Тываның ортумак тускай өөредилге черлерин республиканың экономиктиг хереглелинге дүүштүр эде хевирлээр

14.01.2022 Владислав Ховалыг Тываның тудуг техникумунга республиканың ортумак профессионал өөредилге черлериниң удуртукчулары-биле ужурашкан.
Республиканың ортумак профессионал өөредилге системазында 16 техникум база колледжте 84 мергежилдерде 8 муң сургуулдар өөренип, 41 ажылчын мергежилди чедип ап турар. Чыылганнар ортумак профессионал өөредилге системазының ажылының мурнады боттандырар угланыышкыннарын база чидиг айтырыгларын сайгарган. Республика Баштыңы республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинге дүүштүр бедик мергежилдиг кадрларны белеткээри - техникумнар болгаш колледжтерниң кол айтырыы дээрзин айыткан.
Хурал эгелээр мурнунда, республиканың техникумнарында база колледжтеринде өөредип турар кол мергежилдерни чазак даргазынга таныштырып, сургуулдарның белеткээн кылыгларын база продукцияларын делгеп, сонуургаткан.
Тываның өөредилге сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Алексей Храмцов ортумак профессионал өөредилге системазының ажыл-чорудулгазын дыңнаткан.
Республикада ортумак профессионал өөредилгениң 16 өөредилге организациялары бар, оларның 11-и регионнуң Өөредилге яамызының удуртулгазында. Өөредилге организацияларында 1543 педагогика ажылдакчылары база башкылар ажылдап турар болза, оларның 22,7 хуузу, азы 158 башкы - бүдүрүлге өөредилгезиниң мастерлери.
Сөөлгү үш чылда республиканың ортумак профессионал өөредилге албан черлеринде сургуулдар саны көвүдеп турар болгаш, бо хүнде 8944 кижи хүндүскү өөредилгеде. Тудуг, садыглаашкын база хөй-ниити чемненилгези, көдээ ажыл-агыйы, транспорт база хандырылга адырларынга хамааржыр мергежилдерде сургуулдар саны хөй.
Регионнуң ортумак профессионал өөредилге чорудуун алды кластерде боттандырып турар: көдээ ажыл-агыйы, даг тывыжы, хандырылга база ачы-дуза адыры, тудуг болгаш транспорт, информастыг технологиялар.
Ортумак профессионал өөредилге черлериниң өөредилге программаларының амгы күш-ажыл рыногунуң негелдезинге дүүшпези, чылда-ла 2000 хире ажылчын мергежилдиг специалистерни доостуруп турза-даа, көдээ ажыл-агый, тудуг адыры, чиг эт болбаазырадылгазы, ачы-дуза база IT-технологиялар талазы-биле кадрлар чедишпес бооп артпышаанын сайыт демдеглээн. Доозукчуларының ажылга тургустунганы - ол албан черлериниң ажыл-чорудулгазының шынарынга кол көргүзүг болур ол.
Республикага херек кадрларны белеткээр кылдыр өөредилге черлерин эде хевирлээрин үе негеп келген деп болур.
Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң тускай программазының угланыышкыннары-биле (ИПСЭР) регионнуң экономиказынга херек кадрларны белеткээрин колдадыр херек деп, Владислав Ховалыг чугаалаан.
Бо чылдан эгелеп республикага бедик вольтулуг чырык дамчыдар шугумунуң база улуг даг-тывыш бүдүрүлгезиниң тудуу, улуг хемчээлдиг чуртталга тудуглары, тудуг материалдарының болгаш ыяш болбаазырадылгазының чаа бүдүрүлгелери, агроүлетпүр комплекизиниң шапкын хөгжүлдези эгелээр. Ол төлевилелдерни боттандырынга IT-технологияларны эки билир мергежилдерлиг бедик квалификациялыг кадрлар херек.
Өөредилге черлериниң директорлары байдалды эки билип турарын, тургустунган негелделер езугаар албан черлериниң ажыл-чорудулгазын эде тургузарынга беленин чугаалаан.
Кызылдың транспорт техникумунуң директору Юрий Сенников, Тываның тудуг техникумунуң директору Радислав Наважап, Тываның агроүлетпүр техникумунуң удуртукчузу Ольга Баркова, Тываның көдээ ажыл-агый техникумунуң директору Анатолий Уйнукай болгаш өскелер-даа көдүрүлген айтырыгга хамаарыштыр боттарының бодалдарын илереткен.
Чуртта профессионал өөредилгени деткээн төлевилелдер, конкурстар база грантылар дээн ышкаш, күрүне программалары чедиишкинниг боттанып турарын удуртукчулар демдеглээн. Тываның дыка хөй техникумнары ындыг хемчеглерге чедиишкинниг киржип, шаңнал кылдыр чаа дериг-херекселдерни алган. Ындыг болзажок, өөредилге черлериниң боттарының материал-техниктиг баазазы эргижирээнинден, алган дериг-херекселдерин долу күжү-биле ажыглап шыдавайн турар. Ортумак профессионал өөредилге черлериниң материал-техниктиг баазазын чаартыры чугула деп, директорлар шупту айыткан.
Регионнуң күүсекчи эрге-чагырга органнары күүседир кылдыр Баштыңның даалгалар даңзынче бо айыттынган чүүлдерни киирерин Владислав Ховалыг чугаалаан. Өөредилге яамызының киирген саналдарын анализтеп көөр, олар элээн каш документилерже кирер. Ылаңгыя, 2025 чылга чедир Тыва Республиканың ортумак профессионал өөредилгезиниң күрүне программазын ажылдап кылыр, ооң хемчеглерин акшаландырар дөстерни тывар. Ортумак профессионал өөредилгеге кадрлар белеткээр система биле республиканың экономиказынга кадрлар белеткелин шүүштүрер талазы-биле хемчеглер планың төлевилелин чедир ажылдаар.
Ортумак профессионал өөредилге черлериниң баазазынга инновастыг биче бүдүрүлгелерни ажыдар, өөредилге-кластерлиг хуваалда езугаар чамдык техникумнарны эде тургузар, күш-ажыл рыногунда хереглелдиг чаа, кедилиг мергежилдерге өөредир чөпшээрелди алырын долдурар талазы-биле удуртулга ажылдарын чорудары чугула.
Тыва Республиканың Чазааның Даргазының өөредилге адырын харыылап турар оралакчызы Елена Хардикова үстүнде айыттынган документилер төлевилелдерин январь төнчүзүнде планнаан өөредилге шуулганында таныштырарын чугаалаан.