиир тускай грантыларны доктааткан.

Россияның экономиктиг сайзырал сайыды Максим Решетников база Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг регионче аян-чорукчуларны хаара тударынга таарымчалыг черлерни база чаа төлевилелдерге турисчи инфраструктураны тударының аргаларын сайгарып чугаалашкан.

Москвага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның саң-хөө сайыды Антон Силуанов-биле Тываның бюджедин өйлээриниң айтырыгларын чугаалашкан.

Тывада туберкулезту эге чадазында илередип эгелээнинден оон чок болур чорук 16 хуу кызырлып, хоочураан аарыг кижилер саны эвээжээн. 

Тываның Баштыңы биле чурттуң Чазак даргазының оралакчызы Марат Хуснулинниң ужуражылгазының кол темазы - 2024 чылда республиканың социал-экономиктиг хөгжүлде айтырыглары болган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россия Чазааның Даргазының оралакчызы Дмитрий Патрушев-биле Москвага ужурашкан. Регионнуң суггарылга системаларының чамдыызын федералдыг өнчүже база федералдыг объектилер составынче иштики ажыл-агый четкилерин шилчидери ужуражылганың кол айтырыы болганын чазактың парлалга төвү дыңнаткан. 

Республикада одалга сезону эгелээри-биле хуу бажыңнарда чурттакчы чонга угарлыг ыштан хораннанып болурунуң айыыл улгадыр. 

РФ-тиң тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыды Ирек Файзуллин база Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Тывада тудуг адырын хөгжүдеринче база ЧКА объектилерин эде чаартырынче угланган программаларны боттандырарының чорудуун сайгарып чугаалашкан. 

Тыва Республиканың Чазааның даргазының экономика айтырыгларның талазы-биле бирги оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседир кылдыр Мерген Борисович Хомушкуну томуйлаан.

Республика Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде вице-премьер Татьяна Голикова-биле ужурашкаш, Тывада элээн каш социал ужур-дузалыг объектилер тудуунга хамаарыштыр чугааны чоруткан.

Регионалдыг Көдээ ажыл-агый яамызының медеглээни болза, 227 744 тонна мал чеми белеткээр планны 60 хуу чедирип, 126746 тоннаны кезип алган.

Тывада өртке удур онза чурумну сентябрьның 10-дан 30-ге чедир узаткан. Республика чазааның чогуур доктаалын бөгүн регионнуң албан езунуң порталында парлаан. 

Эрткен соңгулдаларның баш бурунгаар сан-чурагайындан алгаш көөрге, Сибирь федералдыг округтуң регионнарындан Тыва биле Кузбасс соңгулда участоктарынче соңгукчуларның эң бедик келиишкинин көргүскен.

Республиканың Дээди Хуралынче база муниципалдыг тургузугларның төлээлекчилер хуралдарының депутаттарынче соңгулдаларда бадылаашкынның баш бурунгаар түңнелдеринден алырга, «Чаңгыс демниг Россия» партия дээш соңгукчуларның 80 ажыг хуузу үннерин берген.

Тываның Дээди Хуралының (парламентиниң) чаа составының кол айтырыы - тускай шериг операциязының киржикчилеринге дузалажыры болгаш деткиири болур. 

«Арыг суг» федералдыг төлевилел-биле Каа-Хем суурда Преображенский микрорайонунда суг дамчыдар четкилиг тудугнуң техниктиг белени 72 хуу четкен. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың Дээди Хуралының  IV чыыжының депутаттарының соңгулдаларынга бодунуң үнүн берген. 

Сентябрьның 8-те Чаңгыс аай бадылаашкын хүнүнде, республиканың чурттакчы чону Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) дөрткү чыыжының депутаттар соңгулдарынга база муниципалдыг деңнелдиң 105 соңгулдаларынга киржир.

Кызыл - Эрзин оруунуң Бай-Хаакче талазынче автооруктуң 30 км участогун септээринче бир миллиард рубльди салган.

Энергокомпания Тыва Республиканың кыдыг-кызыгаар Тес-Хем кожуунда О-Шынаа суурнуң четкилерин чаартыр ажылдарны дооскан. 

«Бодунуң чедиишкиннери-биле бистиң училищевис бедик статузун бадыткап, өөредилгениң шынары-биле олар Россияның Камгалал яамызының өөредилге черлериниң аразында үшкү черни ээлеп турар

Тываның Чазаа Мөңгүн-Тайга кожуунче чырык шугумун тударын чедип алыр дээш ажылдаар. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Мөңгүн-Тайгага ажылчын сургакчылаашкын үезинде ону чугаалаан.

Регион чазааның техниктиг деткимчези-биле «Техмашсервис» компанияның эрткен чылдың ноярьда Тывада ажытканы эмульсиялыг частыр бүдүмелдер кезээ бүдүрер завод ажылын чогумчалыг эгелээн.

Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның Мөңгүн-Тайга кожууннуң чону-биле ужуражылгазының кол темалары – Тываның ыраккы кожууннуң инфраструктура айтырыглары болган.

Аныяктар херектериниң талазы-биле федералдыг агентилел Тываның аныяктарын «Росмолодежь.Гранты «Двигай сообщества» аныяктар төлевилелдериниң бүгү-российжи конкурузунга киржиринче чалаан.

Регионнуң экономиктиг сайзырал яамызы дараазында угланыышкыннарга субсидия алыр күзелдиг үлетпүр бүдүрүлгелеринден чагыгларны хүлээп турар:

Россияда 30 муң хире кижи «Ада-чуртка бараан болуп тур мен» акцияның дыңнакчылары болган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Шагаан-Арыгның чылыдылга-энергетика төвү чаа одалга сезонунга кайы хире белеткенип турарын хынаан. 

«Өөредилге» национал төлевилелдиң «Амгы үениң школазы» федералдыг төлевилели-биле спорт залдыг, 176 олуттуг школаны тудуп турар.

Росхереглелхайгааралының Тывада эргелелиниң дыңнатканы болза, эрткен неделяда республикада ОРВИ база грипптен аарыыр чорук эпидемиологтуг деңнелден 80,6 хуу куду. 

Тываның Баштыңы чазактың дүүштүрүлге хуралынга бистиң республикага  Владимир Владимирович Путинниң ажыл-агыйжы чоруунуң баш бурунгаар түңнелдерин үндүрген.

Регионнуң социал-экономиктиг хөгжүлде айтырыгларының талазы-биле хурал - Россияның Президентизи Владимир Путин Тывага ажыл-агыйжы чоруунуң кол кезээниң бирээзи болган.

Регионнуң удуртукчузу Тывада чуртталга тудуунуң темпизин база көдээ ажыл-агый хөгжүлдезиниң хемчеглериниң дугайында Президентиге илеткээнин дыңнаткан.

Балгазын суурда 616 олуттуг чаа школаны байырлыы-биле ажыткан.

Кызылда Вавилин ээтпээнде Ада-чурттуң Маадырлары аттыг 20 дугаар чаа ажыттынган школага Президент “Чугула айтырыглар дугайында чугаа” деп ажык кичээлди эрттирген. 

Тываның Өөредилге яамызы 72 муң уруглар, ооң санында 7,5 муң бирги класчылар , 4,5 муң биргикурчулар, 5 муң хире чаштар ча өөредилге чылынга турскааткан хемчеглерге киржип, бирги кичээлдерин эрттиргенин дыңнаткан.

Сентябь 1-де Тывага Тыва Арат Республиканың эки турачыларынга төөгүлүг сактыышкын болгаш алдар-хүндү хүнүн бүгү-российжи Билиглер хүнүнде хары угда демдеглеп эрттирген.  

Калуга хоорайга таарымчалыг хоорай хүрээлеңин тургузар шылгараңгай төлевилелдерни илереткен улуг шуулган болуп эрткен. Аңаа федералдыг ведомстволарның удуртукчулары, губернаторлар болгаш муниципалитеттер баштыңнары киришкен.

Чылдың-на өөредилге чылының эгезинде ажылчын коллективтер, хууда сайгарлыкчылар болгаш республиканың буянныг хамаатылары «Школаже белеткениринге дузалажыр» акцияга каттыжып келир чаңчыл апарган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Беларусь Республиканың Президентизи, Күрүне эвилелиниң күрүне чөвүлелиниң даргазы Александр Лукашенконуң 70 харлаан юбилейи-биле байырын чедирген. 

Тывада мал чеминиң белеткели кидин түлүк. Республиканың шупту кожууннарында көдээ ишчилер шөлдерже үнген. Регионнуң Көдээ ажыл-агый богаш аъш-чем яамызының чарлааны хол-биле сиген кезер бригадалар аразында мөөрейге киржир дээш ажыл идепкейжээн. 

Тываның чурттакчы чону болгаш организациялары чырык болгаш чылыг хандырылгазы дээш 1,3 млрд өрелиг. Регионалдыг Одалга яамызы Чазак хуралынга ындыг сан-чурагайны медеглээн.

Ноябрьның 14 база 15 хүннеринде Тыва үндезин культура төвүнге, «XXI чүс чылда Төп Азия чоннарының төөгү-культурлуг өнчү салгалы» деп темага бүгү-российжи эртем-практиктиг конференция болуп эртер. 

Тывада каш чыл уламчылап турар «Социал хөмүр» губернатор төлевилелиниң күүселдези-биле өг-бүлелер тус-тузунда социал деткимче кылдыр одалга сезонунда 2145 кг хөмүр азы 4,8 куб одаар ыяшты алыр.

Новосибирскиден 15 база Бурят Республикадан 25 арга-арыг өртчүлери орукта кел чыдарын Арга-арыг болгаш бойдус ажыглалының яамызы дыңнаткан. Олар келген дораан бистиң өртчүлерге каттыжа бээр. 

«Чедер» санаторий-курортунда тудуг ажылдары дооступ, эмнээшкин чорудулгазынга чөпшээрел алырының  ажылдары эгелээн, деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан. 

Республика Баштыңы Владислав Ховалыгның даргалаашкыны-биле эрткен хуралга Тыва Республика Чазааның даргазының оралакчылары, кожуун чагырга даргалары, күүсекчи эрге-чагырганың федералдыг болгаш республика органнарының удуртукчулары киришкен.

Август 27-де эртенгиниң 9 шактыы-биле алырга, 21086,7 га ниити шөлдүг 32 өрт хып турганын регионалдыг диспетчер албаны дыңнаткан. 

Кызыл хоорайның оң талакы кезээнде, Вавилин ээтпээ микрорайонда Ада-чурттуң Маадырлары аттыг 20 дугаарлыг чаа школа өөреникчилерин чаа өөредилге чылында хүлээп алырынга белен.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даргалааны бөгүнгү хуралга мал чеминиң белеткелин чугаалашкан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың даг-тывыш адырының ажылдакчыларынга байыр чедирген.

Бо чылын «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» президентиниң национал төлевилелиниң «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин тургузары» күрүне программазы-биле Тывада 30 дыштанылга черлери – хөй-ниити садтары, парктар, стадионнар, хоорай болгаш көдээ шөлдер, Тиилелгениң тураскаалдары, уруглар болгаш спорт шөлдерин тудуп турар.

Август 22-де Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг хөй талалыг хевирге ажылдаарынга херек инфраструктураны тудуп турар Моол-биле кызыгаарда “Хандагайты” эрттирилге пунктузунда эде чаартылга ажылдарын хынаан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Чаа-Хөл кожуунче сургакчылап чорааш, тускай шериг опреациязының киржкичизи, тус черниң чурттакчызы Айдыс Самдарактың өг-бүлези-биле ужурашкан.

Тываның транспорт харылзаазы берге азы чок, чедери берге болгаш ырак черлеринде хуусаадан эрте бадылаашкыннар бо хүн эгелээн. Тываның Соңгулда комиссиязы ооң дугайында дыңнаткан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россия Федерациязының Күрүне тугунуң хүнү-биле республиканың чурттакчыларынга болгаш аалчыларынга байырны чедирген.

Сибирь федералдыг округда Россия Федерациязының Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев 2024 чылдың  сентябрь 8-те болур соңгулдаларны Сибирь регионнарынга белеткеп база эрттиреринге эрге-чагырга органнарының соңгулда комиссияларынга деткимче көргүзериниң айтырыгларының  талазы-биле дүүштүрүлге хуралын эрттирген.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг келир одалга сезонунга Чаа-Хөлдүң белетклеин хынаан. Ажылчы сургакчылаашкын үезинде кожуун төвүнде ЧЭК-4 БК Чаа-хөл участогунга четкен. 

Тываның Чазааның даргазының оралакчызы Айдыс Сынааның удуртканы комиссия хуралынга чаа өөредилге чылынга өөредилге черлериниң белеткелин сайгарып чугаалашкан.

Улуг-Хем кожууннуң чурттакчылары республика Баштыңы Владислав Ховалыгга болгаш регионда аңгы-аңгы адырларның удуртукчуларынга сонуургаан айтырыгларын салыр аргалыг болган. 

Торгалыг суурга келир чылын чаа Культура бажыңын, а бо чоокку үеде - амгы үениң школазын тудары көрдүнген. 

Кызылдың үлетпүр парыгында дүктүң бирги болбаазырадылга цегиниң дүк чуур комплекстиг шугумун бюджеттен дашкаар 116 млн. рубль акша-биле садып салган. 

Тыва Республиканың Баштыңының Администрациязы база Тыва Республиканың Чазааның Аппарады Тыва Республиканың Баштыңының Администрациязынга база Тыва Республиканың Чазааның Аппарадынга, Тыва Республиканың күүсекчи эрге-чагырга органнарынга стажировка эрттирер аныяк специалистер шилилдезиниң мөөрейинге киржир документилер хүлээп алыышкынын чарлаан.

Тывада арга-арыгда бойдус өрттерин өжүрүп турар камгалакчылар бөлүктерин элээн быжыглаан. Тываның Арга-арыг яамызының медээзи-биле алырга, өрттерге удур 460 ажыг кижини хаара туттунган, эрткен хүнге деңнээрге, чүс катап хөй.

Тыва Республиканың чазааның албан езузунуң порталынга 2024 чылдың август 17-де № 409 чогуур чарлык парлаттынган. 

Курск облазының чурттакчыларынга гуманитарлыг дузаны чүдүрген чүък машиназы  Кызылдан үнүпкен.

Тываның найысылалынга делегейде ады-сураа алгаан «Хүн-Хүртү» бөлүктүң 30 чыл оюнга тураскааткан «Азия төвүнде хөөмей» деп V делегей чергелиг фестиваль бодунуң ажылын эгелээн.

Тыва Республика хүнүнде база бир шаңнал алган кижи - Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, төөгү эртемнериниң кандидады Алдын-оол Канзай болган. Аңаа «Буян-Бадыргы» орденниң III чергезин тывыскан.

Тываның муниципалдыг тургузугларының күскү-кышкы одалга үезинге белеткелин республика  Чазааның оперативтиг штавының ээлчеглиг хуралынга көрген. 

Тываның Национал театрынга Тыва Республика Хүнүнге тураскаткан байрылыг хемчег болуп эрткен.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг «Тыва командазы - 2030» деп аныяктарның өөредилге шуулганының киржикчилери-биле ужурашкан. 

Ф-тиң Президентизи Владимир Путинниң бот-тускайлаң программаларны узадыр дугайында шиитпири Тыва Республика ышкаш субъектилерниң социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң деңнелин бедидер аргаларны берип турар. 

Таңды кожуунда Уургайлыг аржаанның дыштанылга баазазының чоогунче өрттүң чоокшулуп келгени-биле, аржаанчыларны өскээр чайладып көжүрген.

Россияның Көдээ ажыл-агый яамызынга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг биле федералдыг сайыт Оксана Лут ужурашкан. Республиканың агроүлетпүр комплекизин хөгжүдериниң чугула айтырыгларын ийи тала чугаалашкан.

Август 15-16 хүннеринде, «Хүн-Хүртү» фолк-бөлүүнүң 30 чылынга тураскааткан «Азия төвүнде хөөмей» деп V делегейниң фестивалы эгелээр.

«Тыва Республиканың байырлал хүннериниң дугайында» №143 республика хоойлузу Тыва Республиканың Хүнүн күрүне байырлалы кылдыр доктааткан. Республикада ол хүн дыштаныр.

Август 16-да, Советтиг Тываның 5 чылы аттыг стадионга, “Маадырлар чарыжы” деп шаптараазыннарлыг чарышка республика чемпионады бир дугаар болуп эртер.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ооң дугайында бөгүн чарлаан.

Сибирь федералдыг округда РФ-тиң Президентизиниң  бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң удуртулгазы-биле эрткен хуралда  «Ужудукчу чок ужар системалар» национал төлевилелдиң округтуң регионнарындан боттаныышкынын сайгарып чугаалашкан. 

Тываның чурттакчылары 1941-1945 чылдарда Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 80 чыл оюн демдеглээр улуг байырлалга волонтерлап болур. 

Мөңгүн-Тайга кожуунга сарлыкчылар фестивалы болуп эрткен. Тыва Республиканың Баштыңының грантызы-биле деткээн солун хемчег регионнар аразында кылдыр бир дугаар эрткен. 

Оперативтиг штабтың хуралында хову ажылдарын база чеминиң белеткелин сайгарып чугаалашкан. Тываның Чазааның даргазының оралакчызы Алик Монгуштуң удуртканы хуралга регионалдыг көдээ ажыл-агый яамызы, ветеринария албаны база кожууннарның көдээ ажыл-агый эргелелдери олурушкан.

Кызылда Улусчу чогаадылга бажыңынга Тываның көскү партийжи болгаш күрүне ажылдакчызы, 1973-1991 чылдарда КЭКП тыва обкомнунуң бирги секретары Григорий Ширшинниң 90 харлаанын демдеглээн. 

Август 6-да Курск облаазы Украинаның чепсектиг күштериниң оор халдаашкынындан когараан. 

Тываның «Раздолье», Каа-Хем кожууннуң «Сибирячка», Кызыл кожууннуң «Забава», «Верховье», «Берегиня» дээш, оон-даа өске улусчу бөлүктер фестивальга киржирин бадыткаан.

Чонну ажылга хаара тудар төптерниң идегелдиг партнерлары: «БТК Групп» АН, «Автоколонна 17» КХН, «Транснедр» КХН база «Тамара и Ко» КХН хостуг олуттарны сүмелээн.

"Мен - башкы мен" ведомство программазының күүселдези-биле чаңгыс удаа бээр компенсация төлевирин бээр дээш, 2024 чылда педагогика дээди өөредилге черлериниң доозукчуларының ортузунга шилилде мөөрей эгелээнин республиканың Өөредилге яамызы чарлаан.

“Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи” президентиниң национал төлевилелиниң “Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри” күрүне программазы-биле каш-ла чыл дургузунда Тывада 140 ажыг сесерликтерни, парктарны, уруглар болгаш спорт шөлдерин база стадионнарны эде чаарткан. 

Регионалдыг диспетчер албанының дыңнатканы болза, 2024 чылдың август 6-да Тыва Республиканың арга-арыг фондузунуң черлеринде 3694 га черде 22 арга-арыг өрттери ам-даа хып турар. 

Көскү күрүне ажылдакчызы, Тыва Республика Ордениниң ийи дакпыр эдилекчизи, СЭКП тыва обкомунуң бирги секретары Григорий Ширшин 90 харлаан юбилейин демдеглеп эрттирип турар.

ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг Луганск болгаш Донецк Улус республикаларда ажылчын сургакчылаашкынын уламчылавышаан. Ол ДУР-нуң Чазак Даргазы Евгений Соловьев-биле ужурашкан. Ужуражылга үезинде ийи удуртукчу элээн каш айтырыгларны сайгарып чугаалашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажыл-агый аайы-биле Луганск Улус Республикага чорааш, тускай шериг операциязының үезинде дайынчы даалгалар күүседип турар Тыва Республикадан шериглер-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле тургустунган ис чок читкен ТШО киржикчилерин дилеп-тыварынга дуза көргүзер Чаңгыс аай дүүштүрүлге төвү ам республика Чазааның составында албан кылдыр ажылын эгелээн.

Дүүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Кызылда база Кызыл кожууннуң девискээринде элээн каш тудуг шөлдерин эргий хынаан. Бир дугаарында Каа-Хем суурда спортчу-культура төвүнүң тудуунга четкен.

«Айыыл чок чорук лабораториязы» деп ягаан өңнүг автомобиль чайгы дыштанылга хонуктарында Тываның кожууннарында өөредилге организацияларын база уруглар лагерьлерин кезип турар.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажылчын сургакчылаашкын-биле эрткен дыштаныр хонуктарда Бии-Хем кожуунга чораан. 

«2022-2025 чылдарда Тыва Республикада туберкулез-биле демисежир немелде хемчеглер дугайында» программа-биле республиканың туберкулезка удур диспансеринге "УАЗ" - 374195-05 чаа автомашинаны саткан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның инициативазы-биле, «Чер дугайында» Тыва Республиканың Конституция хоойлузунче киирген эдилгелер езугаар төлевилел боттанып эгелээр.

Бо чылдың июньда Тыва Республиканың Камбы-Лама эргелелиниң тургустунганындан бээр 105 чылын демдеглеп эрттирген. 

Тыва үндезин культура төвүнге болуп эрткен байырлалга Тываның эң баштайгы  парлалга үндүрүлгезиниң хоочуннары, ооң авторлары, өске-даа массалыг информация четкилеринден коллегалары, ол ышкаш республиканың аңгы-аңгы адырларының төлээлери “Тувинканың” коллективинге байыр чедирер дээш чыглып келгеннер.

Республикадан ээлчеглиг дузаламчыны ниити-россияның Улусчу фронтузу «Шупту чүүлдү Тиилелгеже!» деп акцияның иштинге организастаан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг өөредилге сайыдынга Елена Самбаланы томуйлаар дугайында чарлыкка атты салган. 

Россия Федерациязының Президентизиниң чанында Уругнуң эрге-ажыктарының талазы-биле бүрүн эргелиг төлээ Мария Львова-Белова Тывага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын-биле июль 18-те чораан. Бедик албан-дужаалдыг аалчыны Кызылдың аэропортунга Тываның Баштыңы Вячеслав Ховалыг, Уругнуң эрге-ажыктарының талазы-биле Тывада бүрүн эргелиг төлээ Саида Сеңгии болгаш өске-даа удуртукчулар уткаан.

Малчыннарның Наадым байырлалының үезинде Тыва үндезин культура төвү биле республиканың сайгарлыкчылар эвилели Тываның ус-шеверлериниң “Ус-Куш – 24” фестиваль-мөөрейин организастаан. Ус куш дээрге уязын боп-борбак, кирер аксын куду кылдыр чараштыр кылып алыр кончуг ус-шевер куш-тур.

“Ус-Куш” делгелгени Кызыл хоорайның Ленин кудумчузунуң эгезинде, Тыва үндезин культура төвүнүң баарында, мөөрейни сонуургап келген чонга кончуг эптиг черде ажыткан.

Малчыннарның Наадым байырлалының эң чараш, хөй кижилер сонуургап көөр болуушкуннарының бирээзи – тыва улустуң национал хүрежи. Бөгүн, июль 19-та, Кызылда “Хүреш” стадионга “Наадым – 24 -ке" тураскааткан хүреш маргылдаазы болуп эрткен. Ооң байырлыг ажыдыышкынынга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг киришкен.

Тыва Республиканың Чазааның Аппарат хуралынга 2024 чылдың одалга сезонунга белеткел ажылдарының дугайында чугаалашкан.

ТР-ниң Одалга болгаш энергетика яамызының илеткээни-биле алырга, 2024 чылдың одалга сезонунга белеткел ажылдары график езугаар чогуур үе-шаанда боттанып турар. Ажылдың 45 хуузу белен. Одалга-энергетика комплекизиниң объектилериниң кышка белеткели – 38 хуу болза, ЧКА-ның 28 хуу, а социал адырда албан черлериниң – 18 хуу боттанган болуп турар. Специалис­терниң демдеглээни-биле алырга, социал адырның кышка белеткел ажылдары өскелерден аскап турар.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг «Эльбрусметалл» АН-ның чиңгине директору Евгений Балуков-биле ужурашкан.

Июль 12-де найысылал Кызылдың төвүнде Тыва Республиканың Прокуратура албанының туттунган чаа оран-савазын байырлыг байдалга ажыткан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Чөөн-Сибирь округтуң Арбитраж судунуң даргазы Светлана Антонова болгаш Тыва Республиканың арбитраж судунуң даргазы Владимир Ажы олар-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг мооң мурнунда хөй аалдыг бажыңнарның капитал септелгиниң коммерцияга хамаарышпас регионалдыг фондузун директорлап турган Мерген Дагбаны чуртталга-коммунал ажыл-агыйның чаа сайыдынга томуйлаан чарлыкка атты салган.

РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышевтиң чанында оперативтиг штабтың хуралынга 2024 чылда Сибирьниң регионнарында өрт сезонунуң эртип турарын чугаалашкан.

Владислав Ховалыг Тываның барыын кожууннарынга ажылчын сургакчылаашкын  үезинде школалар тудуу болгаш септелгези кайы хире чоруп турарын хынап,  элээн каш социал объектилерге четкен. 

Бөгүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республика школаларының медальдарлыг доозукчулары-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг фестивальдың бирги хүнүнде чедип, үрде манааны хөгжүм байырлалының катап эгелээни-биле киржикчилерге болгаш аалчыларга байырын чедирген. 

Дүүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың барыын талазында Улуг-Хем, Чөөн-Хемчик, Барыын-Хемчик база Бай-Тайга кожууннарда социал болгаш амыдырал-хандырылга объектилерниң тудуу болгаш капитал септелгези кайы хире чоруп турарын хынаан.

ТР-ниң Чазаа июльда хуу кижилерден өнчү-хөреңги үндүрүглериниң өрезин чыыр айны чарлап, агар санныг карталарын хаар, аай-дедир чоруурунга кызыгаарлаашкыннар дээш хоругдалдарны болдурбазы-биле үндүрүг албанында өрелерин төлээр арганы берген.

Советтиг Тываның 5 чылы аттыг стадионга ча адарынга Россия чемпионадының байырлыг ажыдыышкыны болуп эрткен. Россияның 20 ажыг регионундан 300 хире спортчу ча адарынга Россия чемпионадының тиилекчизи ат дээш үш хонуктуң дургузунда мөөрейлежир.

Тываның Чазаа Өг-бүле, ынакшыл болгаш шынчы чорук хүнүнде, «Ынакшыл болгаш бердинген чорук дээш» медальдарны тыпсыр байырлыг езулалды эрттирген.

Тываның Чазааның даргазының оралакчы Орлан Сарыгларның удуртулгазы-биле вице-премьерниң хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынаа, Тываның өөредилге сайыды Елена Хардикова, Тывада уругнуң эргелерин камгалаар бүрүн эргелиг төлээ Саида Сенгии база Тес-Хем кожууннуң чагыргазы база башкылар ниитилежилгези-биле Самагалтай суурга үнүүшкүннүг хуралды эрттирген. 

Дүүн Москвага Россия Федерациязының субъектилериниң төлээлериниң киржилгези-биле «Россия» деп делегей чергелиг делгелге болгаш форумнуң киржикчилерин шаңнаар байырлыг езулал болуп эрткен. 

Бөгүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Айдыс Сынааны Тыва Республиканың Чазак даргазының оралакчызы албан-дужаалды күүседир кылдыр томуйлаар дугайында чарлыкка атты салган. 

Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг кожавыс регионнуң удуртукчузу Валентин Коноваловка дилегни киирген соонда, Хакас Республиканың парашют-десант өрт албанының он ажылдакчызы дүүн Тывада чедип келген.

Тываның Таңды кожууннуң Балгазын суурда Тываның агроүлетпүр технимунунга "Профессионалитет" федералдыг төлевилел программазы-биле өөредилгезин дооскан сургуулдар дипломнарын алган. 

Тываны таварты чурттар аразының делегей чергелиг логистика төлевилелдериниң айтырыы бедик деңнелдиг чугаалажыышкыннарга база катап көдүрген.

Сибирь федералдыг округда Россия Федерациязының Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзиниң чанында Чөвүлел база «Сибирь дугуржулгазы» РФ-тиң субъектилериниң экономиктиг кады ажылдажылгазының регионнар аразының ассоциациязының Чөвүлели «Россия» делегейниң делгелге-шуулганының шөлүнге каттышкан хуралды эрттирген.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ВДНХ-га «Россия» делегейниң делгелге шуулганынга эрткен Сибирь Федералдыг округ регионнарының Туризм хүнүнге киришкен.

2023 чылда таарымча чок байдалдарга турган 2,1 муң хире уруг Тываның уруглар бажыңнарынга база приюттарга реабилитацияны эрткен.

Кызылдың транспорт техникумунуң баазазында дээди болгаш ортумак өөредилге черлеринче республиканың хүлээп алыышкын комиссиязы бодунуң ажылын эгелээн.

Бөгүн спортчу хевирлерге тулган дээн спортчуну илереткен Ада-чурт камгалакчызының оюннары болуп эрткен. Дайынчы хөделиишкиннер хоочуннары “Ада-чурт камгалакчызының кубогу” күш-культуржу бөлүк хемчеглерге күжүн шенешкен.

ТР-ниң хамааты камгалал база онза байдал албанының оперативтиг медээзинден алырга, Кызыл, Бии-Хем, Тожу, Каа-Хем, Таңды база Улуг-Хем кожуун девискээрлеринде республиканың арга-арыг фондузунуң черлеринде 1825,5 га ниити шөлдүг 21 арга-арыг өрттери хып турар. 

Тывада арга-арыг өрттеринден онза байдал чурумун киирген. Республиканың баштыңы Владислав Ховалыг тускай угланыышкыннарлыг яамылар удуртукчулары база кожуун чагырга даргалары-биле кады оперативтиг байдалды сайгарып көргениниң соонда, бөгүн ындыг шиитпирни хүлээп алган.

Дайынчы даалгаларны күүседип тургаш, амы-тынындан чарылган тускай шериг операциязының киржикчилериниң өг-бүлелеринге Тывада чаа деткимче хемчээн киирген. 

2023 чылда Тывада 0-14 харлыг уругларның аараанының 129104 таварылгазы бүрүткеттинген.

«Туризм болгаш хүндүлээчел чорук индустриязы» нацтөлевилел база ИПСЭР ачызында, республиканың эштир черлерин чаагайжыдып, кемпингилерни тудуп база турисчи хүрээлеңни экижидер аргалыг болган.

2023 чылдың түңнелдери-биле Тывада амыдырап-чурттаар деңнелдиң үстүкү хемчээлинден эвээш орулгалыг чурттакчы чоннуң үлүү ооң мурнунда чылдан 2,4 хуу эвээш, азы чурттакчы чоннуң ниити санының 23,5 хуузу болган. 

Тываның Чазаа 2023 чылда уруглар болгаш ажы-төлдүг өг-бүлелер дугайында күрүне илеткелин сайгаргаш, ону хүлээп алган.

Июнь 29-туң хүнүнде республиканың аняыктары Бүгү-российжи Аныяктар хүнүн демдеглеп эрттирер. Аныяктарның кол байырлалы “Россияны каттыштырып!” деп кыйгы-биле эртер.

2003 чылда Тывага 5 738 чаш төрүттүнген, 2022 чылга деңнээрге 325 кижи эвээш. ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызының республика чазаанга илеткээн уруглар болгаш ажы-төлдүг өг-бүлелерниң байдалының дугайында күрүне илеткелинде чаштарның төрүттүнериниң дугайында ындыг сан-чурагайны берген.

Июнь 23-түң хүнүнде Севастопольга терроржу акт болган. Украинаның Чепсектиг күштери ийи курорт районнар – Учкуевка биле Любимовкаже ракеталыг адыышкынны кылган. 

Россияның Президентизи Владимир Путинниң деткимчези болгаш Тыва Республиканың Чазааның 2023 чылдың июль 29-та № 568 доктаалы-биле бадылааны чылда 2 хуулуг чиигелделиг ипотека программазы бистиң республикага ажылдап эгелээн. 

2024 чылдың июнь 22-ниң хүнүнде Ада-чурттуң Улуг дайынының эгелээнинден бээр 83 чыл болганын Кызылга демдеглээн. 

Бөгүн, июль 21-де,  S7 Airlines Кызыл биле Иркутск хоорайларның аразында доктаамал рейстиң бирги ужудуушкунун ажыткан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-албан аайы-биле чорааш, Россияның тудуг болгаш ЧКА сайыды Ирек Файзуллин-биле ужурашкан. 

Тываның хары угда ийи ортумак профессонал өөредилге черлери «Профессионалитет» федералдыг төлевилелге киржир. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Новосибирск хоорайда XI делегейниң Сибирь транспорт шуулганында киржип турар.

Тываның Чазааның аппарат хуралында Росхереглелхайгааралының Тывада эргелелиниң удуртукчузу Людмила Салчак ооң дугайында дыңнаткан. 

Июньнуң 17-ге чедир күштүг турган өртке удур онза сезонну ам-даа үш неделя, азы июль 8-ке чедир узаткан. 

Москвага «Тургенев чайы» V чоннар аразының фестиваль-конкурузунга Эрзин кожууннуң ансамбли чедиишкинниг киришкен. Хары угда үш коллектив: «Надежда» ыры ансамбли, «Чинчилиг» мода болгаш костюм театры база «Эрзин» ансамблиниң солистери бирги черлерни ээлээн.

Тываның найысылалы «Төп Азия төөгү номчулгалары» деп алды дугаар бүгү-российжи эртем-практиктиг конференцияның киржикчилерин хүлээп алырынга белен. Тываның күрүне университеди республика Чазааның, «Ада-чурт төөгүзү» фондунуң, Россияның Эртемнер академиязының Сибирь салбырының философия база эрге-хоойлу институдунуң деткимчези-биле конференцияны эрттирер.

Фестивальдың оргкомитет кежигүннери парлалга-конференциязының үезинде, дөрт чыл дыштанган соонда катап эгелээр «Үстүү-Хүрээ» программазын массалыг информация чепсектеринге таныштырган.

Тывада тудуг-септелге сезону кидин-түлүк. Кызыл чоок-кавыда база республика девискээрде хары угда сес школаны тудуп турар.

Тываның эмчилери боттарының профессионал байырлалын байырлыг байдалга демдеглээн. ССРЭ-ниң составынче Тыва Арат Республиканың эки тура-биле каттыжып киргениниң 80 чылында Тываның Баштыңы Тывада Кадыкшыл чылын чарлааны эмчи ажылдакчыларынга онзагай чыл болган.

Тываның Баштыңы Тываның улустуң артизи Надежда Краснаяның элекке мөчээни-биле ханы кажыыдалын илереткен.

Владимир Путинниң чурттакчы чонга онза байдал дугайында дыңнадыр системаны сайзыраңгайжыдар дээн даалгазын күүседип, Тываның Чазаа «Ростелеком»-нуң Красноярск филиалы-биле кады ажылдажылга дугайында керээни чарган. 

Тывада Пандито Камбы-лама институдун үндезилеп тургускандан бээр 105 чылын калбаа-биле демдеглеп эрттирип турар. 

Тывада чаңгыс аай күрүне шылгалдалары дужаарының кол үези төнген. 2000 ажыг доозукчулар 2024 чылдың май 23-тен июнь 11-ге чедир чаңгыс аай күрүне шылгалдаларын дужааган. 

Россияныӊ Камгалал яамызыныӊ шериг кезектеринге идик-хеп, орун-дөжек херексели даарап турар «БТК групп» акционерлиг ниитилелдиң салбырын Кызылга 2022 чылда ажыткан.

«Тыва – өңнүктерге» регионнар аразының этнотурисчи өөредиглиг шуулганы июнь 12-ден 15-ке чедир үргүлчүлээр. Ол Россияда Өг-бүле чылынга тураскааттынган болгаш, Бурят, Тыва, Саха республикаларның «Чаш назынның навигаторлары» федералдыг төлевилелдиң киржикчилериниң аразында эртип турар.

Бөгүн, Россия хүнүнүң бүдүүзүнде, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг биле Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламент) даргазы Каң-оол Даваа республиканың ажыл-ижинге шылгараан кижилерге Россия Федерациязы биле Тыва Республиканың күрүне шаңналдарын тывыскан.

Тывага эпидемиологтуг сезон эгелээнден саргыга ызырткан 645 кижи дуза дилеп келген. Аарыг нептередикчинге ызыртканындан аараан 32 кижи барын Роспотребнадзонуң регионалдыг эргелели республика чазааның аппарат хуралында дыңнаткан.

Школа чанының лагерьлеринге Россия хүнүнге тураскааткан чаңгыс хүн – школа чанының лагерьлеринге;

ПМЭФ-2024 ажылының үезинде, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың улуг чылыг хандырыкчызы – Сибирьниң генерация компаниязының составында Кызылдың чылыдылга энергетика төвүнүң кирип турары «Сибирьниң хөмүр-даш энергетика компаниязы» акционерлиг ниитилелдиң удуртукчулары-биле ужурашкан.

ПМЭФ-2024-түң шөлүнге Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг-биле Россияның вице-премьери Марат Хуснуллинниң ужурашкан кол чугаазының бирээзи - Тываның найысылалының калбак хөгжүлдезиниң стратегиязын тургузары болган.

ПМЭФ-2024 үезинде Тываның Чазаа база «Эльбрусметалл-Литий» компания инвестиция дугуржулгазын чарган. Июнь 6-да республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг база «Эльбрусметалл-Литий» компанияның удуртулгазында «Эльбрусметалл» даг-руда холдингиниң чиңгине директору Евгений Балуков документиге атты салганнар.

Июньнуң 6-да Петербургтуң экономиктиг шуулганының үезинде, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг биле ВТБ банкының президентизи - баштаар чериниң даргазы Денис Бортников кады ажылдажылга керээзин чарган.

Тываның Чазаа база Кластерлер, технопарктар база онза экономиктиг зоналар ассоциациязы кады ажылдажылга дугайында керээни чарган.  Санкт-Петербургда делегейниң экономиктиг шуулганының шөлүнге республиканың баштыңы Владислав Ховалыг биле АКиТ директору Михаил Лабудин документиге атты салганнар.

Хоорайдан дашкаар уруглар лагерьлеринче путевкалар садып алган ада-иелер ооң чартыын эгидип ап болур. Республиканың Өөредилге яамызы ооң дугайында бо чылдың сөөлгү регионалдыг ада-ие өөредилгезинде сагындырган.

Владислав Ховалыг республиканың делегациязын удуртуп баштап алгаш, июньнуң 5-8 хүннеринде болуп эртер Петербургтуң экономиктиг форумунга ажылдаар. 

Кызыл хоорайның чаа микрорайону Вавилин ээтпээн таварты Кызыл кожууннуң Кара-Хаак суурже орук - хүн бүрүде хөй санныг машина-балгат чоруп турар хайымныг оруктарның бирээзи апарган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чаңгыс партийжилери – Күрүне Думазының депутаттары Дмитрий Хубезов база Айдың Сарыглар-биле ужурашкан. 

Чылдың-на майның төнчүзүнден июнь ортанга чедир “Туран” сыын ажыл-агыйынга мыйыс кезилдези чоруп турар. Б чылын сыыннар кышты эки ажып, элээн күш киргенин демдеглезе чогуур.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг база Тыва Республиканың Чазаа Ада-чурттуң Улуг дайынының, Ленинград хоорай бүзээлээшкининиң хоочуну Борис Борисович Подгорныйның мөчээни-биле ооң төрээн болгаш чоок улузунга ханы кажыыдалын илергейлээн.

Тывада бо чайын ажылдаар 5 эштир чер албан езузунуң чөпшээрелин алган. Бөгүн, июньнуң 3-те болуп эрткен республика чазааның аппарат хуралында ону дыңнаткан

Тывага «Барьер» оперативтиг-профилактика операциязы бүдүн июнь база июльда болуп эртер. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг регион чазааның ээлчеглиг аппарат хуралында ону идип үндүрген. 

черлериниң 400 ажыг албан сайтызын шилчидер ужурлуг «Госвеб» төлевилелдиң “орук картазын” тодарадырын Тываның Чазаа айыткан. 

Бүгү-делегейниң уруглар камгалалының хүнүнде, Кызылдың Бичии көрүкчү театрының 60 харлаан юбилейинге тураскааткан байырлыг хемчег Тываның В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга болуп эрткен.

Келир үениң студентилеринге өөредилге үезинден улаштыр ажылче хүлээринге чедир оларны үдээринге белен ажыл берикчилериниң боттуг санал-оналдары-биле таныжып алырынга таарымчалыг “Россияда ажылда” порталда тускай шилилделиг өөредилге черлериниң баазазын тургускан.

Майның 30-де, Россияның Президентизи Владимир Путин улуг лейтенант Чалым Чульдум-оолге Россия Федерациязының Маадырының Сылдызын тывыскан. Россияның шылгараңгай хамаатыларынга эң дээди күрүне шаңналдарын тыпсыр байырлыг езулал Кремльдиң Екатерина залынга болуп эрткен.

Тываның ажыл-агыйларында мал оолдаашкыны доозулган. Республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы мал оолдаашкынының түңнелдерин үндүрүп тура, эрткен кыш чеже-даа берге болза, малчыннар кыштаглаашкынны эки эрткен деп демдеглээн.

7 хардан өрү назылыг Тываның чурттакчы чонунуң 8,1 хуузу, азы 26 муң кижи 2023 чылда эки турачы акцияларга боттары киришкен. 

Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг Россия Чазааның вице-премьери Денис Мантуров-биле кады Тываның энергетика хандырылгазының инвестиция төлевилелдериниң комплекстиг планын база регионнуң үлетпүр курлавырларының өске-даа айтырыгларын чугаалашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-албан аайы-биле чорааш, Россияның энергетика сайыды Сергей Цивилев-биле ужурашкаш, регионнуң энергетика хандырылгазын база ооң чылыг-энергетика балансызын тургузарын чугаалашкан.

Июньнуң 5-тен 25-ке база июньнуң 28-тен июль 18-ке чедир Улуг-Хем кожууннуң Ийи-Тал суурда Аграрлыг школа-интернатка «Россияның бичии эзирлериниң кады ажылдажылгазы» өөредилге программалыг сменалар бир дугаар болуп эртер.

Тыва бараан бүдүрүкчүлериниң тус чер продукциязын: «Вавиол» компанияның ижер суг болгаш ханды суксуннарын база «Белдир» көдээ бүдүрүлге кооперавтивиниң тушенказын Луганск Улус Республиканың Свердловск хоорайже чоруткан

Тываның Чазааның доктаалы-биле июнь 17-ге чедир өртке удур онза чурумну узатпышаан, арга-арыгже эрттирилге бижиктиг кирерин чөпшээрээн.

«Өөредилгениң школа системазын эде чаартыры» федералдыг программа-биле Тывада алды школаның капитал септелгези график езугаар чоруп турар.

Тываның Чазаа бо чылын республиканың малчыннар байырлалының хонуктарын бурунгаар чылдырар деп шиитпирлээн. «Наадым-2024» мооң мурнунда ышкаш, августта Республика хүнү-биле кады эвес, а оон эрте — июль 18-тен 20-ге чедир болур.

Эрткен неделяда Тываның Өөредилге болгаш эртем яамызынга “Көдээ суурнуң башкызы” программага киржир эргени алыр башкыны шилээн конкурс комиссиязының хуралы болуп эрткен.

Тывада часкы тарылга ажылдары эгелээнден бээр планнаттынган 40,2 шөлдүң 8,8 муң гектарында тарыыр культура үрезиннерин чашкан.

Марттың 7-ден тура Красноярск крайның эмнелгезинге чыткан ийи аарыг кижини үндүр бижээн. Олар ам Тывада чедип келгенин республиканың Кадык камгалал яамызының парлалга албаны дыңнаткан.

Бо чылдың мартта Шагаан-Арыгның тус чер чылыдылга төвүнге частыышкындан үрелген котельнаяның орнунга чаа тудугну тудар. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг эрге-чагырганың ол талазы-биле шиитпирин дыңнаткан.

Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле тургустунган юбилейлиг болуушкуну белеткээр база эрттирер оргкомитеттиң кежигүннери планны ажылдап тургускан

Республикада чээли бээриниң бир онзагай программазы – чиигелделиг 2 хуулуг ипотека күүселдези адакталып келген.

2023 чылдың ноябрьда Кызыл кожууннуң девискээринде ажыттынган «Техмашсервис» АН-ның эмульсиялыг частыр бүдүмелдер заводунга үндүргени чүүлдерни «Тардан Голд» компания ажылында ажыглап эгелээн.

Тускай шериг операциязының айтырыгларының талазы-биле Тываның Баштыңының бүрүн эргелиг төлээзи Тимур Куулар ажыл-албан аайы-биле сургакчылап чоруткаш, тыва дайынчылар-биле ужуражыр.

Бөгүн республиканың бүгү школаларында сөөлгү коңга байырлалы болуп эрткен. Байырлалдың чыскаалынга тоску болгаш онбирги класстарның доозукчулары тос муң ажыг оолдар, уругларга сөөлгү коңга эткен.

Президент Владимир Путин 10 российжи регионнарның, ооң иштинде Тываның база, социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң бот-тускай программазын октябрьның 1-ге чедир бадылаар даалганы берген.

Республика девискээринде часкы үерлээшкин үези эгелээнден, хемнер, сугларда байдалдарны хүннүң-не хыналдага алган. Май 21-ниң медээзинден алырга, регионнуң хемнеринде сугнуң хемчээли көдүрүлген. Ылаңгыя Улуг-Хемниң суу улгаткан.

Тываның күрүне унивесритединиң база Кызылдың тудуг техникумунуң тудуг отрядтары эң улуг энергетика компаниязының Бүгү-российжи студент тудуунуң шилилдезин эрткен.

«Росарга-арыг камгалалының» филиалы - «Тыва Республиканың арга-арыг камгалалының төвү» арга-арыг аарыгларның талазы-биле специалистери бо чылын күрүнениң арга-арыглар аарыгларынга мониторингиниң бөлүк хемчеглерин эрттирер.

Тывада саргы сезону эгелээн соонда, улуг кижилерден 3887 кижи, азы графиктеп планнаанындан 11 хуу кижи хөйге саргы энцефалидинге удур бирги тарылганы салдырган.

"Кадык камгалалы" национал төлевилел-биле бо чылын Тывага ийи амбулаторияны база алды фельдшер-акушер пунктуларын тудар. Кадык камгалалының бирги звенозун эде чаартыр программа-биле чеди объектиге капитал септелгени чорудар. 

Президент Владимир Путинниң эгелээшкини боттандырган «Культура» национал төлевилел күүселдези-биле ыраккы, шириин агаар-бойдустуг Мөңгүн-Тайга кожуунда Чудур Артай-оол аттыг драма театрында улуг септелге ажылдары чоруп турар.

Бөгүн, майның 22-де, республиканың Дээди Хуралы 2023 чылда Тыва Республиканың регионалдыг бюджет күүселдезиниң дугайында чылдың илеткелинге ажык дыңнаашкынны чоруткан.

Дүүн Кызылдан ээлчеглиг гуманитарлыг дузаны тускай шериг операциязының зоназынче чоруткан. ТШО киржикчилерин деткиир чаңгыс аай штаб ону Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы езугаар организастаан.

Бөгүн Тываның 9-ку база 11-ги класстарның доозукчуларында шылгалдалар эгелээн. Майның 21-де база 22-де тоску классчылар даштыкы дылга шылгалданы тудар.

Бөгүн, майның 21-де, Россияның Маадыры, Россия Федерациязының Айыыл чок чорук чөвүлелиниң секретары Сергей Шойгу 69 харлап турар.

2024 чылда «Улусчу картофель» губернатор төлевилелиниң күүселдезинче 22454 өг-бүлени хаара тудуп, республика бюджединде 7,6 млн рубльди тускайлаары планнаттынган.

«Медээлер экономиказы» чаа национал төлевилел-биле волокно-оптиктиг харылзаа шугумун тудар чурттуң ыраккы чедери берге чурттакчылыг пунктулар субъектилериниң даңзызынче республика киргенин Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан.

Тываның эрге-чагыргазы даштыкы барааннарны солуптар бүдүрүлге кылыр деп шиитпирлээн кижилерге чер участоктарын садыглажылга чокка бээр. Майның 15-те, республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг ындыг бүдүрүлгелерге черни аңгылап бээриниң бөдүүнчүткен чурумунуң дугайында доктаалга атты салган.

2024 – 2030 чылдарда Тываның көдээ девискээрлериниң комплекстиг хөгжүлдезиниң эдилгелерлиг программазын бадылаан.

Майның 19-та бүгү чуртка «Забег.РФ» чадыг чарыш болуп эрткен. Тывага беш дугаар эрткени ол.

Тываның эрге-чагыргазы төлевирлиг өөренип турар студентилерни республика бюджединден деткиириниң хемчээлинде элээн өскерлиишкиннерни кылган. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чогуур шиитпирге атты салган.

Бо чылын орук адырын акшаландырарынче ниитизи-биле 2,2 млрд рубльди угландырганын Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан. Ол бүгү акшаландырыышкынны федералдыг бюджеттен база Тыва Республиканың Орук фондузундан үндүрер.

Бо чылдың март 6-да Шагаан-Арыг хоорайның ЧЭТ-ке авариядан киирген регионалдыг онза байдал чурумун май 15-те соксаткан. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг чогуур айтыышкынга атты салган.

Тываның кадык камгалал сайыды Анатолий Югай 2023 чылда регионнуң чурттакчы чонунуң кадыкшыл байдалының дугайында күрүне илеткелин Тыва Республиканың Чазааның хуралынга таныштырган. 

Кызыл хоорайның чоогунда республиканың Кызыл кожуунунуң Каа-Хем суурда «Преображенский» депаттыг чаа чуртталга микрорайонунда тудуг ажылдары кидин түлүк. 

Тыва Республиканың сайыттар кабинединиң кежүгүннери «Газпромбанк» АН-ның төлээлери ажыл-агыйжы ужуражылганы эрттиргеш, удур-дедир харылзаалыг кады ажылдажылганың кедизин сайгарып көрген.

Майның 15-тен эгелеп Улуг-Хемнеп база ооң адырларынга биче хемчээлдиг суднолар-биле эжиндирерин чөпшээрээн. Республика Баштыңы Владислав Ховалыг ооң дугайында айтыышкынга атты салган. 

Бөгүн, бүгү-делегейниң Өг-бүле хүнүнде, Кызылга “Чылдың өг-бүлези” бүгү-российжи мөөрейниң регионалдыг чадазының тиилекчилерин шаңнап-мактаан

Бөгүн, май 14-те, Тыва Республиканың Экономиктиг сайзырал болгаш үлетпүр яамызының, ТР-де Сайгарлыкчы чорукту деткиир фондунуң удуртулгазы-биле, республикада Сайгарлыкчы чорук неделязынга тураскааткан хемчеглер эгелээн.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бодунуң социал четкизи таварыштыр, республиканың одалга-энергетика комплекизиниң объектилеринде 2023-2024 чылдарның одалга сезону доозулганының дугайында дыңнаткан.

Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы бо чылын тарылга шөлүнүң хемчээли 50,3 муң гектар дээрзин дыңнаткан. Бо чылын мал чиир культуралар үрезинин ниити шөлдүң 77 хуузунга чажып, тарыыр. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг база республиканың Чазаа республикада билдингир тележурналист, "Тыва" КТРК-ның хоочуну Наталья Ивановна Принцеваның мөчээни-биле төрээн болгаш чоок улузунга ханы кажыыдалын илередип тур.

Шагаан-Арыгның ЧЭТ-ке озал-ондак үезинде когараан кижи Красноярск крайның клиниктиг эмнелгезиниң реанимацияга ийи ай чытканының соонда, регионалдыг өртең төвүнүң реаниамация салбырындан өртең хирургиязының салбырынче шилчээн.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг база Тыва Республиканың Чазааның кежигүннери күрүне ажылдакчызы, республикага каайлы албанын тургузушкан ооң хоочуну Иван Максимович Сувандииниң мөчээни-биле чоок кижилеринге болгаш төрээннеринге ханы кажыыдалын илередип тур.

1941-1945 чылдарда Ада-чурттуң Улуг дайынынга тиилээниниң 79 чылын демдеглээн байырлал хүнүнде, Тыва Республиканың Чазааның даргазының оралакчызы – Москва хоорайда Тываның бүрүн эргелиг төлээзи Чечен Чоксум, Россияның Маадыры Чалым Чулдум-оол чурттуң найысылалында студент чаңгыс чер чурттугларывыс-биле Мөгейиг даанда Ада-чурттуң улуг дайынында мөчээннерниң тураскаалынга чечектерни салып, сактыышкынның мөгейиин кылган.

Ада-чурттуң Улуг дайынының эргим хоочуннары, тылдың ишчилери! Хүндүлүг сибирьжилер!

Россияның Айыыл чок чорук чөвүлелиниң даргазының оралакчызы Дмитрий Медведевтиң Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның адынче чоруткан байыр чедириишкининде мынча деп бижээн:

Россия Федерациязының камгалал сайыды, Армияның генералы Сергей Шойгунуң Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның адынче чоруткан чазак телеграммазында мынча дээн:

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чурттуң Президентизинден келген Тиилелге хүнү-биле байыр чедириишкинниг сөстерни республиканың чурттакчыларынга дамчыткан. 

Бөгүн Тываның найысылалынга Улуг Тиилелгениң 79 чылынга тураскааткан митинг болуп эрткен. Ук хемчегге Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннары, тылдың ажыл-ишчилери, дайынчы хөделиишкиннер болгаш тускай шериг операциязының киржикчилери, республика эрге-чагыргазының, хөй-ниити организацияларының төлээлери, өөреникчилер болгаш аныяктар киришкен.

Россияның Маадыры атка төлептиг болган гвардияның биче сержантызы Буян Куулар чаңгыс чер чурттугларынга видеобижимелди чоруткан. 

Бөгүн, Тыва Республиканың Чазак даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар Ада-чурттуң улуг дайынының хоочуну Георгий Васильевич Абросимовка четкеш, Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның Тиилелге хүнү таварыштыр байыр чедириишкинин фронтучуга дамчыткан. 

Владимир Путин күрүне баштыңынга база катап соңгуткаш, майның 7-де Россияның Президентизи албан-дужаалче албан езузу-биле кирген.

Президентиниң «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң «Арыг суг» федералдыг программазы-биле Ак-Довурак хоорайда суг чыыр черниң эде тудуушкуну база суг дамчыдар черни тудар ажылдар эгелээн. 

«Ростелеком»-нуң Тываның Чазаа-биле дугуржулгазы езугаар, республиканың кожууннарында 4-кү салгалдың мобильдиг харылзаазын болгаш дүрген дамчыыр интернетти хандырар бааза станцияларының четкизин немей салып турар.

Тываның күүсекчи эрге-чагырга органнарында чартык чүс хире ажыглакчылар российжи Astra Linux опреация системазын бир-ле дугаар ажыглап эгелээрлер. 

Тыва Республиканың амгы Конституциязы Тываның төөгүзүнде тоску Үндезин хоойлу. Ону референдумга бүгү чурттакчы чоннуң хөй-ниити деткиишкини-биле 2001 чылдың май 6-да хүлээп алган.

Чурттуң камгалал сайыды, Россияның Маадыры Сергей Күжүгетович Шойгу «Алдын сылдыс» медальды биче сержант Буян Кууларга тывыскан.

Тывага Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 79 чылын байырлаарының программазында маадырларга сактыышкынның патриотчу акциялары, темалыг концерттер, театржыткан көргүзүглер, Ада-чурт дайынының хоочуннары-биле ужуражылгалар, спортчу, культура-массалыг болгаш онлайн-хемчеглер кирген.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг 2023 чылда Чазактың ажыл-чорудулгазының түңнелиниң дугайында Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламент) депутаттарынга илеткеп тура, Тыва Республикада чиигелделиг 2 хуулуг ипотека программазының чыл планы ажыр күүсеттингенин дыңнаткан.

Россияның Тудуг яамызы чаагайжыдар девискээрлер болгаш дизайн төлевилелдер шилиир IV бүгү-российжи онлайн-бадылаашкынның түңнелдерин үндүрген. 

Тываның Арга-арыг яамызының дыңнатканы болза, республикага өрт айыылының сезону эгелээнинден, ниитизи-биле 122,8 га шөлге арга-арыг өрттери бүрүткеттинген. Май 2-ниң хүнүнде республиканың арга-арыг фондузунда хып турар өрттер чок. 

Бөгүн, Тыва төпке, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг тускай шериг операциязының үезинде ис чок читкен шериг албанныгларның чоок улузу-биле ужуражып, моон соңгаар кандыг хөделиишкиннерни кады кылырын сайгарып чугаалашкан.

2024 чылда күрүнениң түңнел аттестациязының кол үезиниң чаартынган расписаниези бадылаттынганын Тываның Өөредилге яамызы дыңнаткан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг «Водоканал-сервис» КХН-ниң чиңгине директору Владимир Фалалеевке «Тыва Республиканың мурнунга ачы-хавыязы дээш» Тыва Республиканың медалын тывыскан.

«Восток» КХН-ниң чиңгине директору Сергей Уюсов “Тыва Республиканың күш-ажылдың Маадыры” бедик атты алган. 

Частың, найыралдың болгаш күш-ажылдың байырлалының хүнүнде Россияның болгаш Тываның социал-экономиктиг болгаш культурлуг хөгжүлдезинге улуг үлүүн киирген төлептиг кижилерге шаңналдарны тыпсырының байырлыг ёзулалы бөгүн, май 1-де, Тыва Республиканың Чазааның бажыңынга болуп эрткен.

ТР-ниң Чазаанга терроризмге удур комиссияның болгаш оперативтиг штабтың каттышкан хуралы Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның удуртулгазы-биле болуп эрткен. 

2024 чылдың эгезинден Тываның 11 муң чурттакчызы диспансеризацияны база профилактиктиг шинчилгелерни эрткенин регионнуң Кадык камгалал яамызы дыңнаткан.

Тывада хөй ажы-төлдүг болгаш социал камгалалы кошкак өг-бүлелерге өрт ыжының медээчилерин чылдың-на салып турар. 

Сибирь федеральдыг округтуң командазынче кирген Тыва Республикадан 122 спортчу «Азияның уруглары» VIII оюннарга киржир. 

Владислав Ховалыг «Мөңгүн» биле «Столичный» микрорайоннарда хөй аалдыг бажыңнар биле школа тудуун хынап четкен. Ында бажыңнарны чиигелделиг ипотека программазының күүселдези база үлүг киириштирилгези-биле тудуп турар. 

Тыва Республиканың юридиктиг черлеринге чырык энергиязы дээш тарифтер 2024 чылдың июльдан эвээжээр.  

Апрель 23-те Тываның Чазак бажыңынга ТР-ниң Хуралы (парламентизи) часкы сессияның ээлчег чок хуралын эрттирген. Аңаа Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ТР-ниң Чазааның 2023 чылда ажыл-чорудулгазының түңнелдериниң дугайында база 2024 чылда мурнады боттандырар угланыышкыннарының дугайында илеткээн.

Тыва Республиканың Чазак Даргазының оралакчызы Алик Монгуштуң удуртулгазы-биле ажылчын бөлүк Кызыл кожуунче мал тарылгазы база малдың демдектээр ажылын чорудары-биле четкен. Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының ажылдакчылары, мал эмчилери болгаш кожууннуң көдээ ажыл-агый килдизиниң ажылдакчылары-биле Кызыл кожууннуң Ээрбек сумузунуң малчыннары Дүрген-оол, Саяна Канданнарның аалынга чедип, малдың тарылгазы, ханын алыры база дем­дектээр ажылды чоруткан.

Апрель 10-дан тура республиканың девискээринге өрт айыылының сезону тургустунганының дугайында доктаалга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ат салган. Ук документ республиканың Арга-арыг ажыл-агыйының база бойдус ажыглалының яамызынга өрттү баш бурунгаар илередирин база өжүрерин дагзып турар. Хову өрттерин өжүреринге онза байдалдар яамызының албаннарының, тус черниң чагырга черлериниң чепсек-дериин болгаш кижи күжүн киириштирер.

Шимчевес өнчүнүң чаңгыс аай күрүне реестрин долу болгаш чиге медээлер-биле долдурарының дугайында Россияның Президентизиниң даалгазының күүселдезин Тыва Республиканың Чазаан­га сайгарып чугаалашкан. Ооң сорулгазы – күрүне реестринде бүрүткетпээн шимчевес өнчүнүң ээлерин илередип тыпкаш, бүрүткедири.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Президент Владимир Путинниң деңнелинге болуп эрткен хуралга киришкен. Ооң кол темазы – социал-экономиктиг хөгжүлдениң тускай программазының бирги чадазының боттанылгазы.

Отчёттуң төлевилелин чазак хуралынга чугаалажып көрген. Ооң кол-кол темаларының дугайында илеткелди чазактың бирги оралакчы даргазы Владимир Донских кылып, чыл дургузунда республиканың кол-кол көргүзүглеринге, чедиишкиннеринге доктааган. Тывага 2023 чылды Чоннуң сырый каттыжылгазының чылы кылдыр чарлаан. Хоойлуга дүүштүр ук документини Тыва Республиканың Дээди Хуралынга (парламентизинге) сайгарып көөр, кожууннарже үнүүшкүннерниң үезинде чонга таныштырар.

Апрель 1-де Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг­ның дарга­лаашкыны-биле терроризмге удур комиссия­ның хуралы болуп эрткен. Комиссияның кежигүннери терроризмни айыылын чок болдурарының талазы-биле немелде хемчеглерни хүлээп алырының арга-шинээн өөренип көөрүн чугаалашканнар. Бүдүн чуртта ышкаш республикада база, теракт кылып болурунуң айыы­лы улгаткан. Ындыг байдал терроризмге удур хемчеглерни күштелдирерин негеп турар.

Удуртукчуларның ужуражылгазынга Россияның тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыдының оралакчызы, Шагаан-Арыг хоорайның чылыг-энергетика төвүнге болган айыыл-халаптың уржуктарын чайладырынга боду киришкен. Амгы үеде ол ЧЭТ-тиң септелгезин харыылап турар Алексей Ересько олурушкан. Олар Шагаан-Арыг хоорайның чылыг хандырылгазының амгы үеде байдалын болгаш чаа одалга төвүн тудуп болурунуң айтырыгларын сайгарып чугаалашканнар.

Россияның Тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызы-биле дугуржулганың иштинге бо чылын Тывага өскүс болгаш ада-иезиниң азыралы чок арткан уругларга 84 оран-саваны тудуп азы садып бээр. Регионнуң Тудуг яамызының ылавылап турары-биле алырга, 33 оран-саваның тудуу планнаттынган, 51 квартираны чуртталга оран-савазының ийиги рыногундан садып алыры көрдүнген.

Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) тоску сессиязының ээлчег чок дөрткү хуралынга Тываның Баштыңының саналы-биле Тыва Республикада уруг-чаштың эргелериниң талазы-биле төлээниң албан-дужаалынга Саида Хертековна Сеңгии бадылаттырган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың чаа тудуг сайыдын томуйлаан. Ук албан-дужаалга мооң мурнунда Кызыл хоорайның мэриниң тудуг талазы-биле оралакчы болуп ажылдап турган 40 харлыг Артыш Кыргыс ажылдаар болган. Республиканың удуртукчузунуң чугаазы-биле алырга, ындыг шиитпирни тудуг адырын күштелдирери-биле хүлээп алган болуп турар. Тудуг адырынга социал объектилерни болгаш чуртталга комплекизин тудар чугула сорулга салдынган.

Бөгүн, марттың 22-де, Элээр чоруктуң суртаал хүнүн Тывада бир дугаар демдеглеп эрттирип турар. Регионнуң кол болуушкуннар календарында чаа хүннү республиканың баштыңы Владислав Ховалыгның инициативазы-биле бадылаан.

«Өөредилге» национал төлевилелдиң «Профессионалитет» федералдыг төлевилел чорудуунда, аныяк кижилерни өөредир болгаш мергежилге белеткээр адырда кол болуушкуннарның бирээзинге профессионал уран арганы шылгаар чемпионат хамааржыр. 

Россияның Төп соңгулда комиссиязы Президент соңгулдаларның түңнелдерин албан езузу-биле чарлаан. Соңгулдаларга 87576075 соңгукчу киришкен, келиишкин 77,49 хуу болган. 

Владислав Ховалыг 2024 чылды Тывада Кадык камгалал чылы кылдыр чарлаан. Республика Баштыңы кижиниң эң улуг байлаа болур кадыынче шупту күштерни база кичээнгейни углаарын кыйгырган.

Бо хонуктарда Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг тускай шериг операциязының киржикчилери-биле ужуражып тура, Президент Владимир Путинниң инициативазы-биле чуртта эгелээн «Маадырларның үези» программага киржириниң дугайында чугаалашкан. 

Федералдыг үндүрүг албанының Тыва Республикада эргелели эрте берген чылда үндүрүг төлевириниң түңнели-биле орулга үндүрүүнге үндүрүг декларациязын бо чылдың марттың 25-ке чедир дужаарын сагындырып тур. 2023 чылдың 12 айында организацияның үндүрүүнге үндүрүг декларациязын 2024 чылдың марттың 25-ке чедир дужаар.

Тыва Республиканың Баштыңының чанында националдар аразында болгаш шажын-чүдүлгелер аразында харылзаалар чөвүлелиниң бо чылдың бирги хуралы Тываның Чазаанга болуп эрткен.

Бүгү чуртта болгаш Тывада база, марттың 18-тен эгелеп, «Чуртталга оран-савазы болгаш хоорай хүрээлели» национал төлевилелдиң “Таарымчалыг хоорай хүрээлелин хевирлээри” федералдыг төлевилел-биле девискээрлер чаагайжыдылгазынга онлайн-бадылаашкын чоруп турар.

Тываның Чазааның аппарат хуралында часкы тарылга ажылдарынга белеткел дугайында чугаалашкан. Көдээ ажыл-агый сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Юрий Оруспай белеткел ажылдарын база планнарын илеткээн. 

Таптыг-ла 10 чыл бурунгаар, 2014 чылдың март 18-те, президент Владимир Путин Россия Федерациязының составынче  Крым Республика биле Севастополь хоорайны хүлээп алыр дугайында керээге атты салган. 

Тываның алды муниципалдыг тургузуунда: Кызылда база Кызыл, Бии-Хем, Чөөн-Хемчик, Чеди-Хөл база Каа-Хем кожууннарда чурттакчылыг черлерде эрээн харның база бедик черлерден аккан сугнуң чуртталга бажыңнарынга айыылы-биле демиселди чорудуп турар.

РФ-тиң Чазааның айтыышкыны езугаар, Россия Федерациязының «Кадык камгалалының хөгжүлдези» күрүне программазы-биле 2030 чылга чедир ажыглалче киирер объектилер даңзызынче Кызыл хоорайга республиканың онкология диспансери кирген. 

Тыва Республиканың Төп соңгулда комиссиязы протоколдарны 100 хуу хынап, санаан соонда, Россияның Президент соңгулдаларынга соңгукчуларның 95,59 хуузу киришкени тодараттынган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг-биле Россияның тудуг болгаш ЧКА сайыды Ирек Файзуллинниң дугурушканы езугаар, марттың 13-14 хүннеринде республикага ажылдаан В.А. Кучеренко аттыг «Тудуг» эртем-шинчилел төвү» тудуг конструкцияларын шинчилээр Төп эртем-шинчилел институдунуң эксперттери Шагаан-Арыгның ЧЭТ-ке онза болуушкундан когараан демир конструкциялардан материалдарны алган.

Россия Федерациязының Президент соңгулдаларында бадылаашкынның  баштайгы ийи хонуунда Тыва Республиканың чурттакчы чону ниитизи-биле 87,15 хуу соңгааны тодараттынган. 

Россия Федерациязының Президент соңгулдаларының бирги бадылаашкын хүнүнде Тыва Республиканың  123 муң чурттакчызы боттарының шилилгезин кылган.   Республика Баштыңы Владислав Ховалыгның дыңнатканы-биле алырга, ол дээрге регионда соңгукчуларның  62,25 хуузу-дур.

Бурунгу байырлал – Масленицага тураскааткан байырлал хемчеглери Тываның культура бажыңнарында болгаш төптеринде, школаларда, уруглар садтарында, немелде өөредилге төптеринде, библиотекаларда база музейлерде эртип турар.

Кызылдың 5 дугаар гимназиязында соңгулда комиссиязынга Владислав Ховалыг өөнүң ишти-биле кады бадылааннар.

Республика чонунуң чартык кезии чурттаан регионнуң Кызыл хоорайда ийи чаа школа ажыттынган. Ооң бирээзи Тываның найысылалы Кызыл хоорайның Бай-Хаакская кудумчуда болза, өскези - Кызыл кожууннуң Сукпак суурда. 

Марттың 6-да Шагаан-Арыгның чылыдылга-энергетика төвүнге техногенниг озал-ондактан Мерген Сарыг-оол өрттенип кемдээн турган. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дүүн «ТЭК-4 башкарыкчы компания» күрүнениң унитарлыг бүдүрүлгезинде бактааттынган Ак-Довурактың чылыг-энергетика төвүнге чораан.

Тываның Баштыңы регионнуң барыын талада муниципалдыг тургузугларынче сургакчылап чорааш, Улуг-Хем кожууннуң Чодураа суурда база Чөөн-Хемчик кожууннуң Чадаанада школа тудуглары кайы хире чоруп турарын хынаан.

Россияның бойдус курлавырлары база экология сайыды Александр Козлов Александр Козлов республикага кээп чорааш, өрт айыылының сезонунга белеткелдиң федералдыг штаб хуралын удуртуп эрттирген.

РФ-тиң бойдус курлавырлары база экология сайыды Александр Козлов Тыва Республикага ажыл-агый аайы-биле ажылдаан. «Экология» национал төлевилелдиң «Арыг агаар» федералдыг төлевилелиниң хемчеглериниң күүселдезин хынаары – ооң сорулгазы.

Москвадан база Сибирь регионнарындан Тывада эккелген модульдуг котельнаяларның ачызында, хоорайның социал ужур-дузалыг 20 албан черинде база хөй аалдыг 62 бажыңнарның шуптузунда чылыг хандырылгазын катап тургускан. 

РФ-тиң Президент соңгулдаларның үезинде Тывада харылзаа каналдарының ажылы дээш харыылаар тускай ажылчын бөлүк тургустунган.

Тывада келген Россияның бойдус курлавыры болгаш экология сайыды Александр Козлов-биле кады элээн каш айтырыгларны сайгарып көөрүн Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан.

Тывада тускай шериг операциязының киржкичлеринге гуманитарлыг ачы-буян чыылдазы уламчылап турар. Бо удаада доңурган эът, чылыг хептер, генераторлар, хирээлер дээш, өске-даа чүъктү март 20-де чорудары планнаттынган. 

Бөгүн Тываның Чазаа Шагаан-Арыгның чылыдылга-энергетика төвүнге когараан ажылдакчыларга төлевирлер хемчээлин доктааткан. 

Тудуг сезону эгелээрге, республиканың шупту 19 муниципалдыг тургузугларынга хөй-ниитиниң 30 чаа дыштанылга девискээрлерин тудар.

Тывага дүрген болгаш бүгү талалыг дузаны көргүскенинден, Шагаан-Арыгда ЧЭТ-ке авариядан чидириглер элээн эвээш болган. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг ТР-ниң чазааның неделяның хуралынга ооң дугайында дыңнаткаш, дуза катканнарга четтиргенин илереткен.

Тываның Чазаа «Межегейхөмүр» компания-биле инвестиция дугуржулгазын 2023 чылда күүсеткен түңнелдериниң дугайында отчетту дыңнаан

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Шагаан-Арыгның чылыдылга-энергетика төвүнде одаар чүүл бээр шууштурулга шугумун катап ажыглалче киириптерге, ийиги котел ажылдап эгелээнин дыңнаткан.

“Шагаан-Арыгның өөредилге черлерин чылыгга кошкан, чылыгның температуразы 20-22 градус – деп, Тываның Баштыңы дыңнаткан. - 18 социал объектилерниң 13-үнде чылыг кииртинген. 

Шагаан-Арыг хоорайда онза байдалдың уржуктарын чайладыры-биле 300 ажыг кижи база 78 санныг тудуг техникалары хоорайның ЧЭТ база чылыг трассазында катап тургузуушкун ажылдарында хаара туттунган ажылдап турар. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Шагаан-Арыгда катап тургузуушкун ажыдарның үезинде чурттакчылар-биле доктаамал харылзаада чоруп турар.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг, Тываның прокурору Сергей Дябкин, Тывада кол федералдыг инспектор Александр Вавилихин олар Шагаан-Арыгның ЧЭТ-ке онза байдал үезинде когараан улустуң төрелдери-биле ужурашкан.

Шагаан-Арыгда Дружба биле Саян-Шушенское кудумчуларында хөй аалдыг 6 бажыңче база элээн каш социал объектилерже чылыгны берген. Тываның Баштыңы Владилав Ховалыг Улуг-Хем кожуунга чорааш, ооң дугайында дыңнаткан.

55-ки гвардейжи бригаданың улуг лейтенантызы Чалым Сюндюпович Чулдум-оол Россияның Маадыры атты алган дугайында медээни Тываның Баштыңы социал четкилерде бодунуң арынында дыңнаткан. 

Эргим хүндүлүг херээжен чонувус!

Хүндүлүг аваларывыс, өг-бүлелерниң херээжен ээлери, уругларывыс база угба-дуңмаларывыс!

Бүгү делегейниң херээженнер хүнү – Март 8-биле!

Чоннарның ажыл-агыйының чедиишкиннериниң делгелгези “Россия” делгелге-шуулганга “Херээженнер: ёзу-чаңчылдарны кадагалап – Россияны сайзырадыыл” деп шуулган болуп эрткен. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның удуртканы оперативтиг штаб Шагаан-Арыгның социал объектилеринде байдалды контрольда тудуп турар.

Хакасиядан 3,5 МВт күчүлүг мобильдиг котельнаяны бо дүне Кызылга эккелген, а Москва, Кемерово, Новосибирск, Красноярсктан котельнаялар орукта кел чыдар

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның дыңнатканы болза, Шагаан-Арыгның ЧЭТ-ке өртке когараан байдалы берге сес кижини Красноярск хоорайда крайның күрүнениң клиниктиг эмнелгезиниң өртең төвүнче Россияның ОБЯ самоледу-биле чоруткан.

Бо дүне ажылдаткан бир котел бүдүн хоорайның хоорзаларынга 40 градус чедир чылыгны тудар ужурлуг. Чылыг хандырылгазының шугумун түр үениң схемазы-биле катап ажылдадып эгелээн.

Шагаан-Арыгның ЧЭТ-инге өрттен когарааннарга бедик мергежилдиг эмчи дузазын көргүзери-биле айыыл-халаптар медициназының федералдыг төвүнден 13 специалистиг каттышкан бригада Тывада чедип келген ажылдап турар. 

Россияның Кадык камгалал яамызының Айыыл-халаптар медициназының федералдыг төвүнүң база өске-даа угланыышкыннарлыг федералдыг төптерниң специалистеринден тургустунган 22 кижи составтыг хөй талалыг эмчи дузазының бригадазы Улуг-Хем кожууннуң Шагаан-Арыг хоорайның чылыдылга-энергетика төвүнге болган онза болуушкунда когараан кижилерни шинчип көрген.

Улуг-Хем кожууннуң Шагаан-Арыгның 2 дугаар школазында, Хайыракан, Ийи-Тал база Арыг-Үзүү суурларында 90 оруннуг түр үеде чурттаар пунктулар ажылдап эгелээнин вице-премьер Орлан Сарыглар дыңнаткан. 

Тывада регионалдыг хемчээлдиг онза байдал чарлаттынган. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Шагаан-Арыг ЧЭТ-инге болган болуушкун-биле ажылдаар оперативтиг штаб хуралының соонда, ооң дугайында дыңнаткан. 

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың шериг албанныглары-биле бөгүн ужурашкаш, Президент Владимир Путинниң инициативазынга даянгаш, тускай шериг операциязының киржикчилеринге «Маадырларның үези» чаа өөредилге программазын эгелээрин сайгарып чугаалашкан.

Бо неделяда частың башкы байырлалы - Марттың 8-зинге тураскааткан байырлалдың хемчеглери хөйү-биле эртер.

Шагаан-Арыгның одалга-чылыдылга төвүнге болган онза болуушкундан когараан 16 кижини эмнелгеде чыттырган. Олар шупту - бүдүрүлгениң ажылдакчылары.

Президент Владимир Путинниң инициативазы-биле 2019 чылда бүгү чуртта эгелээн «Культура» национал төлевилелиниң «Чогаадыкчы кижилер» федералдыг төлевилели культура ажылдакчыларының профессионал билиг-мергежилин бедидип, сайзыраар арганы берип турар. 

Россияның юстиция сайыды Константин Чуйченко ажыл-агый аайы-биле Тывада келген. Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг база регион чазааның сайыттар кабинеди-биле регионнуң эдип-чазаар төптерниң дугайында айтырыгларны чугаалашкан.

Тыва бо эпидемиологтуг сезонда соокка алзыр аарыгларны чүгээр эрткен. Росхереглел хайгааралының регионалдыг эргелелиниң ТР-ниң Чазаанче киирген оперативтиг сан-чурагайының түңнелдеринден көөрге, эрткен неделяда республикада аарып турарларның саны эвээжеп эгелээн.

Президентиниң Федералдыг Хуралга Айыткалында социал адырны деткиир хемчеглер дугайында хөйнү дыңнаткан. Владимир Путин «Өг-бүле» деп аттыг чаа национал төлевилелди идип үндүрген.

Сочиде «Сириус» федералдыг шөлчүгеште эгелээн бүгү-делегейниң аныяктар фестивалы делегейниң 180 чуртундан аалчыларны хаара туткан. 

Тываның эң ыраккы болгаш чедери берге черлеринде чурттакчылар – малчыннар, ивижилер, аңчылар болгаш балыкчылар, алдын тывыкчылары Россияның Президент соңгулдаларында кымны мурнай боттарының үнүн бээр.

Россияның Президентизи Владимир Путин Федералдыг Хуралга айыткалында, амгы үеде социал-экономиктиг хөгжүлдениң тускайлаң программазы-биле амгы үеде ажылдап регионнарга ону ам-даа 6 чылда узадырын саналдаан.

Президент Владимир Путин Федералдыг Хуралга Айыткалында регионнарның хөгжүлде айтырыгларынга аңгы доктааган. Күрүнениң баштыңы Россия Федерациязының субъектилериниң өре чүъгүн эвээжеткеш, 2025-2028 чылдарда 200 млрд ажыг рубльди чыл санында-ла камнап ап болурун саналдаан.

Россия Федерациязының Президентизиниң Федералдыг Хуралга чылдың бээр Айыткалынга Тываның Баштыңы киришкен. Владимир Путинниң илеткелинде улуг кичээнгей регионнарның хөгжүлдезинче угланып, стратегтиг өскерлиишкиннерже сорукту кииргенин Владислав Ховалыг демдеглээн.

Владислав Ховалыгның Ольга Любимова-биле ужуражылгазы Москвага болуп эрткен. Республикада «Культура» национал төлевилелдиң күүселдезин ийи тала чугаалашкан.

Ат-сураглыг хөгжүмчү Кызылга бирээ концертин көргүзүп четтигипкен, а бөгүн бодунуң тыва коллегалары - "Тува Джаз Бэнд" коллективи база Тываның улустуң артизи Софья Кара-оол-биле «Дош кырында хөгжүм» деп сурагжаан программазын бараалгадыр. 

Тываның Баштыңы база Тыва Республиканың Чазааның кежигүннери Россия Федерациязының Күш-ажылдың Маадыры, Ленин база Күш-ажылчы Кызыл Тук орденнерниң эдилекчизи, ССРЭ-ниң Күрүне шаңналының ийи дакпыр лауреады, республиканың хөгжүлде сайзыралынга канчаар-даа аажок улуг үлүг-хуузун киириштирген билдингир күрүне болгаш политиктиг ажылдакчы Николай Иванович Рыжковтуң мөчээни-биле төрээн болгаш чоок кижилеринге ханы кажыыдалын илереткен.

Тываның ажылчын болгаш студент аныяктары Россияның Президентизи Владимир Путинниң Чарлыы-биле болуп эртер делегейде аныяктарның эң улуг болуушкунунга бистиң республиканы төлээлээр.

Москвага Владислав Ховалыг биле Ирек Файзуллинниң ужуражылгазының үезинде, тудуг адырын хөгжүдер угланыышкыннарны, регионалдыг чиигелделиг ипотека программазын боттандырарын база федералдыг тускай сорулгалыг программаларга регионнуң киржир аргазын сайгарып чугаалашкан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москва хоорайга ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде, Россия Федерациязының энергетика сайыды-биле ужурашкан.

Республика Чазааның бажыңынга  ниитилелдиң баштаар чериниң даргазы, «Ада-чурттуң төөгүзү» фондунуң күүсекчи директору Руслан Гагкуевтиң киржилгези-биле салбырның тургузукчу хуралы болуп эрткен. 

Тывада соңгу чүк сөөртүлгезиниң кол системазында регионалдыг, муниципалдар аразының база тус черниң 1100,1 км ниити хемчээлдиг 16 автооруу кирип турар.

Тывада республиканың 1 дугаар эмнелгезиниң составынга эндокринология төвү чыл ийи чыл иштинде тудуп, ажылдадыры планда кирген. 

Росхереглел хайгааралының Тыва Республикада эргелелиниң удуртукчузу Людмила Салчак марттың 4-тен октябрьга дээр халдавырлыг саргы энцефалидиниң эпидемиологтуг сезону республикага эртерин аппарат хуралында дыңнаткан. 

Республиканың  чедери берге болгаш ыраккы черлеринде РФ-тиң президентизиниң хуусаадан эрте бадылаашкын эгелээнин Тываның Соңгулда комиссиязы дыңнаткан.

Чурттуң Президентизи Владимир Путинниң инициативазы-биле эгелээн «Культура» национал төлевилелди боттандырып, Тываның алды кожуунунда культура албан черлеринде тускайжыттынган автотранспорт бодунуң девискээринде эң ырак черлерже үнүүшкүннерни организастаан.

Тыва Республика ордениниң кавалери, Тыва Республиканың Күш-ажылының Маадыры, Россия Федерациязының көдээ ажыл-агыйының алдарлыг ажылдакчы Өшкү-Саар Аракчааевна Ооржактың 80 харлаан юбилейинге тураскаадып В. Көк-оол аттыг Национал театрга эрткен «Хоочунга мөгейиг» деп байырлыг кежээде «Тыва чоннуң чоргааралы» деп күрүне шаңналын аңаа  тывыскан. 

Тываның национал хөгжүм-шии театрынга Ада-чурт камгалакчызының хүнүнге тураскааткан  байырлыг хемчегде ажыл албанынга шылгараан шериглерни база корум-чурум камгалакчыларын шаңнап-мактаан.  

Февраль 23-түӊ хүнү – Ада-чурт камгалакчыларыныӊ, шериг хүлээлгелиглерниӊ, дайынчыларныӊ бедик тура-соруун алгап-мактаан, оларныӊ ыдыктыг Ада-чуртунга шынчы чоруун илереткен чараш байырлал болур.

Тыва Республиканың Кадык камгалал яамызының түңнел коллегия хуралында, кадык камгалал системазында болгаш медицина эртеминде чаартыкчы, онзагай болгаш ынаныштыг ажылы-биле шылгараан медицина база фармацевтика, эртем ажылдакчыларынга күрүне шаңналдарын тывыскан. 

2023 чылда Тываның арга-арыынга өрттер саны ийи катап кызырлып, ооң болган шөлү алды катап эвээжээн.  

Төрээн дылдың делегей хүнүнде, Тываның Чазааның бажыңынга, Тыва Республиканың Баштыңының чанында дыл политиказының талазы-биле күрүне чөвүлелиниң ээлчеглиг хуралы болуп эрткен. 

Бо кыш - Тываның малчыннарынга болгаш кожуун-сумулар удуртукчуларынга езулуг-ла шылгалдалыг чыл болган. Кыш эгезинде улуг харның дүшкени, үргүлчүлелдиг сооктар база күштүг хаттар мал ажылдыгларга  бергедээшкиннерни тургускан. 

2023 чылда Тывада 193323 кижи профилактиктиг эмчи шинчилгезин эрткен. Чурттакчы чонну диспансеризацияже хаара тудар ниити план 102,6 хуу күүсеттинген.

 «Культура» национал төлевилелдиң ачызында Тываның салым-чаяанныг уругларының чогаадыкчы уран-талантызын  долузу-биле сайзырадыр арга тургустунган.

2017 чылда Тывада ядыы-түреңги чоруктуң деңнели 35,8 хуу турганындан 2022 чылда 27,2 хуу кызырылган. 

Беш чыл дургузунда Тывага «Кадык камгалалы» национал төлевилел күүселдези-биле регионнуң кадык камгалал инфраструктуразы элээн чаартынган: көдээ суурларда эмнелге объектилериниң хөй кезиин кылган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг база Моолдуң Завхан аймааның губернатору Гомбосурэн Унурбаяр олар садыг-экономиктиг, көдээ ажыл-агый, экологтуг, турисчи, эртем-техниктиг, өөредилге, культура, гуманитарлыг болгаш социал, күш-культура болгаш спорт адырларынга Тыва Республиканың Чазаа-биле Моолдуң Завхан аймааның чагыргазының кады ажылдажылгазын калбартып, быжыглаарын көрген документиге атты салганнар. 

Россияның президентизи Владимир Путинниң идип үндүргени «Өөредилге» национал төлевилел-биле Тывада чылдың-на чаа школалар туттунуп турар.

Күштүг хаттар кожууннар аразында оруктарны хөртүктээн. Кызыл, Өвүр база Мөңгүн-Тайга кожууннарның оруктарында аар техника ажылдап үнген.

Дүүн Тываның найысылалында, Спутник микрорайонунда Эрзинская кудумчузунда, хөй аалдыг ийи каът бажыңга өрт болган. Кызылда Өртчү харылзааның төп пунктузунче 16.38 шакта дыңнадыг кирген.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның айтыышкыны-биле, Президент Владимир Путинниң чарлааны Өг-бүле чылынга тураскааткан хемчеглерни эрттирер республиканың организастыг комитедин тургускан. 

Россияның тудуг болгаш ЧКА сайыдының оралакчызы Никита Стасишин ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде, регионнуң найысылалында Кызыл алгомерациязында туттунуп турар хөй квартираларлыг чуртталга комплекстери –«Мөңгүн», «Иркутский», «Полигонный» микрорайоннарның тудугжулары-биле чугаалажып, «Восток» тускайжыттынган тудуг» КХН-ниң баазазында тудуг материалдарының бүдүрүлгезинге чораан.

ТР-ниң Чазааның деткиишкини-биле кылган чүс хире улуг күштүг квадрокоптерларны ТШО зоназынче чорудар. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг шинчилел-хайгыылга база ажыглаар дроннарны шериг ужудукчу чок аппараттар операторлары белеткээр төпте чыып белеткээнин көрген.

Чыл эгезинден республикада 10 муң чурттакчыга онааштыр грипп болгаш ОРВИ-ден аараан 834 таварылга бүрүткеттинген, эпидемиологтуг деңнелге 72,5 хуу четпес. 

2023 чылда Тывада кылдынган орук ажылдарының хемчээли ооң мурнунда чылдың көргүзүүнге деңнээрге ийи катап хөй. 

1989 чылдың февраль 15-те Афганистандан эң сөөлгү совет шериглерни үндүрген. Афган дайынындан ээп келбейн барган 14 муң ажыг совет солдаттар болгаш офицерлерге тураскаадып ол хүннү доктааткан.

«Россия» делегейниң делгелге-шуулганының шөлүнге тыва Шагаа, бурят Сагаалган база калмык Цаган Сарны бир-ле дугаар каттыжып алгаш эрттирген.  

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг аппарат хуралында часкы үерлээшкинке удур белеткел ажылдарын эгелээр сорулганы салган.

Кызылда 55-ки гвардейжи тускай мото-адыгжы (даг) бригадага тускай шериг операциязында киржип турар дайынчыларның хей-аъдын көдүрер дээш чаңгыс чер чурттуглары, төрээн кижилери-биле ээлчеглиг “телекөвүрүгнү” ай санаашкыны-биле Чаа чыл - Шагаада эрттирген. 

Бөгүн, февраль 10-да, Тываның Чазааның бажыңынга Шагаа байырлалынга уткуштур күрүне шаңналдарын ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг тывыскан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазын алган дораан, регионда кижиниң эрге-ажыының талазы-биле бүрүн эргелиг төлээ Александр Адыгбай республиканың чурттакчызы Айдыс Чындыгырның мөчээни муңгаранчыг болуушкун болган Санкт-Петербург хоорайже ажыл-агыйжы сургакчылаашкынче үнүпкен.

Буддизмниң эдерикчилеринге ай санаашкыны-биле Чаа чылды байырлаары өгбелерден дамчып келген ужурларны кадагалап арттырып, чырыдыышкын ажылын чорудуп, ниитилелде ханы билчилгени магадылап, тускай шериг операциязының киржикчилерин деткип турарын көргүзүп турарын Владимир Путин байыр чедириишкининде демдеглээн.

Россияның камгалал сайыды, Армияның генералы Сергей Шойгу Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг адынче чырыткылыг Шагаа-биле регионнуң удуртукчузунга база республика чонунга байыр чедирген

Эргим чаңгыс чер чурттугларым!

Шаг-тѳѳгүден бээр салгалдан салгалче дамчып келген тыва чоннуң ыдыктыг байырлалы – Шагаа-биле!

Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг база «Россети» ПАН-ның чиңгине директору Андрей Рюмин республика найысылалын чырык энергиязы-биле хандырып турар, амгы үеде эде септелгеде «Кызылская» 220 кВ подстанцияга чораан. 

Российжи эртем хүнү база Россияның эртемнер академиязының үш чүс чылдааны-биле эртемденнерге, шинчилекчилерге база эртем ниитилежилгезиниң шупту төлээлеринге байыр чедирип тур мен!

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бодунуң социал четкилеринде Российжи эртем хүнү-биле байырын чедирген. 

Бо чылын өөредилге чорудуун эгелээр объектилерниң бирээзинге Кызыл хоорайда Вавилин ээтпээнде школа хамааржыр.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле, 2024 чылдың январь 31-де Санкт-Петербург хоорайның Мария эмнелгезиниң дузалал ажыл-агый өрээлинге республиканың чурттакчызы Айдыс Чындыгырның мөчүзү тывылган фактыга истелгени чорудар дугайында бижикти Россия Федерациязының Истелге комитединиң даргазы Александр Бастрыкинниң адынче чоруткан. 

Тываның Экономиктиг сайзырал яамызы «Тыва Республиканың инвестиция порталы» чаартынган информация системазын таныштырган.

2023 чылда бадылаан Тыва дылды хөгжүдериниң база деткиириниң  күрүне стратегиязының бир угланыышкыны - тыва дылды чурагайжыдары.

Тыва бо чоокку хүннерде ай санаашкыны-биле чоннуң Чаа чыл – Шагаа байырлалын демдеглеп эрттирер. Частың башкы айы дүжерин санап, ооң хүнүн чылдың-на тодарадыр. 2024 чылда бүгү чон февраль 10-да Шагаа хүнүн байырлаар.

2023 чылга деңнээрге, Тывада коклюштан аарыыры январьда 2 катап көвүдээн. 2024 чылдың эгезинде 100 муң чурттакчы чонга онааштыр 5,3 кижи (РФ-те – 11,5), азы 18 кижи коклюштан аарааны бүрүткеттинген.

Регион чазааның деткиишкини-биле Кызылда ужудукчу чок ужар шериг дериг-херекселдер бүдүрүлгезиниң хемчээлин улгаттырган. Амгы үеде тускай шериг операциязынче чорудар дроннарны ында чыып турар.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг 2024 чылда Дээди Хуралга бодунуң Айыткалын берип тура, көдээ чурттакчылар ортузунга культура-чырыдыышкын ажылдарын чорударының чугулазын демдеглээн. 

Тывада «Самбону – школаларже» төлевилели-биле ажыттынган спортчу клубтарда белеткенип турар бичии мөгелерниң саны 342 кижи четкен. 

Россияда Өг-бүле чылының байырлыг ажыдыышкынынга тураскаадып, «Төрээннерим, эргимнерим» регионалдыг өг-бүле шуулганы Кызылда Аныяктар ордузунга болуп эрткен. 

Россия Федерациязының Чазааның даргазының оралакчызы – үлетпүр болгаш садыг сайыды Денис Мантуров-биле Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажыл-агыйжы байдалда ужурашкаш, республиканың үлетпүр болгаш социал адырларында инвестиция төлевилелдериниң энергетика хандырылгазының комплекстиг планының күүселдезин чугаалажып көрген. 

Шериг албанныгларга дуза чедирер чаңгыс аай штаб тускай шериг зоназынче доң инек, хой база аът эъттери-биле долдурган 20 биле 5 тоннаның ийи чүък машиназын чоруткан.

Ужуражылга үезинде, «Чуртталга оран-савазы болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелди регионда 2023 чылда күүсеткениниң түңнелдерин сайгарып, ам кылыр ажылдарны чугаалашкан.

Тывага Башкы болгаш дадыныкчының чылын байырлыы-биле хаап, Өг-бүле чылын ажыткан. Байырлыг езулалга республиканың башкылар ниитилежилгези, республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан башкы династияның төлээлери, билдингир өг-бүлелер киришкен.

Январь 31-ниң кежээзинде, Тожу кожууннуң Тоора-Хем суурунда 500 кВт күчүлүг дөрт чаа дизель генераторларын эптеп, өйлеп база белеткээр ажылдар доозулган.

Тываның Баштыңы болгаш республика Чазааның кежигүннери күрүне албанының хоочуну, Россия Федерациязының алдарлыг экономизи Светлана Николаевна Сапованың мөчээни-биле ооң төрээн болгаш чоок улузунга ханы кажыыдалын илереткен.

Тыва Республиканың ажыл-чорудулганың чамдык хевирлеринге лизенция бээр база хайгаараар албаны республиканың корум-чурум камгалаар органнары-биле кады, 2023 чылда арага продукциязын үүрмектеп садар адырда 278 чурум үрээшкиннерин илереткен.

Россияның президентизи Владимир Путин ниитилелде эң-не шылгараңгай мергежилдерниң бирээзиниң төлээлеринче онза кичээнгейни углаары-биле чарлаан Башкының болгаш дагдыныкчының чылында Тывада 77 улуг хемчеглер болуп эрткен.

Эрткен чылгы бүгү-российжи бадылаашкынның түңнелдери-биле «Чурагайлыг дең эвес чорукту чайладыры 2.0» федералдыг төлевилелди күүседип, Бии-Хем кожуунда Ленинка база Мөңгүн-Тайга кожуунда Тоолайлыг суурларже соталыг харылзааны киирер.

2023 чылда Тываның кол аэропорту 110,9 муң пассажирлерни аргыштырган. 2022 чылга деңнээрге 17,8 хуу хөй, азы ынчан 91277 кижи ушкан.