Губернатор төлевилелдери Кара-Хөлге ийиги тынышты ажыткан

16.09.2022 Бай-Тайга кожуунда улуг эвес Кара-Хөл сууру чараш бойдус чурумалы база билдингир кижилери-биле республикада чоргааралдыг. Сөөлгү чылдарда регион чазааның деткимчезиниң ачызында Кара-Хөл көзүлдүр-ле чаартынып, хөгжээн. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажыл-агый аайы-биле аңаа чорааш, суурнуң амыдыралында эки өскерилгелерни үнелеп, демдеглээн.
Суурнуң чону сөөлгү ийи он чылда өскени сан-чурагайлар көскү. 2000 чылдарның эгезинде Кара-Хөл тос чүс бичии-ла ажыг чурттакчылыг турган болза, ам ол 1100 кижи ашкан. Ындыг кончуг хөй эвези билдингир, ынчалза-даа бичии суурга ол көвей сан болур. Бөгүн республикада бичии суурларның культура болгаш спорт инфраструктуразын хөгжүдеринче угланган губернатор төлевилелдерин ажылдадып турда, Кара-Хөл ышкаш бичии суурлар ийиги тынышты ап, суур чонунуң амыдырал шынарын экижидеринге боттуг идигни алырлар.
Эрткен чылдың ийиги чартыында Тываның баштыңы Кара-Хөл участок эмчизинге четкеш, капитал септелгени кылыр айтыышкынны берген. 1968 чылда туттунган оран-саваның шалаларын солуп, эжиктер кастактарын чаартып, чылыдылга системазы биле чырык удазыннарын септеп, өртке удур медээчини салып, септикти туткан. Ол ышкаш даштын база крышазын чаарткан. Септелге ажылдарынче шупту 6,6 млн рубльди чараан. Эмнелге дүрген эмчи дузазының автомобилин база алган.
Участок эмнелгезиниң тургузуунда Бай-Тал, Кызыл-Даг база Шуй суурларда эмнелге амбулаториялары, Ээр-Хавакта фельдшер-акушер пунктузу, дүрген эмчи дузазының пунктузу база кожууннуң өөредилге черлериниң эмчи кабинеттери бактаап кирген. Эмнелгениң штадында 26, ооң санында терапевт биле педиатр - ийи эмчи, 10 ортумак тускай эртемниг, дөрт биче эмчи ажылдакчыларлыг. Үш хүндүскү база чеди хондур эмнедир оруннарлыг стационар база бар. Участок эмнелгезин Кара-Хөлдүң үндезин чурттакчызы, аныяк специалист, терапевт эмчи Алена Шарый-оол эргелекчилеп турар.
Суурда “Эзирлер уязы” губернатор төлевилели-биле спорт зал тудуун шалыпкын эгелээн. Ынчалдыр 2022 чылда спорт залдары тудар он муниципалитеттерниң санында Каа-Хөл кирген. Төлевилел боттаныышкынынче 2 млн. 400 муң рубльди, ооң 2 млн-ин республика бюджеди, а 400 муңун муниципалитет боду салган. Тываның Баштыңы ол суурга чорда, тудуг материалдары чедип келген, тудугжулар таваан куткаш, ханаларын эптеп эгелей берген болган. Бир ай чартык үе эрткенде, спорт зал бирги спортчуларын хүлээп эгелээрин тудугжулар аазаан.
Бо чылын Кара-Хөлде "Сорунза" губернатор төлевилели-биле чаа көдээ Культура бажыңын тудуп дооскан. Хензиг-оол Кужугет аттыг көдээ Культура бажыңын июль 8-те ажыткан. Владислав Ховалыг суурнуң культура одаан улуг сонуургалдыг эргип, коллектив-биле таныжып, суур чону-биле ужурашкан.
Культура бажыңын тударынга республика бюджединден 6,6 млн ажыг рубль үнген. Кол акшаландырыышкынын республика берген болза, муниципалитет бодунуң саң-хөө үлүүн киириштирип, тудуг ажылдарын организастаан. Кожуун ону чедиишкинниг күүсеткен – ам кара-хөлчүлер 120 олуттуг залдыг, 243 дөрбелчин метр шөлдүг, чырык, чылыг өргээлиг. Директор Айлан Монгуш, уран чүүл удуртукчузу Белек Бегзи база методист Оксана Соян олар чон-биле ажылдап кирипкен. А дөрт ажылчыннар оран-саваны арыглап, таңныылдап, одап турар.
- Кара-Хөл Тываның эң-не чараш булуңунда - Алаш хем, Бай-Тайгадан чапты берген сыннар, суурнуң адын алганы Кара-Хөл хөл, кайгамчык чараш оран. Чону ажылчын, онзагай – деп, Владислав Ховалыг бодунуң сургакчылаашкынының дугайында бижээн. – Оруу арай хирелиг, эң нарын үш участокту септеп-селиирин дугуруштувус. Бөгүн школага база чордум. Школа ийи ээлчегде өөренип турар, чаа школа херек-тир. Суурнуң удуртулгазы тудугга черни тускайлап каан болду, ол талазы-биле боданыр апаар. Көдээниң ийи уруглар сады база тергиин-дир. Республикада база соңгаар-даа билдингир дыка хөй кижилерниң төрүттүнген чери бо – Кара-Хөл. Оларны таныыр, сактып чоруур бис. Сергей Шойгунуң ачазы – Кужугет Сереевич, артистеривис база моон үнген. Ынчангаш суурну деткип, хөгжүдери – биске онза харыысалгалыг болгаш хүндүткелдиг.