Тываның башкылары орус дыл башкылаар методика талазы-биле мергежилин бедиткен

 2016-2020 чылдарда «Орус дыл» федералдыг тускай сорулгалыг программа күүселдези езугаар, Тывада орус дыл өөредириниң айтырыгларының талазы-биле башкыларның болгаш специалистерниң кадр курлавырын бедидер арга, хевирлерни хөгжүдер хемчеглерни боттандырып турар. 

 Тывада 1875 башкы аңаа билиин бедидер ужурлуг деп, Тыва Республиканың Өөредилге болгаш эртем яамызы дыңнаткан. Школа назыны четпээн өөредилге организацияларының башкылары бо чылын ол төлевилел-биле өөредилгени бир дугаар эртер болза, орус дыл болгаш литература, эге класс башкылары ону эрткен. 

 Бо хонуктарда Кызылдың 1, 9, 15, 24, 29, 32, 40 дугаарлыг база Каа-Хем суурнуң «Ручеек» уруглар садтарының 600 хире башкылары өөредилгелерни эрткен. «Школа назыны четпээн өөредилге организацияларында дылдың хүрээлелин хевирлеп, ону сайзырадыры» - программаның ады ол. Иркутск облазының өөредилгени хөгжүдер институттуң лекторлар составында федералдыг стажировка шөлдериниң баазалыг (кол) шөлчүгештериниң кижизидикчи башкылары болгаш педагогтары өөредилгени эрттирген.  

 "Башкыларның шын чугаазының, дыл хүрээлелин хевирлээриниң айтырыгларын курстарывыста көдүрүп, ону чугаалажып, уруглар-биле мастер-класстарны эрттирип турар бис. Кайда-даа ышкаш, кады шиитпирлээр, бодап турарывыс айтырыгларывыс бар. Биске башкыларның чүзү таарышканыл дээрге, бир дугаарында, ажылдаар сеткил-хөөнү. Ийиде, олар-биле чугаа кылыры чиик-тир, ол дыка эки. Хүлээп алыышкыны база эки. Четтирдивис! 9 кижилиг, улуг болгаш найыралдыг коллектив Тывада келдивис. Эки түңнелдерни чедип, төлевилелдерни кады сайзырадыр дээш, ам-даа келир бис, ынчангаш бо сөөлгүзү эвес деп бодаар мен" – деп, Иркутск облазының өөредилгени хөгжүдер институттуң социал-гуманитарлыг эртемнер кафедразының улуг башкызы Татьяна Митюкова чугаалаан.

  Кызылдың 1 дугаар уруглар садынга башкылар бедик мергежилдиг специалистерни чүгле дыңнап эвес, класстан дашкаар оюн хевирлиг даалганы кады күүсеткеннер. Чижээ, кижизидикчи башкының овур-хевирин тургузар даалганы. Аудиторияны беш кезекке чарган, бөлүк бүрүзү боттарының көрүжүн хевирлээн. Чуруп-даа, пластилин-биле тудуп-даа, өңнүг саазындан кезип-даа, шүлүктеп каан-даа кижи бар.  

 "Назы четпээн өөредилге албан черинге дыл хүрээлелин хевирлээри» курстар бистиң республикага дыка херек. Курстар бүгү чүвени хаара туткан, ийиде ол. Курстардан чүгле хөй информацияны эвес, а хөй солун чүүлдерни билип алдывыс. Соңгаардан башкылар шупту, бедик мергежилдиг специалистер бооп турары дыка эки. Шагда-ла таныжар кижилер ышкаш, чоок билчип, чугаалажыр-дыр бис. Меңээ школа биле уруглар садының аразында харылзаалыг, оон ДӨЧ дээш ажыл солун болду. Ол талазы-биле ажылдаар бис» - деп, Кызылдың 1 дугаар уруглар садының кижизидикчи башкызы Галина Варламова чугаалаан. 

 Августта уламчылаар өөредилге программазы Тываның ортумак школа башкыларын хаара тудар. Тыва Республика биле Иркутск облазының Өөредилге яамыларының аразында чарган дугуржулга чорудуу-биле Иркутскдан коллегаларның ажылдап турары бо.  

 2016-2020 чылдарда «Орус дыл» федералдыг тускай сорулгалыг программа күүселдези езугаар өөредилге курстарын эрттирер эрге дээш конкурсту эрткен чылын Иркустк облазы ойнап алганын сагындыраал. 2016 чылда, Иркутскиден специалистерниң орус дыл башкыларның мергежилин бедидер арга-хевирлерлиг мастер класстарынга Тываның 1735 башкылары билиин бедиткен.