Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол: бодуңарның күш-ажылыңар-биле бөгүн республиканың келир үедеги овурун хевирлеп турар силер

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол пленарлыг хуралга киришкен. Россияның өөредилге сайыды Ольга Васильевадан өөрүп четтириишкинниг чагаа келгенин ол дыңнаткан. Ында Күрүнениң түңнел аттестациязының түңнелдери элээн экижээнин, шылгалдалар бедик деңнелге эрткенин демдеглээн. Шолбан Кара-оол билиглерниң шынарын экижиткен башкыларга, шылгалда эртер пунктулар удуртукчуларынга болгаш эксперттерге четтиргенин илереткен. 

 "Август хуралы – ажылга хамаарылганы тургузарынга тергиин арга. Өөредилгениң чедингирин бедидери база чижилгени тургузары бистиң республикавыска дыка чугула. Шупту школаларга ол ажылды албан уламчылаар херек. 25-те кожууннарга, чер-черлерге боттарыңар ужуражылгалар эрттирериңерни билир мен. Төлевилел ажылы үре-түңнелдиг болганы эки-дир. Силер-биле бистерде аргалар, курлавырлар барын ЕГЭ-ниң түңнелдери көргүскен, а башкылар шынарлыг билиглерни уругларга бээр күзелдиг болганы эң кол. Ол тура-сорукту хевээр арттырар. Бодуңарның күш-ажылыңар-биле бөгүн республиканың келир үедеги овурун хевирлеп турар силер. Өөредилгениң кол хүлээлгези ында» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол чугаалаан.  

 Бир эвес ЕГЭ түңнелдерин анализтээр болза, орус дылда ортумак балл – 7, физикада – 4, информатикада – 11, химияда – 24, англи дылда – 10 балл көдүрүлген. Аттестат албаан уругларның саны ийи катап эвээжээн. ЕГЭ түңнелдери-биле республиканың шыырак школаларының санынче ТР-ниң Күрүне лицейи, Республиканың лицей-интернады, Кызылдың 11 дугаар школазы, Сукпак школазы биле Эрзинниң Мөрен школазы кирген.

 Спутник микрорайонунда 825 олуттуг школа тудуу-биле кады, 2016 чылда өөредилге адырынче инвестицияның хемчээли 820 миллион рубль болган. Кызыл хоорайда, Кундустуг суурда ийи уруглар сады ажыглалче кирген, Элегес-Аксы биле Кара-Хаак суурларда ийи уруглар садында капитал септелгени чоруткан. 2018-2020 чылдарда 2615 олуттуг 14 уруглар садтарын тудары планнаттынган, ол сорулгага 1 млрд. 800 млн. рубль акшаны тускайлаар. 

 Республиканың Баштыңы демографтыг байдалды өөренип көргеш, ынаар хөй инвестицияны хаара тударын чугаалаан: «Башкыларга шалың төлевирин көвүдедир дээн Президентиниң май Чарлыктарын албан күүседир бис. Ынаар киирген акша өөредилгениң шынарын экижидер ужурлуг».  

 Хурал төнчүзүнде ажылынга шылгараан башкыларны болгаш удуртукчуларны шаңнаары чаагай чаңчыл апарган. Өзүп олурар салгалды өөредип кижизидеринге ачы-хавыяазы болгаш өөредилге адырында хөй чылдарда ак сеткилдиг ажылы дээш, Тыва Республиканың Баштыңының Хүндүлел бижии-биле Кызыл хоорайның 5 дугаар гимназиязының химия башкызы Татьяна Коноваленко биле Ак-Довурактың 4 дугаар школазының орус дыл болгаш литература башкызы Любовь Судер-оолду шаңнаан. 

 Тыва Республикага чаңгыс аай күрүне шылгалдаларын бедик деңнелге организастап эрттиргени дээш, Тываның өөредилге хөгжүдер болгаш мергежил бедидер институттуң ректору Чойгана Монгушка Тыва Республиканың Баштыңының Хүндүлел бижиин тывыскан. Өзүп олурар салгалды өөредип кижизидеринге ачы-хавыяазы болгаш өөредилге адырында хөй чылдарда ак сеткилдиг ажылы дээш Тыва Республиканың «Шылгараңгай күш-ажылы дээш» медаль-биле ТР-ниң Күрүне лицейиниң физика башкызы Нина Решетникованы шаңнаан. 

 Тыва Республикага чаңгыс аай күрүне шылгалдаларын организастап эрттиргени база «Чедиишкинниг доозукчу» мурнады боттандырар төлевилелди чорутканы дээш, «Шылгараңгай күш-ажылы дээш» медаль-биле ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыдының оралакчызы – орус дылдың кол күрүне инспектору Елена Хардикованы шаңнаан. 

 «Чедиишкинниг доозукчу» төлевилел кандыг-даа сорулганы күүседип шыдаарын көргүскен. Сорулгаларны болгаш айтырыгларны шын тургузуп алыры – эң кол. Орус дылга хамаарылганы экижиткенинден өске эртемнерге хамаарылга экижиирин төлевилел ажыы-биле көргүскен. Бөгүнгү секциялар ужуражылгаларында орус дыл дугайында база чугаалаштывыс. Россияда орус дылда ортумак балл – 68. А бисте 14 школа ортумак российжи көргүзүгден эки түңнелдерлиг. Ол дээрге Бүрен-Бай-Хаак, Кызыл-Арыг, Ээрбек, Мөрен, Сизим, Ырбанда көдээ школалар, Туранда болгаш найысылалда 7, 12 дугаар школалар, 15 дугаар лицей, ол ышкаш Күрүне лицейи биле лицей-интернат республика албан черлери-дир" – деп, Елена Хардикова демдеглээн.

  Республика Баштыңы өөредилге программаларының аттестациязын чедиишкинниг эрткени дээш Тываның күрүне университединиң коллективинге байырны чедирген. Дээди өөредилге чери бодунуң квалификациязын бадыткаан, шериг кафедразын ажытканы эки чүүл болган.  

 Ужуражылганың төнчүзүнде Шолбан Кара-оол ортумак профессионал өөредилге адырының башкыларын аңгы чугааже чалаан. Профөөредилге системазынга хамааржыр айтырыглар көвүдээнин, ону аңгы сайгарып чугаалажыр кылдыр башкылар ниитилежилгезин сагындырган. Техникумнар болгаш колледжтер сургуулдарга шынарлыг, чадаланчак өөредилгени сүмелээри-биле тодаргай профессионал угланыышкынны тудары – кол сорулга болур ужурлуг.