Covid-19: Тываның Баштыңы школаларда уругларның айыыл чок чорук хандырылгазын күштелдирерин негээн

“Чонувустуң, бир дугаарында уругларның кадыын камгалап, кадагалаар ужурлуг бис. Чүгле эрткен хүнде 44 кижи ковидтен аараан болганда, сезоннуг грипп база өске-даа тыныш аарыглары катап көдүрлүп эгелээнде, кадык камгалал системазы аңаа удур канчаар белеткенип турарыл, немей чеже оруннарын салганын, диагностика чорудар рентген болгаш компьютерлиг томограф аппараттар-биле кайы хире чепсегленгенин, дүрген дуза станцияларының байдалы кандыгыл, чазактың талазындан немей кандыг хемчеглерни чорударын билип алыксап тур мен” – деп, Тываның Баштыңы кадык камгалал сайыды А. Саттан айтырган.

Сентябрь 22-ниң хүнү-биле алырга, республиканың эмнелге албан черлеринде 378 кижи эмнедип чыдар. 773 аарыг кижилерден 751-и амбулаторлуг эмнээшкинде. Сезоннуг халдавырлыг аарыгларга болгаш гриппке удур хемчеглер планнаттынган. Өөредилге черлеринче кирип турда, мага-боттуң изиин хынап, “шүүрелдени” чорудуп турар. Ол ышкаш гриппке удур тарылгаларны чорудары бо хүнде эң кол ажыл болуп турарын сайыт дыңнаткан.  

“Республикада 117700 санныг гриппке удур тарылга дозазы келген. Эпидемиолог эмчилерниң сүмелээни-биле ону республиканың кожууннарында үлээн. Бо хүнге чедир 84 муң кижи тарыткан. Озалдыг бөлүкке хамаажыр кижилерниң кадыкшыл байдалын хайгааралга алыры-биле, чурттакчы чон ортузунга диспансеризацияны долу эрттирерин чедип алыр. Кижи бүрүзү бодунуң кадыынче сагышты салыр ужурлуг” - деп, сайыт демдеглээн.  

“Кадыын камгалаары – кижиниң иштики культуразында. Ону кижи бүрүзүнге билиндир тайылбырлаар херек. Чыл санында диспансеризацияны эртип, эмчилерниң долу шинчилгезинга хынадып алырында кандыг-даа багай чүве чок. Кандыг аарыглардан кижилер аарып турарын шинчилеп, аңаа удур баш бурунгаар ажылдарны чорудары кадык камгалал адырының кол ажылдарының бирээзи ол.  

Сентябрьның бо хүннеринде ковид халдавырындан аараан чаа таварылгалар немежип эгелээни демдеглеттинген. Күзүн катап көдүрлүп эгелээр деп баш бурунгаар даап чугаалаан бис. Ам кижилерниң кадыын, амы-тынын камгалаары эң чугула. Ынаар бүгү күштерни, арга-хевирлерни угландырар херек. Ковид-биле демисежириниң арга-дуржулгазы шиңгээттинген, бар. Бирги ээлчегде, школаларда база уруглар садтарында ажы-төлдүң айыыл чок чоруун хандырар. Бо кыска үе иштинде, “шүүрелде” эрттирип тургаш, эъди изиг 2700 уругну илереткен. Оларның аразында 43 уруг ковидтиг болган. Бажыңынга аараан уруглардан аарыгның өөскүүрүн болдурбааны эки. Өөредилге черлеринге хыналданы шыңгыырадып, кичээлдер таарымчалыг байдалда эрттерин хандырар. Ол талазы-биле өөредилге яамызының кылыр ажылдары хөй – деп, Тываның Баштыңы чугаалаан. – Грипп сезону эгелээн, ол бир дугаарында кадыы кошкак улуска дээр. Ынчангаш тус черлерниң чагырга даргалары планнаттынган тарылдаларны чедип алыры-биле харыысалгалыг кижини быжыглаңар. Ону бодум контролюмга алыр мен. Сентябрьның төнчүзүнге чедир гриппке болгаш ОРВИ-ге удур тарылганы доозар.  

Чайын коронавирустуң кончуг үезинде ковидке тестирование эртип алыры берге турганын билир бис. Бөгүн кижилер ону саат чокка эртип, бодунуң байдалын дарый билип алыр бүрүн аргалар тургустунган. Роспотребнадзорнуң Тывада эргелели ол ажылды чогуур деңнелде чорударын негеп тур мен” – деп, Ш. Кара-оол негелдени тургускан.

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол “Кыдыг, чедери берге черде Мөңгүн-Тайга кожуунда аарыг өөскээни дыка багай-дыр. Тере-Хөл кожуунда ышкаш, аарыгны кожуунуңарже эрттирбес турган силер. Кожуун чагыргазы коронавирус аарыынга удур хемчеглерни чедир чорутпаан-дыр силер” – деп, шүгүмчүлээш, ук кожуунда карантинни чарлаанын сагындырган. Аңаа хамаарыштыр Роспотребнадзорнуң Тывада эргелелиниң кол санитар эмчиниң оралакчызы Ольга Монгуш дараазында тайылбырны берген. 

“Тыва Республиканың Баштыңының коронавирус халдавырынга удур хемчеглерни чорудар чарлыы ам-даа күштүг болганда, ону күүседири албан. Ынчангаш ооң күүселдезин чедип алырда, хыналданы шыңгыырадыр апаар бис. Ковид-биле байдал республикада тайбың эвес. Мөңгүн-Тайга кожуунда сентябрь 1-ниң хүнүнден тура, 53 аарыг кижи илереттинген. Амбулаторлуг эмнээшкинни 32 кижи ап турар, 6-зы бичии уруглар, ук кожууннуң чурттакчылары болур 24 кижи Чөөн-Хемчик кожууннуң төп эмнелгезинде, республиканың 1 дугаар эмнелгезинде болгаш халдавырлыг аарыглар эмнелгезинде эмнедип чыдар. Аарыг кижилер-биле харылзашкан кижилерни эмчилерниң доктаамал хайгааралында алган. Сентябрь 19-туң хүнүнден тура, Мөңгүн-Тайга кожуунда карантинни чарлаан. Ында эпидемиолог, инфекционист эмчилер чеде берген ажылдап турар. Таңдының бир школазында аарыгның чаа нептерээн чери илереттинген. 

Арыг-силигниң бөдүүн дүрүмнерин болгаш ковидке удур негелделерни сагываанындан ындыг байдалда келген. Удуртукчулар аарыг кижилерин билген турар болгаш, чогуур черлерге дыңнадыр. Аараан кижи-биле харылзаалыг кижилерге ырактан ажылдаар болгаш өөренир арганы бээр” – деп, санитар эмчи О. Монгуш тайылбырлаан. 

“Чаа коронавирус халдавырының ийиги чалгыы ам-даа келбээн. Амдыызында бирги чалгыгның “кудуурунда” чоруп турар бис. Аарыгны тиилеп, чавырылдырар дээш, бүгү аргаларны ынаар угландырар. Харыысалгалыг албан-дужаалда удуртукчулар болгаш эргежок херек ажылдакчылар шөлээзин соңгаарладып алганы дээре. Эмчиде чыдар кижини чүгле инфекционист эмчи эвес, а бөлүк эмчилер хайгааралга ап, шынарлыг эмнээшкинни бээр. Аарыгдан сегээш үнген кижилерни улаштыр кадыын быжыглаар реабилитация хемчеглеринче хаара тударын чедип алыр” – деп, Тываның Баштыңы түңнээн.