Тывада «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» губернатор төлевилелин боттандырып эгелээн

 «Аныяк өг-бүлеге — кыштаг» деп чаа губернатор төлевилелиниң киржикчилериниң бүрүткели бо чылдың январь 13-те эгелээн. 

 Ол төлевилелдиң сорулгазы — көдээниң аныяк чурттакчыларынга өг-бүлениң мал фермаларын организастап алырынга дуза чедирери. Республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы январь 10-да төлевилелди күүседириниң «орук картазын» Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга көргүскен. Ооң негелдезин езугаар төлевилелдиң киржикчи бүрүзү мал ажыл-агыйын чорударынга эргежок чугула чер, мал кажаазы, оран-сава, одар-белчиир-биле бо чылдың июль 1-ге чедир хандыртынар ужурлуг. 

 Төлевилелдиң киржикчилерин доктаамал ажылы чок кижилерниң аразындан хамаатыларның чыыжынга шилип алыры — Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң тургускан негелдези. 2016 чылда аңаа 30 хар чедир назылыг 106 өг-бүлени хаара тудары планнаттынган. Бо таварылгада өг-бүле 3-тен эвээш эвес кижи составтыг болур (ийи боду, уруу (оглу). 

 Киржикчилерге эрге-чагыргалар малды чайлагладыр болгаш кыштагладыр одарларны, сиген кезер черлерни тускайлаарын магадылап турар. Харыылап турар кижилер эгелеп чоруур фермерлерге черни үлээринге, участоктуң кадастр паспортун алырынга, ону бүрүткедиринге, а ол ышкаш аренда керээзин чарарынга дузаны чедирер. 

 Губернатор төлевилелиниң киржикчизи эрге-байдал аңаа республиканың Чазааның хайгааралында турар Тываның Улусчу банкызындан чээли алырынга орукту ажыдар. Киржикчи бүрүзү 2 чыл хуусаада 700 муң рубльди чылда 17,4 хуулуг чээлини бир дугаар төрүүр хойну 200 башты садып алыр кылдыр ап болур. Чээли талазы-биле хүлээлгениң кол кезиин регионнуң эрге-чагыргазы алган. Алган чээлиниң 50 хуузун Тываның Чазаа баштайгы айда-ла субсидия кылдыр төлээр. Оон аңгыда фермер аныяктарга банкының санаа­ны 1/3 хуузун республиканың каттышкан бюджединиң акша-хөреңгизиниң күсели-биле банкыга эгидер, арткан 2/3 хуузун муниципалитет төлээр. 

 Ынчан фермерниң өг-бүлезиниң төлээри кол өрениң 350 муң рубли артып калыр. Төлевилелдиң баштайгы киржикчилери чээлизин 2018 чылда төлеп эгелээр. Ол үеге чедир аныяк малчыннар боттарының малының баш санын 2,5 катап өстүрүп болур, ол дээрге 500 баш чедери-дир. 

 Губернатор төлевилелиниң негелдезин езугаар малчын бүрүзү 2018 чылда бодунуң өдээнден 200 башты төлевилел фондузунче дамчыдар ужурлуг, ону төлевилелдиң дараазындагы киржикчилеринге бээр. Ынчаар-ла, 2022 чылга дээр боттандырар. ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының санаашкыны-биле алырга, төлевилелдиң ачызында малдың баш саны 21,2 муң турганындан 6 катап өзүп, 138 муң баш чедер ужурлуг.

 Төлевилелдиң киржикчилеринге бүгү-ле деткимчени, чер, субсидия, юридиктиг болгаш организастыг айтырыглар талазы-биле, көргүзер. Ол ышкаш төлевилелге кирген өг-бүле бүрүзү бодунуң фермер турлаан тударынга 300 кубометр ыяшты чиигеткен өртек-биле — бир кубта 100 рубль-биле садып алыр эргелиг болур. Республиканың эрге-чагыргалары ыяшты үндүр сөөртүрүнге болгаш Чазактың чогуур грантызын алган бүдүрүлгелерге болбаазырадып кылырынга дузаны чедирер. Малчыннар турлагларын тудар черлерге тудуг ыяжын май 20-ге чедир чедирер, ферма бүрүзүнүң оран-савазын июль 1-ге чедир тудар сорулганы Шолбан Кара-оол салган. 

 Кайы-бир арат чырык хандырылгазын бодунуң хөреңгизи-биле кылдырып ап болур - республиканың чазаа чогуур дериг-херекселдерни, генератор азы хүн батареязын бүдүрүкчүнүң бодундан эккеп бээр. Оон аңгыда чер адаандан кудукту база үндүр кастырып болур. 

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Аныяк өг-бүлелерге кыштаг» төлевилелдиң киржикчилеринге дамчыдар мал-маганны имнеп демдеглээр даалганы республика яамызынга берген. Тускай кодтуг, электроннуг демдектер малга ветеринарлыг болгаш өске-даа контрольду чорударынга таарымчалыг. 

 Губернатор төлевилели фермер шимчээшкининиң өзүлдезинге салдар чедирер ужурлуг. Аңаа дүүштүр амгы 1100 тараачын-фермер ажыл-агыйларын 2020 чылга чедир 1524 чедирер аргалыг апаар. Ол ышкаш көдээге ажылдаар 800 олуттарны немей тургузар, фермерлерден кирер үндүрүг төлевирлери 2016 чылда 4 млн. рубль болур, ол 2020 чылга чедир 40 млн. рубль чедер.