2024 чылда Тывада республика өнчү-хөреңгизиниң хуужудулга программазын ажылдадыр

Тываның Чазаа республика өнчү-хөреңгизин хуужудар программа төлевилелин бадыладыры-биле Дээди Хуралче киирген. Үре-түңнел чок ажылдыг бүдүрүлгелерни болгаш компанияларны хуу бизнесче дамчыдары – төлевилелдиң сорулгазы ол деп, программаның тургузукчузу ТР-ниң Чер болгаш өнчү-хөреңги яамызы тайылбырлаан.
Удуртулгазында азы кандыг-бир хемчээнде Тываның Чазаа киржип турар 7 организацияга онааштыр хуужудулга ажыл-чорудулгазын 2024 чылда эрттирерин программада айыткан.

3 унитарлыг бүдүрүлгениң – «Орук шимчээшкинин организастаар төп», «Техниктиг ончалал бюрозу» КУБ-тар, «Информастыг технологиялар төвү» казна бүдүрүлгезиниң организастыг-эрге-байдалын өскертир. Бо үш бүдүрүлге чаңгыс эвес чылда карылгалыг ажылдап турарындан, оларның эде тургузуушкуну чайгылыш чок.
Тываның эрге-чагыргазы «Суй-Белек», «Тувастрой», «Тувабурвод» дээн ышкаш, чаңгыс-даа ажылдакчы артпаан компанияларның устав капиталында боттарының акцияларын дамчыдар. Чижээ, «Суй-Белек» КХН-де чүгле чаңгыс кижи бар болза, «Тувабурвод» АН-да кижи-даа, актив-даа артпаан.

Чазак «Суй-Белек» компанияның устав капиталында акцияларның контрольдуг пакедин бодунга арттыргаш, а 49 хуузун келир үениң инвесторларынга садыптар планныг. Республиканың эрге-чагыргазы улусчу ус-дарган болгаш суй-белектер бүдүрер чаңгыс улуг бүдүрүлгени катап ажылдадырынга сонуургалдыг.

«Тувастрой» база «Тувабурвод» компанияларның капиталында республиканың үлүү тус-тузунда – 20 база 13,8 хуу. Ынчангаш күрүне акцияларын хуужудулга садыглажылгазынче бүрүнү-биле киириштирер. Бүдүрүлгелерни бут кырынга тургузуп, эки ажылдадыптар тура-соруктуг инвесторалар тыпты бээринге идегел улуг.

«ЮФТИ» биле «Туран» сыын ажыл-агыйы» кызыгаарлыг харыысалгалыг ниитилелдер удуртулгазынга киржилгени кызырар. Амыдыралга херектиг техника аймаа садып турар «ЮФТИ» КХН-де акцияларның 49 хуузу Тываның эрге-чагыргазынга онаажыр. Оларның шуптузун садып-саарар.

Сыын ажыл-агыйында акцияларының 100 хуузундан 49 хуузун республика бодунга арттырар. Сыын ажыл-агыйында байдалды Тываның эрге-чагыргазы шуудай берген бизнестиг инвесторларга дамчыдыптарга, бүдүрүлге ээзи чаа арга-хевирлерни ажылынче киирип, элээн бедик деңнелче көдүрлүп кээринге идегеп турарын демдеглезе чогуур.

ТР-ниң Чер болгаш өнчү-хөреңги яамызының баш бурунгаар санаашкыннары-биле алырге, акцияларны сатканындан республика бюджединче 84 млн. рубль кирип кээр. Садар үлүгге хереглелден база садып алыкчыларның шыдалындан акша салыышкынының төнчү түңү хамааржыр деп, специалистер санап турар.

Федералдыг эрге-чагырга күрүнениң болгаш муниципалдыг унитарлыг бүдүрүлгелерни эде тургузар ажылды дүргедедирин негеп турарын сагындыраал. Оларның организастыг-хоойлу-дүрүм база эргелеп-башкарылгазы кошкак болганындан, ындыг шиитпир хүлээп алдынган. Директорлар чөвүлелиниң талазындан хамаарышпас директорларга база рискилер-биле ажылдаар системаларга боттуг контроль чогу – буураашкынның бир чылдагааны болган.

«Чижилге камгалалының дугайында» хоойлу езугаар, 2025 чылдың январь 1-ге чедир унитарлыг бүдүрүлгелерни ажыл-агыйның өске хевирлеринче эде тургузар, азы дүжүрер ужурлуг. Бир эвес хуужудулга дугайында шиитпири чок болза, ону суд чорудуу-биле эде көөр. Күрүне акционерлиг ниитилелдерниң капиталындан үнгеш, оларның ажылын рынокка дүүштүрер дээн тускай ажылды чорудуп турар.