Тывада бурун чоннарның культуразының чаңчылчаан хөөмейи кадагалаттынып арткан

 Тываның Баштыңының шаңналы дээш “Азия төвүнде – хөөмей” I бүгү-делегей чергелиг фестивальдың түңнелдерин чарлап, гала-концертти көргүзер бертинде, регионнар болгаш федералдыг массалыг информация чепсектериниң журналистери-биле парлалга-конференциязын эрттирген. Парлалга-конференциязының киржикчилери хөөмейжи Тываның, хөөмей фестивалының, хөөмей уран чүүлү база чуртталга философиязының дугайында сагыш-сеткилин үлежип, организастыг айтырыгларны база келир үениң фестивалының дугайында чугаалашкан. 

 Бурун шагның чоннарының культуразы болур чаңчылчаан хөөмей Тывада амгы үеге чедир кадагалаттынып арткан деп, культурология доктору, хөгжүм бөлүктериниң аразында мөөрейниң жюри даргазы Валентина Сузукей сайгарылгалыг чугааны эгелээн. Ындыг болзажок депшилгениң аайы-биле хөөмей сайзырап, чаа агымнарны, күүселде чаа хевирлерни, чаартылгаларны алган. Ону «хөөмей амгы үениң күүселдезинде» мөөрей бадыткаан. Мөөрейниң ол номинациязы хөөмей байырлалынга сагыш-сеткилди хөлзедиптер манавааны онзагай үннү берип, классиктиг күүселдеже чаа көрүш-биле көөрүн албадапкан. Оларга үнелел бээри дыка берге болган, артистерниң күүселдезинге демдектер салырда жюри кежигүннериниң аразынга маргыжыышкыннар турганын, хөгжүм шинчилекчизи чугаалаан. 

 Хөөмей кайыын тывылганыл, моол биле тыва хөөмейниң күүселдезинде ылгавырлар, Төп-Азия регионунда чоннарның боостаа ырызын моон ыңай хөгжүдериниң, хөөмей бойдус биле өгбелер-биле харылзаа дылының, культура адырында кады төлевилелдер болгаш кады ажылдажылга дугайында чугааны чоруткан. 

 Тыва-япон хөөмей ассоциациязын тургузар саналды киирген япон ыраажы болгаш композитор Макигами Коичи, ооң төрээн чуртунда тыва хөөмейге ынакшаан болгаш бо уран чүүлдү өөренип алыр күзелдиг 200 хире кижи барын сонуургаткан. Бойдустуң үннериниң болгаш чуртталга философиязының делегейин аңаа бир-ле дугаар ады-сураа билдингир хөөмейжи Геннадий Тумат ажыткан. Оон бээр-ле, делегейниң чурттарын ынакшылдың болгаш найыралдың доңу-биле быжыглаан хөөмейниң мөгейикчизи болганын Макигами Коичи чугаалаан. 

 Тыва хөөмейниң күүседикчизи болгаш шинчилекчизи, АКШ-тан Энди Баэр, хөөмей – чоннуң сеткил хөөнү, боду-биле чугаалажырының аргазы-дыр деп түңнээн: «Барыын чүктүң тодаргай чүүлге ынак кижизи боду азы өске кижилер-биле чугаалажырының аргазы өске. Хөөмей – бодалдарның овур-хевири, чуртталгага болгаш кижилерге хамаарылга-дыр. Ол бөдүүн кижиге амыр эвес, чөрүлдээлерлиг нарын өртемчейге амыдырап-чурттаарынга дузалап чораан. Каргыраа база… Кажан ыраажы ону күүседип турда, сагыш-сеткили ажыттынып кээр». 

 Парлалга-конференциязының үезинде фестивальдың организастыг талаларын база сайгарып, конкурс киржикчилеринге кандыг негелде-биле демдекти салып турарыл, эгелеп чоруур хөөмейжи биле профессионалдарны деңнеп болур бе дээн ышкаш, айтырыглар тургустунган. Фестивальдың оргкомитединиң база жюриниң кежигүнү В. Сузукей дараазында фестивальдарда ону өөренип көөрүн дыңнаткан. Профессионал биле бот-тывынгыр күүседикчилерни аңгылап эгелээр болза, тулган күүседикчилерни илередириниң демдээ кызыы апаар. 

 Делегей чергелиг төлевилелдиң организаторларының бирээзи, Тыва культура төвүнүң директору, Тываның Улустуң хөөмейжизи Игорь Кошкендей улуг хемчээлдиг хемчегниң үезинде билдинип келген организастыг болгаш техниктиг четпестерни дараазында фестивальдарны эрттирерде өөренип көөрүн чугаалаан.