Шолбан Кара-оол ССРЭ биле Россияның совтавынче Тываның эки тура-биле каттыжып киргенинден бээр 74 чыл ою-биле байыр чедирген

Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттуглар! ССРЭ биле Россияның составынче Тываның эки тура-биле каттыжып кирген хүнү – онза төөгүлүг хүн-биле силер бүгүдеге байыр чедирип тур мен. 

Бөгүн, октябрь 11-де, бистиң чонувустуң салым-хуузунда эргилделиг ол болуушкун болгандан бээр, 74 чыл эрткен. Тыва биле Россияның демнежилгезиниң амыр эвес төөгүзүнүң 30 чыл болганы-биле ол онзагай. Бо чылдар иштинде Россия-биле ийи катап каттышкан бис. Баштай, Тываның удуртукчуларының дилээ-биле Николай II хаан 1914 чылда тываларны хоргадалынга ап, Тываны Иркутск губернияның составында Урянхай край кылдыр доктааткан. 

Ону революция, оон хамааты дайыны үзе кирген. Хувискаалдың чалгыы-биле Тыва аңгы күрүне апарып – Тыва Арат Республиканы үндезилеп тургускан. Ындыг болзажок бот-догуннаашкын ТАР-ны Россиядан чарбаан, бодунда байдал берге-даа болза, чаа тургустунган бичии республиканың бут кырынга туруп, быжыгып кээринге дузалаан. Бот-догуннаашкын чылдары бистерни улам чоокшулаштырган. Тыва эки турачылар Совет Эвилелиниң акы-дуңмалышкы чоннары-биле кады нацисчи Германияга удур дайылдашкан. 1944 чылда Тыва Россияның кезээ болур шиитпирни ийиги удаа хүлээп алган, а Россия бодунуң ээлчээнде, улуг өг-бүлезинче өөрүшкү-биле ону хүлээп алган.

Бөгүн, он-он чылдар ажылдыр ол бүгүнү бодап тура, бистиң өгбелеривистиң Россия-биле каттыжар дээн шиитпири ханы мерген болгаш ырадыр көрген угаанныг деп көөр-дүр мен. Оон өске орукту шилип алыры, бистиң чонувуска 100 хуу буураашкынныг болур турган деп бодаар мен. Россияга, Россия-биле кады, бистиң санывыс 5 катап өзүп көвүдээн, бодувустуң черивисти, национал медереливисти, дылывысты, культуравысты камгалап кадалагап алган бис. 

Октябрь 11-ниң хүнүн бир тускай, чамдык кижилерге тавыржыр, ийиги, харын-даа үшкү удаа төрүттүнгени ышкаш, демдеглээр ужурлуг бис. Байырлал-биле, эштер!  

Тыва Республиканың Баштыңы Ш. Кара-оол.