ТЫВАНЫҢ БАШТЫҢЫ КАДЫ АЖЫЛДАЖЫЛГАНЫҢ КОЛ УГЛАНЫЫШКЫННАРЫН ОБЯ-НЫҢ СИБИРЬНИҢ РЕГИОН ТӨВҮНҮҢ НАЧАЛЬНИГИ-БИЛЕ ЧУГААЛАШКАН

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Россияның ОБЯ-ның Сибирь регион төвүнүң начальниги Сергей Диденко-биле четвергте ужурашкан. Ийи тала Тываның девискээринде онза байдалдар сагындырар системаның ажыл-чорудулгазының кол угланыышкыннарын чугаалашкан. 

 «Бөгүн дыка хөй айтырыгларны дугуруштувус. Билир силер, Тываның девискээринде алдар-аттыг, хүндүткелдиг, ниитилелдиң талазындан эрге-чагырга структураларының хүлээлгелерин канчаар күүседип турарын хайгаарап шыдаар кижилер кирген көдээ старосталар институдун шенеп ажылдадып эгелээн бис. Чижээ, тус чер чагыргаларының даргалары-биле – деп, ужуражылганың соонда Тываның Баштыңы журналистерге чугаалаан. Көдээ староста дээрге – онза байдалдар тургустуна берзе ону кичээнгейге алыр кижи. Социал албан черлери – школаларга, интернаттарга, эмнелгелерге дамчыдар херекселдерни салырын, ол дамчыштыр ыш тыптып келгениниң дугайында дыңнадыгны кол кижиже соталыг телефон-биле дамчыдар аргазын чугаалаштывыс. Саң-хөө салыышкыны херек айтырыг. Республиканың барык-ла бүгү девискээринде чаңгыс аай дежурный-диспетчер албаны, азы муниципалдыг тургузугларда дежурныйлар барын, олар ОБЯ-ның негелделеринге дүгжүп, кады ажылдажылгавыска тааржып турарын бөгүн чугаалаштывыс. А Кызыл хоорайда амдыгаа чедир чаңгыс аай дежурный-диспетчер албаны чок. Бистиң чугаавыстың бир темазы – Кызыл хоорайга ол системаны канчаар ажылдадырының дугайында болду». 

 Тывада бөгүн эгелээн, бирги дуза көргүзер талазы-биле «Амы-тынны камгалап өөрен» деп бүгү-российжи төлевилелдиң дугайында республика баштыңы мынчаар чугаалаан:

 «Онза байдалдар үезинде бирги дузаны херек кырында канчаар чедирерин кижи бүрүзү билири чугула, ону хөй кижилерге угаадыр херек. Чижээ, мен, оглумга сонуургадыры-биле чогуур дүрүмнерни дамчыдып, бистиң амыдыралывыска ол дүрүмнерниң ужур-утказын тайылбырладым. Бодум онза байдалдың бирги минуталарында азы өске-даа таварылгаларда специалистерниң ажылдап кылганы ол дүрүмнерни канчаар ажыглаарын билип алдым. Сактырга-ла белен ышкаш ол дүрүмнерни, херек кырында кончуг дүрген кылыры чугула!». 

 Республиканың барыын кожууннарында чагган улуг харның уржуктарын чайладырынга идепкейлиг кады ажылдажылгазы дээш Россияның ОБЯ-ның Сибирьниң регион төвүнүң удуртулгазынга Тываның Баштыңы өөрүп четтиргенин илереткен. 

 - "Амы-тынны камгалап өөрен" – чүгле херектиг эвес, а чугула төлевилел. Бөдүүн бир чылдагаан-биле ол чугула. Чүгле камгалал албаннары, чүгле вертолеттар, экскаваторлар база аварийлиг-камгалал дериг-херекселдери-биле көрүксээниң түңнелдерни кажан-даа чедип шыдавас сен. Кижилерге эң-не дүрген болгаш эң-не дээштиг дуза херек. Ол дуза карак чивеш аразында кээр ужурлуг, чанында кижилерден. Кижи бүрүзүнге камгалакчыны азы камгалаар техниканы кожуп кагбазы билдингир. Кандыг-бир чылдагаан ужун, албан-на эжиңниң азы чоок кижиң чанынга эвес-даа бол, кандыг-даа кижиге бирги дузаны чедирип билир болза эки, ооң соонда специалистер азы тускай мергежилдиглер ол дузаны уламчылап каар. Азы дириг арткан кижи ийикпе, камгалаттынган кижи кымга дуза херегил улаштыр дузаны көргүзүп билир ужурлуг. Ынчангаш бүгү чуртта «Амы-тынны камгалап өөрен» деп акцияны организастаан чылдагааны ол. Ону муниципалитеттерге база уламчылаар бис, ол үре-түңнелди бээри чугаажок. Мында албан-биле өөредир дугайында чугаа чорбайн турар, шупту эки тура-биле. Чугаа школаларда азы институттарда ОБЖ башкылаашкынга хамаарылгалыг ийикпе азы, бодунуң күзели-биле дуза кадыксаар кижилер дугайында. Чедери берге черлерде чурттап турар кожазындан аңгыда, дарый дуза, чүгле элээн каш шак эрткенде, вертолет-биле келир деп билир кижилер дугайында. Кадык камгалал яамызының инструкторларын, дүрген психологтуг дуза төвүнүң специалистерин, база ол ышкаш кижилерге дузалаарынга болгаш амы-тынны камгалаарынга шынап-ла белен кижилерни белеткээр. Бистиң улуг Россиявыста, омак-сөөгүнден хамаарылга чокка, чоок кижилерге дузалаар күзел бар – төрүттүнүп келирге ол медел, азы шынар турар, а ону сайзырадыр болза, ол кылдыныгның хевири апаар, а сайзыратпас болза, уттундуруп каар. Ону утпас дээш, бүгү деңнелдерде ону кылыр бис».