Тывада мал хөөрлериниң ончалалы эгелээн

Тускай комиссия 97 мал хөөрүн хынаанын яамы дыңнаткан. Чөөн-Хемчик кожуунда - 12, Кызыл кожуунда – 10 мал хөөрү бүрүткеттинген. 62 мал хөөрү ажыглалда. Ветеринарлыг хайгаарал албаны 7 хөөрнү эге дээрезинде эде кылырын, а 22 объектини күрүне өнчүзүнче шилчидерин саналдаан.  

РФ-тиң Көдээ ажыл-агый база аъш-чем яамызының бадылааны ветеринар-санитарлыг негелделерге дүүштүр, чамдык хөөрлерни сегередир. Ажыглавайн турар мал хөөрлерин тускай чурум-биле узуткаар, а ажылдап кылган ол төлевилелди сонуургалдыг ведомстволар сайгарылгазынче киирер. 

Мал хөөрлерин (биотермиктиг оңгарлар) айыылдыг халдавырлыг аарыглар-биле холбашкан онза байдалдарны болдурбас база ооң уржуктарын чайладыр дээш тудар. Амгы үеде республиканың чурттакчы чону малын душкан-на черинге хөөржүдүп турарын специалистер демдеглээн. Ветеринарлыг албаннар аңаа чурумну тудар ужурлуг. 

Тываның Баштыңының саналдааны-биле, ветеринарлыг хайгаарал албанының дээштиг болгаш шынарлыг ажыл-чорудулгазын чедип алыр дээш, ТР-ниң Көдээ ажыл-агый база аъш-чем яамызының дорт удуртулгазынче шилчиткен. Кожууннарда эргелелдерни республиканың ветеринария төвүнүң салбырлары кылдыр эде чаарткан. 

Тываның Көдээ ажыл-агый яамызы, мал хөөрлерин чогуур байдалче киирер талазы-биле «орук картазын» кылганын дыңнаткан. Муниципалитеттер-биле кады амгы объектилерни эде чаарттып азы хаап, чаа хөөрлерни тудар. Ол ажылдар ажыл-агый чорудуунуң үезинде тыптып келген биологтуг боктарны бүрүнү-биле узуткап, халдавырлыг аарыглар өөскүүшкүнүн чок кылып, муниципалитеттерниң экологтуг айыыл чок чоруун хандырар. 

«Ветеринарлыг хайгаарал системазы биле кожууннарның ветеринария эргелелдерин адаандан үстүнге чедир эде тургузарын негээн кижи мен. Бо чайын Барыын-Хемчик кожуунга болуушкун - сибирь язвазының «оттуушкуну-биле» холбаштыр ону чоруткан. Аңаа он чыл бурунгаар ол халдавыр демдеглеттинген. Ам база «деже адыпкан», халдавырның өөскүдүкчүзү ол хире күштүг болган! Бөгүнде айыыл бүрүнү-биле узуткаттынган. Ындыг болзажок бистиң аграрлыг тускай албаннарывыс, ылаңгыя малдың айыылдыг аарыглары-биле ажылдаар албан черлери көңгүс белен эвес болганын, бо болуушкун кичээндирген. Халдавырлыг айыылды чок кылыр дээш, шериг курлавырын ажыгладывыс. Бирээде ол. Ийиде, малдың халдавырлыг аарыы тывылган черлерни үезинде илередип, ону узуткаар дээн ышкаш ажыл-херектерни ам-даа шыңгыырадырын хыналдалар бадыткаан. Мал хөөрлерин онза контрольга тудары – чүгле экологтуг айыыл чок чоруктуң айтырыы эвес-тир. Ол бирги черде – чонувустуң, оларның кадыкшылының айыыл чок чоруу-дур. Мал ажыл-агыйының байдалындан, чаңгыс чер-чурттугларывыстың хөй кезииниң амыдырып турары ажыл-агый комплекизиниң үндезининден ол дорт хамааржыры билдингир. Бистиң көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының тургузуунда, чаартынган ветеринарлыг албанның база Тыва Республиканың көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем сайыдының оралакчызы – кол ветеринарлыг эмчи Ю.Д. Оруспайның мурнунда ындыг хүлээлгелер туруп турар» - деп, Тываның Баштыңы бодунуң блогунда дыңнаткан.