ГЛОНАСС системазы - Тывада

Хайгааралдың улуг хемчээлдиг Спутник системазын (ГЛОНАСС-ты) шиңгээдип алырының талазы-биле айтырыгны Тыва Республиканың Чазааның Баштыңының бирги оралакчызы Шолбан-оол Иргитке болган чөвүлел хуралга сайгарып чугаалашкан.

    Пассажирлерни коммерция хевири-биле аргыштырып, чүъктер сөөртүлгезин боттандырып тура, айыыл чок чорукту автомобиль транспортунга хандырарынга дузалаар системаны ажылдадыры чоннуң транспортка айыыл чок чоруун хандырарының талазы-биле федералдыг комплестиг программазының угланыышкыннарының бирээзиниң күүселдези болур. ГЛОНАСС-ты шиңгээдириниң сөөлгүүе-чадазы — шимчээшкинни космос дамчыштыр хайгаараар система-биле дериттинген транспорт аймааның дугайында медээни дамчыдары, чурттуңоруктарынга тыптып келген айыыл-халаптарны дарый чайладырының талазы-биле хемчеглерни эргежок чугула апарган таварылгада алыры болур. 
    ГЛОНАСС-ты шиңгээдириниң талазы-биле хемчеглерниң күүселдези хөй-хөй үе-чадалыг: транспорт системазын хайгаарал системазы-биле дериири болгаш регионнуң хайгаарал-медээ төптерин тургузары, медээлерни федералдыг төпче дамчыдарын организастаары болгаш күүседири, ОБ таварылгаларын дарый кичээнгейге алыр системаны тургузары. Россияга бир дугаарында хайгаарал-медээ төвүн эрткен чылдың сентябрь 28-те Владивостокка ажыткан. Сибирьниң федералдыг округунда ындыг төптүчүгле Иркутскиде болгаш Новосибирскиде тургускан. 
   ГЛОНАСС системазын шиңгээдип алырын бистиң республика 2012 чылдың сентябрьдан эгелээш Информатизация болгаш харылзаа яамызынга дааскан. Ук яамының удуртукчузу Органа Натсак Тываның девискээринде ГЛОНАСС системазы-биле дүрген дуза чедирер 101 машина, ОБЯ-ның 3, почтаны чажыды-биле чедирер албанның — 3, Тываның каайлы чериниң — 2 машиназы, 1 маршрут такси дериттинген дээрзин демдеглээн. «Кызыл АТБ-зи» КУБ-туң автомобильдеринде ону чаа салып турар. 
    Хайгаарал дериг-херекселдерин бисте чүгле элээн каш организация салып турар, ындыг-даа болза, республикада хайгаарал-медээ төвүнүң чок болуп турарындан Ространсхайгааралдың төвү-биле чүгле «ГЛОНАСС-Азия» КХН харылзажып турар, ол чер чогуур сервер дериг-херекселдиг, программа хандырылгалыг болгаш лицензиялыг болуп турар.
    Амгы үеде Информатизация болгаш харылзаа яамызы «2014 чылда Тыва Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң эрге-ажыктарынга ГЛОНАСС системазын болгаш космос ажыл-чорудулгазыныңөске түңнелдерин ажыглавышаан, Спутник дамчыштыр хайгаарал системазын шиңгээдири» республиканың тускай сорулгалыг программазының төлевилелин ажылдап кылып турар. Ол төлевилелде регионнуң эртем-шинчилел төвүн тургузарын болгаш аңаа эргежок чугула акша-хөреңгини тускайлаарын чугула деп көрген. 
    Ол чугаа үезинде республиканың девискээринге ГЛОНАСС системазын шиңгээдириниң дугайында айтырыгны шөйүп туруп берген бис дээрзин Шолбан-оол Иргит айыткан. 
— Тывага автомобиль транспорту кол хөлге болгай. Бистиң оруктарывыста байдалды барымдаалааш, республика Баштыңы Шолбан Кара-оол орук шимчээшкининиң айыыл чок чоруун хандырарының талазы-биле айтыышкынны хөй удаа берип келген, ынчангаш бо айтырыгны дарый шиитпирлээри чугула болуп турар. Оон аңгыда хайгаарал дериг-херекселин салып албас болза, июль 1-ден эгелээш автомобиль ээлерин торгаарын федералдыг хоойлуда айыткан болгай. Бо дээрге экономиктиг болгаш социал ужур-дузалыг, автомобиль ачы-дузазын ап турар кижилерниң амы-тынының болгаш кадыкшылының дугайында айтырыг-дыр — деп, Шолбан-оол Иргит демдеглээн.