Күрүне программаларын акшаландырарынга Тыва бодунуң үлүүн 5,6 катап көвүдеткен

В 2014 чылда Тыва күрүне программаларын акшаландырарынга бодунуң акша-хөреңгизинден 9 млрд.885,7 млн. рубльди үндүрген. Республиканың чазаа күрүне болгаш муниципалдыг программалар күүселдезинче, ооң мурнунда чылга деңнээрге, 5,6 катап хөй хемчээлдиг акша-хөреңгини киириштиргенин демдеглээн. ТР-ниң Экономика яамызы бюджетти хевирлээрде программа аргазынче шилчээнин база программалар хандырылгазынче республика казназы акша-хөреңгиниң 58 хуузун шилчиткен тайылбырлаан. Тыва бодунуң 1 рубль акша-хөреңгизи-биле, федералдыг бюджеттен 4,6 рубль кады акшаландырыышкынны чедип алган.

Регион бюджединден күрүне программаларын акшаландырарының деңнели ниитизи-биле 94,8 хуу болган. "Чоннарның хамааты чаңгыс демин быжыглаары болгаш национал культура хөгжүлдези», "Күш-культура болгаш спорттуң хөгжүлдези», «Күрүнениң аныяктар политиказының системазын хөгжүдери», «Чурттакчы чонну болгаш экономика объектилерин сугнуң багай салдарындан камгалаарын хандырары» программалар бедик шынарлыг программалар санынче кирген.

Экономика яамызының эксперттериниң үнелели-биле 22 программа шынар рейтингизинге ортумак көргүзүгнү көргүскен. Оларның аразында «Кадык камгалалының хөгжүлдези», арагага удур программа, «Наркотиктерни хоойлуга чөрүштүр саарарынга удур хөделиишкин», «Өөредилге болгаш эртемниң хөгжүлдези», «Орус дылдың сайзыралы», «Культура болгаш туризм хөгжүлдези», «Хамаатыларга социал деткимче», «Күш-ажыл болгаш ажылга хаара тудары», «Чедингир хүрээлел», «Өг-бүлениң болгаш уругларның социал социал камгалалы», «Хөй-ниити корум-чурумун хандырары болгаш кем-херек үүлгедиишкиннерингеудур демисел», «Күрүнениң хамааты албанының, муниципалдыг албанның база эргелеп-башкарар кадрлар курлавырын хөгжүдери», «Чурттакчы чонну болгаш девискээрлерни онза байдалдардан камгалаары, өртке удур айыыл чок чорукту база сугларга кижилерниң айыыл чок чоруун хандырары», «Транспорт системазының хөгжүлдези», «Көдээ ажыл-агыйының хөгжүлдези болгаш көдээ ажыл-агый продукциязының, чиг эт болгаш аъш-чем рыногун таарыштырары», «Чурттакчы чонну чедингир болгаш таарымчалыг чурттаар чер-биле хандырары», «Ниити эт-хөреңгиниң капитал септелгези болгаш ЧКА ажыл-чорудулгазының бүзүрелдии», «Дириг амытаннар делегейинде объектилерни көвүдедири болгаш камгалаары», «Энергетиканың хөгжүлдези болгаш чылыгның шынары», «Бизнести чорударынга таарымчалыг байдалдарны тургузары», «Арга-арыг ажыл-агыйын хөгжүдери» программалар бар.

2014 чылдың түңнели-биле «Озал-ондактыг чуртталга фондузундан хамаатыларны көжүреринге эвээш каъттыг чуртталга тудуун хөгжүдериниң республика программазы» куду демдекти алган. Планныгкөргүзүглерни күүседиринге федералдыг бюджеттен акшаландырыышкынның саадааны салдарны чедирген – 2014 чылда көжер кижилерге чурттаар черни садып алырга керээде көрдүнген акша-хөреңги 2015 чылдыңфевралда келген.

Күрүне программаларының күүселдези-биле чыл дургузунда доктаамал - 1115, түр үениң - 9,6 муң ажылчын олуттары тургустунган. Программаларның акша-хөреңгизи-биле республика болгаш муниципалдыг өнчү-хөреңгиниң 11 объектизин ажыглалче киирген, 19 объектиниң төлевилелдерин ажылдап кылган, 11 уруглар садтарынга, 19 хөй квартиралыг бажыңнарга септелгени чоруткан, 60 км автоорукту, 6 көвүрүгнү катап тургускан, Кызыл хоорайда 120 квартиралыг дөрт бажыңның, Каа-Хем суурда база Кызыл хоорайда 280 олуттуг үш уруглар садының, өскүстерге ийи квартиралыг 195 бажыңның, Чаа-Хөл суурда Культура бажыңының, Бай-Хаакта спорт комплекизиниң тудуун уламчылаан. Оон аңгыда Кызылдың эрик кыдыының, Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институдунуң, национал парктың эде тудуушкуну чоруп турар. Бюджеттиң программа кезээниң акшаландырыышкыны-биле Ак-Довурак хоорайда эштир бассейнниң, Сарыг-Септе спортчу комплекстиң, Кундустуг суурда 140 олуттуг уруглар садының тудуун тудуп, Кызылдың 3 черинге эрик кыдыын эде чалдаан дээш, өске-даа ажылдар кылдынган.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол озал-ондактыг бажыңнардан хамаатыларны өскээр көжүрер республиканың адрестиг программазының хемчеглерин үезинде боттандырар ужурлуг харыысалгалыг кижилерге чурум үрээни дээш харыысалганы онаарын айыткан. Өскүс уругларга чуртталга бажыңнарын болгаш чамдык социал объектилерни - Кызылда, Каа-Хемде, Кундустугда уруглар садтарын, Каа-Хемде футбол шөлүн, Бай-Хаакта база Сарыг-Септе спорт төптерин, Ак-Довуракта бассейни болгаш Спутник микрорайонунда 120 квартиралыг бажыңны 2015 чылда график езугаар дужаарынга харыысалгалыг кижилерни томуйлаарын Чазак Даргазы негээн.