“Бичии фея - 2014”

Декабрь 7-де Улусчу чогаадылга бажыңынга Бүгү-делегейниң уруглар хүнүнге тураскааткан республика чергелиг школа назы чет­пээн уруглар аразынга «Бичии фея» деп уруглар мөөрейи болуп эрткен. Ооң кол сорулгазы — уругларның салым-чаяанын деткиири, сайзырадыры болгаш сонуургалын оттурары. Мөөрейниң аалчылары — «Эдегей» танцы-сам болгаш тыва костюм театрының артистери, рес­публиканың Ростислав Кенденбиль аттыг уран чүүл школазының өөреникчилери аян туткан. Бичии, чаптанчыг уругларның каас-чараш платьелери, арын-шырайларында хүлүмзүрүү, сценага алдынып билири көрүкчүлерни, аарыкчыларны, жюри кежигүннерин өөрткен. Оларның чамдыызы улуг сценаже бир дугаар үнүп турар.

Таныштырылга. Кожууннардан келген бичии уругларның төрээн черин, өг-бүлезин, ат-алдарлыг чурттакчыларын, ада-иезин, боттарын шүлүктей, ырлай аарак, таныштырганы онзагай. Чамдык уруглар орус дылга хамаанчок, англи дылга хостуг чугаалап турарын демдеглевес аргажок.

Национал кос­тюм. Тыва, орус национал хеп кеткен уругларның платьелери чүзүн-баазын өңнерлиг, боттарынга таарыштыр, тускай кылдыр даа­раан. Оларның сценага тыва хөөмей-сыгыт үделгези-биле кылаштажып, боттарын езулуг-ла модельдер кылдыр көргүс- кени көрүкчүлерге, жю­ри кежигүннеринге чоргааранчыг болду. Ындыг бедик деңнелде чогаадып, уран даарап кылган идик-хепче эвээш эвес акша     үнген дээрзи билдингир.

Салым-чаяан. Бичии даң­гыналар ырлап, шүлүктеп, тыва, орус, индий, цыган, моол болгаш янзы-бүрү чурттарның танцыларын самнап турда, кижи чайгаар-ла хүлүмзүрүп, чаптап, адыш часкай бээр болду.

Авангард костюм. Аңаа киржикчи бүрүзү чечектерден, саазын, чук, кылагар саазындан аңгы-аңгы чогаадыкчы арга-биле кылган платьелерлиг үнүүшкүнүн бараалгаткан.

Шаңналдарны жюриниң даргазы, Улусчу чогаадылга төвүнүң директору Нелля Кү-дерек, Кызыл хоорайның мэри В.Т.Ховалыгның социал-политика талазы-биле оралакчызы Елена Хардикова тывыскан. Олар бичии уругларның кижи бүрүзүнүң тускайын, чараш болгаш салым-чаяанын демдеглеп, уругларга “Шупту тии­лекчилер-дир силер” деп чугаа­лаан.

Мөөрейге идепкейлиг киришкени дээш тускай номи­нацияга Чайзат Карашка (Че­ди-Хөл кожуун), Анджелина Сал­чакка (Мөңгүн-Тайга ко­жуун), Ай-Херена Комбуй-оолга (Каа-Хем кожуун), Арюна Хунай-оолга (Тес-Хем кожуун), Наранай Кокке (Чаа-Хөл ко­жуун), Сайлык Монгушка (Кызыл хоорай), Тамара Донгак (Кызыл хоорай), Рихана Енданга (Эрзин кожуун) дипломнарны болгаш өртектиг белектерни тывыскан.

«Бичии фея — 2014»  деп мөөрейниң тиилекчизи — Иза­белла Лаа-Есипова (Улуг-Хем кожуун). Аңаа эрткен чылгы “Мини-мисс—2013” мөөрейниң тиилекчизи Дан-Хаяа Шири­жик оваадайны бичии даңгынага чедирип берип, дүжүлгезин дамчыткан.  «Эң дээре национал костюм» дээш — Яна Монгуш (Чөөн-Хемчик ко­жуун), «Дюймовочка»  — Айрана Серен-оол (Тожу кожуун), «Эң дээ­ре авангард костюм» дээш — Алдынай Кертик-оол (+вүр кожуун), «Көрүкчүнүң сонуургалы» — Екатерина Коваленко (Кызыл кожуун), “Сагыш-сеткилге тааржыры” — Анастасия Баутдинова (Кызыл хоорай), “Чараш шимчээшкин” — Арыя Салчак (Бай-Тайга кожуун), “Бир янзы алдынары” — Янжина Самдан (Сүт-Хөл), “Салым-чаяан” деп шаңналдарга Ария Ангыр-оол (Барыын-Хемчик кожуун) олар төлептиг болганнар. Мөөрейниң удуртукчулары киржикчи бүрүзүнге дипломнарны, өртектиг белектерни, акша сертификаттарын тывыс­кан.

Мөөрейниң деткикчилери Кызылдың мэри В.Т.Ховалыг, хоорайның культура, аныяктар политиказы болгаш спорт департаментизи, “Аккорд”, “Бе­би комфорт”, “Сладкий мир” садыглары, “Еврострой”, “Тывахарылзаа”, “Голевск хө­мүр-даш уургайы” компания­лар, “Мери тойс” уруглар са­дыг-саа­рылга төвү, «Эдегей» танцы-сам болгаш тыва кос­тюм театры­ болган. 

Шончалай ХОВАЛЫГ.

Альберт  ХОМУШКУНУҢ тырттырган чуруктары.