Тывада арга-арыг өрттерин өжүржүрүнче немелде күштерни чоруткан

Новосибирскиден 15 база Бурят Республикадан 25 арга-арыг өртчүлери орукта кел чыдарын Арга-арыг болгаш бойдус ажыглалының яамызы дыңнаткан. Олар келген дораан бистиң өртчүлерге каттыжа бээр. Бо үеде Тываның арга-арыг өрттеринге удур албан-биле кады Красноярск край, Иркутск, Томск областар база Хакас Республиканың авиаарга-арыг камгалалының 140 специалистери өрт-биле демисежип турар.

Өрттер өжүреринге хүннүң-не беш чүс хире кижи, оларның санында тускай өөредилге эрткен эки турачы өртчүлер бөлүктери киржип турар. Чүгле дүүн хүнде безин ындыг 69 дузалакчы өрттер өжүрүп ажылдаан. Элээн каш улуг өрттер болуп турар чурттакчылыг черлерниң, ылаңгыя Таңды кожууннуң чурттакчылары дузалжыр күзелин илереткен. Олар тус чер штабтарында ажылдап, өртчүлерни белеткежип турар.

Республика чазааның дилээ-биле Бай-Хаак биле Сосновканы камгалаар кылдыр Красноярскыдан “Бе-200” амфибия-самолет Тывада ужуп келген. Ооң дузазы-биле өрттүң кожа суурлар чоогунче тарап нептерээрин болдурбайн турар. Тус черниң кадыр-берге черлери, уг-шиин бо-ла өскерти бээр хаттар, үр үеде кааңдаанындан кадып каан оът-сиген өрттерни өжүреринге моондактап турар.

Бо неделяда республиканың Чазаа кылымал чаъстар чагдырар самолетту Тывага ажыглаар аргазын өөренип көөр дилегни Росарга-арыг ажыл-агыйының удуртулгазынче киирген. Амдыызында ол болдунмас, ону ажыглаарда бүргег агаар, азы хөй булуттардан хамааржыр деп, республиканың Арга-арыг яамызы тайылбырлаан.Метеорология албанының дыңнатканы-биле алырга, август төнгүжеге Тывага аяс хүннер болур. Ындыг болзажок, сентябрь эгезинде байдал өскерли бээри чадапчок.

Республика девискээринге арга-арыг өрттериниң байдалы хенертен өскерилгени-биле, августуң 17-ден арга-арыгларга регионалдыг онза-байдал чурумун чарлаан. Арга-арыгже кирерин шуут хораан. Ындыг турбуже кижилер ол хоруушкунну тогбас. Тывада өрт айыылының чурумун киирген үеден 52 кижини административтиг харыысалгага онаап, торгаан. Корум-чурум камгалакчылары өрттүң буруулугларын илереткен дугайында ийи чүс хире билдириишкиннерни хынап турар.

Амгы үеде хып турар өрттерниң шөлү 20 муң га ашкан. Он кожууннуң тайга-таңдызы өрттенип турар. Айыыл-халап-биле демиселде шупту аргаларны ажыглаан, ам чаа черлерге өрттер үнмес кылдыр чурттакчы чоннуң талазындан харыысалга чугула.

Республиканың алдар-аттыг кижилери тоорук, мөөгү база каттар чыыр дээн чурттакчы чонга берге бо үени шыдажып, харыысалгалыг болурунче кыйгырып эгелээн. Тыва бодунуң бай оран-таңдызынга кезээде чоргаарланып чораанын көдээ ажыл-агыйның хоочуну Сергей Оюн демдеглээн.

«Эгээртинмес байлактыг "бай-ла тайгам" деп ырлап чоруур болгай бис – деп, сагындыргаш, - Бөгүн көрүңер даан, чеже тайгалар өрттенип чыдар-дыр, харааданчыын! Ам ынчаар хып кээр болза, салгалдарга чүү артар? Тывавысты алгап тура, чүге чоргаарланыр бис? Өрттерниң чылдагааны – тайга-таңды кирген улустуң хайында. Оода боттарыңарны, көдээ ажыл-агый шөлдерин, дириг амытаннарны айыл-халаптан камгалап кадагалаар дээш, оода бо үеде арга-арыг база тайга кирерин шеглеп көрүңер!» - деп, Сергей Монгеевич чаңгыс чер чурттугларынга кыйгырыгны кылган.