Делегейниң «Евразияның интеллектуалдыг алдыны» шуулганынга киржири-биле РФ-тиң Хөй-ниити палатазының кежигүнү Вероника Крашенинникова Тывага келир

 Делегей аныяктарының бирги «Евразияның интеллектуалдыг алдыны»: Күзелдер, Перспективалар. Кады ажылдажылга» деп шуулганы 2015 чылдың сентябрь 18-тен 21-ге чедир Тываның на­йысылалынга болуп эртер. Ооң темалыг беш шөлчүгештеринге ажылдаар киржикчилериниң, эсперттериниң болгаш кол удуртукчуларының аттары билдингир.

 Вероника Крашенинникова — делегей харылзааларының талазы-биле көскү ажылдакчы, Россияның Хөй-ниити палатазының кежигүнү, «Даштыкы политиктиг шинчилелдер болгаш эгелээшкиннер институду» коммерцияга хамаарышпас автономнуг организацияның чиңгине директору. Ол «Улуг хемчээлдиг азы регионнуң айыыл чок чоруу: ыйыдыышкыннар болгаш озалдыг чүүлдер» деп шөлчүгешке чүве чугаалаар. 

 Шериг дугайында, күрүнениң эң чугула хөй-ниити чериниң дугайында РФ-тиң камгалал сайыдының чөвүлекчизи Андрей Ильницкий тайылбыр кылыр. Россияда Улустарның найыралы университеттиң юридиктиг институдунуң директору Олег Ястребов делегейниң айыыл чок чоруунуң тургустунуп турар ханазынга делегей организацияларының киржилгезин болгаш ролюн: КНО-нуң эрге-бай­далын, кол­лективтиг айыыл чок чорук дугайында керээниң ролюн болгаш туружун, Европа-Азия экономиктиг чөвүлелге дүүштүр каттыжыыш­кынны, сай­зыралдың Азия угланыышкынын демдеглээр. Ол ышкаш үстүнде сөөлгү адаанывыс өөредилге чериниң делегей эрге­лериниң кафедразының доцентизи Фридон Ананидзе делегейниң амгы байдалында регионнуң айыыл чок чоруунуң талазы-биле чүве чугаалаар. 

 Россияның сураглыг удуртукчуларының киржилгези-биле оон аңгыда дөрт «Ногаан технологиялар»; «Экономика болгаш сайгарлыкчы чорук: бизнестиң өзээ»; «Культура, өөредилге, сагыш-сеткилдиң арыы»; «Туризм болгаш девискээрлерге ылгалыр демдектерни тургузары» деп темаларга ажылдаар. «Улуг хемчээлдиг азы регионнуң айыыл чок чоруу; ыйыдыышкыннар болгаш озалдыг чүүлдер» деп шөлчүгештиң киржикчилери-биле ажыл Федерация Чөвү­лелиниң камгалал болгаш айыыл чок чорук комитединиң кежигүнү Оксана Белоконьнуң удуртулгазы-биле эртер, аңаа студентилер болгаш республиканың аныяк башкылары, а ол ышкаш даштыкы аныяктарның төлээлери киржирлер. Делегей харылзааларының эксперттери ажылын сентябрь 19-та Улусчу чогаадылга бажыңынга эгелээр. 

 ТАЙЫЛБЫР:

 Делегей аныяктарының бирги «Евразияның интеллектуалдыг алдыны»: Күзелдер, Перспективалар. Кады ажылдажылга» шуулганы Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң болгаш Уралда күрүнениң экономиктиг университединиң ректору Михаил Федоровтуң эгелээшкини-биле, Орус географтыг ниитилелдиң болгаш Аныяктар херектериниң талазы-биле федералдыг агентилелдиң деткимчези-биле эртер. 

 Ону эрттирериниң дугайында бодал республика Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң «Евразияның эртемденнериниң экономиктиг клуву» ассоциациязының оралакчы президентизи, Уралда күрүнениң экономиктиг университединиң ректору Михаил Федоров-биле мооң мурнунда ужуражып турда тыптып келген. Евразия эвилелиниң эң идепкейлиг талалакчыларының бирээзи болур ол академик Азияның географтыг төвүнде турар Тыва чаа күш кирип орар Евразия шимчээшкининге дыка тааржыр деп санап турар. Федоровтуң чугаалап турары-биле алырга, Тываның найысылалы Кызыл хоорайдан Европаның болгаш Азияның кызыгаарында турар Екатеринбургту дамчыштыр Европаның географтыг төвү Дрезденге чедир көвүрүг хевирлиг шугум тургустунар, ол чүгле ийи дипти эвес, бурунгу ийи амыдыралды холбаштырып турар чер болур.

 Бир эвес Тыва чөпшээрежир болза, Евразияның экономиктиг шуулганының үезинде ол күзелди оргкомитеттиң даргазы Михаил Федоров боттандырып болур. Эртемденнерниң Евразия клувунуң эгелээни, Федоровтуң дорт киржилгези-биле 5 чыл бурунгаар үндезилеттинген бо шуулган амгы үеде доктаамал ажылдап турар болгаш аңгы-аңгы чурттарның аныяктарын каттыштырар мөөңнекчи күш апарган. 

 Евразияның ол төлевилелинге тыва аныяктарның киржир аргаларының дугайында Шолбан Кара-оол биле Михаил Федоров тодаргай чугаалашканнар. Академиктиң Евразия каттыжыышкынының өзээн Тываның киржилгези-биле тургузар дээн бодалын Тываның Баштыңы бүрүнү-биле деткээн. Регионну сайзырадырының федералдыг чазактың деткээни стратегиязынга ол дүгжүп турар, ооң улуг кезээ бо чылын тудуун катап эгелээни Кызыл — Курагино аразының демир-орук тудуу болур, ол орук Россияның чөөн чүкче, Азия-Оожум океан чурттарынче үнеринге дуза болур. Оон аңгыда республика өске-даа төлевилелдерни күүседип турар. 

 — Евразияның идеологиязы дээрге картада кандыг-бир точканы эвес, диптерниң чурттакчыларын каттыштырар өзектиң дугайында чугаа болуп турар — деп, Тываның Баштыңынга эртемден чугаалаан. — Европаның болгаш Азияның географтыг демдектери Кызыл болгаш Дрезден, кызыгаарда турар Екатеринбург ындыг өзек бооп болур. Оларның бот-боттарынга көргүзер чүүлдери-ле хөй, чижээ, Тываның тускайлаң культуразын, бурунгу чаңчылдарын, уран чүүлдүң эртинелерин, чижээ, скифтерниң республикада алдынын, Дрезденниң кайгамчык чурук галереяларын аңаа киирип болур. Сонуургалдыг чугаа солчулгазынга, аңгы-аңгы чүүлдерде дөмей чүүлдерни дилеп тыварынга быжыг үндезин ол болур. 

 Шолбан Кара-оол биле Михаил Федоров евразийжи төлевилелге, ылаңгыя аныяктар шуулганынга, тыва аныяктарның киржир тодаргай аргаларын сайгарганнар. Республиканың Баштыңы Тываның киржилгези-биле евразийжи интеграцияның символиктиг өзээн тургузар дээн академиктиң саналын бүрүнү-биле деткээн. Ооң-биле регион хөгжүлдезиниң стратегиязын федералдыг эрге-чагырганың деткээни, ылаңгыяда бо чылын катап эгелээр Кызыл-Курагино демир-орук тудуун чугаалап болур. Ол орук алызы барып Россияның барыын чүгүнче, Азия-Оожум океан регионунуң чурттарынче үнер. Оон аңгыда республика ажык экномика хөгжүлдезинче угландырган өске-даа инфраструктура төлевилелдерин боттандырып турар. 

 «Бистиң аныяктарывыска экономиктиг улуг эгелээшкиннерге киржир, бодунуң күш-ажылын, чогаадылгазын, депшилге болгаш мергежил талазы-биле өзүлдезин көргүзер чаа-чаа аргаларны ажыдып турар Силерниң эгелээшкиниңерге байыр чедирер мен» — деп, Шолбан Кара-оол өөрүшкүзүн илереткен.