Журналист Кодур-оол Оюн

Памирде Даг-Бадахшан областың төвү Хорог хоорайга шериг албанын кызыгаар зоназынга үш чыл алды ай эрттиргеш, халажып келдим. СЭКП кежигүнү, бирги курс­ту дооскан боорумга, ынчан Улуг-Хем кожуунга хамааржыр кызыл суглуг Баян-Колда «Х Улуг Хурал» совхозтуң комсомол комитединче ажылдадып чорудупкан. Комсомол секретарының кол-ла сорулгазы болза, аныяк­тарны хөй-ниити ажылдарынче хаара тудары. Оолдар, кыстар ынчан дыка дыңнангыр, бир дем-биле хой оолдаашкынынга болгаш өске-даа хөй ажылдарга киржип турдувус.

Эң хүндүткелдиг тыва эки турачыларның бирээзи Павел Кыргысович Биче-кыс – тудуг бригадири. Ооң-биле ужуражыр дээш каш хүн иштинде харылзажыры-биле Кодур-оол Оюн Баян-Колга чедип келген. Шагаан-Арыгга доктаагаш, албан черлеринден ажыктыг медээлерни база чыып алган. Келгеш, Биче-кыс дарганың тудугжулары-биле тайга эдээнге каш хонган. Кызылче чоруур мурнунда мээң кабинедимге ки­ре дүшкен. Эки танышпас хиревисте, мени билири беш салаа дег болганын элдепсиндим. Бисти кым-даа далаштырбаан. Совет Эвилелиниң барыын куржагларынга чорааш, олар­ның тыва эки турачыларга байыр чедиргенин, дайын үезинде олар аң-меңниг девискээрлерден болгаш хар адаа-би­ле үңгеп чоруткаш, дайзыннарның пулеметтарын чазылдырып кааптарын чугаалап берди.

Мээң ук-төөгүмнү база айтырды. Ада-ием уургайда тараа­лыг, каш чүзүн малдыг. Колхозка кайызы-даа таарышпаан. Акым колхозту-даа, школаны-даа херекке албаан, ооң бир үүлгедии дээш ачамның хемчээн алган. «Алыс шынны билип алыр дээш дээди эртем чедип алырын кызып чор мен. Ийиги курста бот-өөредилге-биле өөренип тур мен» — деп чугаалап бердим. Байырлажып тура: «Дээди эртемни доозуп ал, ажылдаар чериң салбас болза, ажырбас, оон дезивит. Өөредилге сеңээ эң ажыктыг» — диди.

Кызылдың башкы институдунуң үш дугаар курузунга баргаш, билдириишкин бижээш, ажылдан «дезиптим». Курлавырда офицер боорумга, мени институттуң партбюро кежигүнүнге база киирип алган. +өредилге-биле чергелештир хөй-ниити ажылынга киржилгем идепкейжээн. Дээди өөредилгени доозуптарымга, комсомол обкомунуң лекторлар бөлүүн удуртур кылдыр алган. Чүгле Тываның эвес, ССРЭ-ниң кайы-даа девискээрин кезидим. Чоорту парлалга ажылынче кире бердим. Кезек болгаш Новосибирскиниң партия школазының журналистика салбырын доостум. Аңаа Япония, АКШ, Африка, өске-даа черлерге ажылдаан эртемденнерниң лекцияларын дыңнадым.

Оон келгеш, журналист Кодур-оол Оюн-биле кады ажылдадым. Чидиг шүгүмчүлел кылырындан кортпас, «Шын» солуннуң тускай корреспондентизи Кодур-оол Оюн буураашкын дугайында «Улуг-Хем» солунга, радиога «Шагаан-Арыг чугаалап тур» дээш делгереткеш, турупкан. Ол шүгүмчүлел ында партия, совет удуртукчуларынга дыка-ла таарышпайн турган. Кодур-оол Дармаевичини «Улуг-Хем» солуннуң кол редакторунуң соңгулдазынга эрттирбейн барган. Ол ме­ңээ келгеш: «Соңгулдага сен киржип көрем» — деп сүмеледи. Шынап-ла, «Улуг-Хем» солуннуң кол редактору апардым. Таа­рымчалыг байдалды журналист Кодур-оол Оюнга тургузуп, дүлгүүрүм бирээзин база бердим, мээң кабинедимде дорт телефон дамчыштыр Кызылдың кайы-даа черлери-биле чугаалажыптар турду. Ынчалза-даа шүгүмчүлел кылыры дыка берге. Одар-белчиири далай дүвүнче кире берген кижилерниң даржылгазын көргеш, орта удувастап, сагыш-сеткилим, ал-бодум аарып эгелээн. Шоолуг шимчеп албастааш, кол редактор ажылдан хосталдым.

Кодур-оол Дармаевич меңээ Кызылга бир бажың чугаалажып берген. Четтиргеним илереткеш, каш дакпыр эмчилеп, Үш-Белдирге барып тургаш, сегий бердим. Салым-чаяанныг журналист Кодур-оол Оюн эде тургустунуушкун чылдарында шынын чугаалап чорааш, сургакчылаашкын үезинде айыыл-халап ужун амы-тынындан эрте чарылганы таан хомуданчыг.

Арапчор Оксур,

Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы.