21.01.2022
Беларусьтуң президентизи Александр Лукашенко российжи регионнарның удуртукчулары-биле ужуражыр практиказын уламчылап турар. Бо хонуктарда, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг баштаан тыва делегация Минск хоорайда бир дугаар чеде берген.
“Беларуська, Минскиге силерниң бир дугаар келгениңер - төөгүлүг хүн болуп артар. Силерниң мында келгениңер онзагай болуушкун апарып, кады ажылдажылганың чаа-чаа делгемнерин ажыдып, а акы-дуңмалашкы чоннарывыс ону албан боттандырыптарынга бүзүрээр мен. Ындыг ырактан чедип келген болганыңарда, ол бүде бээр дээрзинге ынаныш болгаш бүзүрел бар-дыр” – деп, Александр Лукашенко российжи регионнуң удуртукчузун хүлээп ап тура, демдеглээн.
"Бистиң кады ажылдажылгавыстың быжыг үндезинин салыр херек. Ийи таланың даштыкы садыглажылгаларының көргүзүглери аңгы-аңгы чылдагааннар ужун ындыг кончуг бедик эвес, ынчалза-даа чүткүдүп, ажылдап болгу дег чүүлдер-ле хөй. Маңаа чүгле бистиң күзеливис, бурунгаар чүткүлүвүс херек. Силерниң санап турарыңар ышкаш, чоокку үеде садыглажылганың хемчээлдерин каш катап өстүреринге белен бис деп бодап турар мен. Ону чедип алырда, чүнүң-даа мурнунда мурнады көөр сорулгаларны тодарадып алыры чугула, ону чугаалажыры-биле бөгүн мында чыглып келген ужурувус-даа ол” – деп, Президент дыңнаткан.
Александр Лукашенко кады ажылдажылганың хөгжүлдезинге эргежок чугула шиитпирлерни дарый хүлээп алырынга Беларусь белен дээрзин бүзүреткен. "Силер база аңаа белен силер дээрзинге бүзүрээр мен. Белорус-российжи политиканың, бистиң Россияга хамаарылгавыстың дугайында билир силер, бөгүн шиитпирлерни хүлээп ап тура, Россия Федерациязының Президентизиниң айтып кааны кызыгаардан канчап-даа дашкаарлавас ужурлуг бис. А бир эвес үне-даа берзивисске, чүгле эки талазынче, Россияның удуртулгазы ындыг чүүлдү чүгле өөрүшкүлүг хүлээп алыр кылдыр деп бодаар мен" - деп, күрүне баштыңы чугаалаан.
Тыва Республиканың хереглелдерин база Беларусьтуң үлетпүр күчү-шыдалын барымдаалааш, машина тудуушкунунуң продукциязы-биле хандырылганы улгаттырарынче онза кичээнгейни угландырары чугула деп, ол айыткан.
“Бистиң машина тудуушкунунуң талазы-биле адырывыстың деңнелин билир силер. Бүдүрүлге бүрүзүнүң эжиктери силерге ажык, кайызы-биле-даа таныжып болур силер. Чүнү бүдүрүп болурувусту билир силер: ол дээрге автомобиль, тудуг, орук-тудуг, көдээ ажыл-агый, коммунал техниказы-дыр. Ол заводтарны барып көрүңер, бир эвес оларның продукциязы силерге таарышса, чардынган бистиң дугуржулгаларывысты чайгылыш чок сагыырынга белен бис” – деп, Президент демдеглээн.
Президент ийи таланың харылзааларын идепкейжидер херекке үлетпүр кооперациязының, технологиялар дамчыдылгазының база ачы-дуза экспортунуң адырынга харылзааларны тудары чугула дээрзин айыткан. Чижээлээрге, Тываже хереглели улуг аъш-чем продукциязын дужаарынга Беларусь белен дээрзин дыңнаткан. Эрткен чылын Беларусь даштыкы чурттарже 7 млрд. доллар хире түңге аъш-чемни үндүр саткан.
Технологиялар дамчыдылгазын чүгле көдээ ажыл-агыйынга эвес, а болбаазырадылга үлетпүрүнге, үлетпүрге, азы эртемге үндезилеттинген ниити адырларга ажыглап болур. “Чүнү көрүп тур силер, чүү херегил, ону силерге саналдаарынга белен бис. А дугуржулганы кажан-даа чарып болур бис” – деп, Александр Лукашенко чугаалаан.
Тыва бодунуң бойдус-чурумалдыг чараш черлери-биле сурагжаан болганда, Тыва Республикага туризм ачы-дузазының хөгжүлдезинче улуг кичээнгейни күрүне баштыңы угландырган. ”Кино, чуруктардан көргеним-биле алырга, ол меңээ тоол ораны сагындырар. Ол тоолзуг оранны көрүп, аңаа четкен болза, эки-ле болур ийик” – деп, белорус баштың демдеглээн.
Президент кады ажылдажылганың арга-хевирлерин чугаалап тура, Беларусь биле Сахалин облазының Приморье край-биле сүт-бараан фермалыг улуг көдээ ажыл-агый бүдүрүлгезин кады туткан төлевилелин чижекке таныштырган. Сахалин облазының ооң мурнунда губернатору, амгы үеде Приморье крайның удуртукчузу Олег Кожемяко-биле кады ажылдааш, быжыг харылзааны туткан. Ол Белоруська чаңгыс эвес катап кээп, чурттуң бүдүрүлгелериниң база организацияларының арга-шинектерин эки билип алган, ооң ачызында российжи регионнар-биле бараан солчулгазы көзүлдүр көвүдээн. Ам Президент Путин-биле дугурушкан элээн каш объектилерни өөренип көрүп тур бис. Тудугну үезинде кылыптар бис бе, ону база көөр апаар” – деп, күрүне баштыңы демдеглээн.
Тудуг адырының дугайында чугаалаар болза, улуг төлевилелдерни чедиишкинниг боттандырып болур шыдалдар Беларусьта бар деп, Александр Лукашенко демдеглээн. Чуртка хамык өнчүнүң хуужудуушкуну болбаан, күрүнениң тудуг организацияларын – трестилерни кадагалап арттырып алган. Олар бүгү объектилерниң – оруктарның, үлетпүр черлериниң, чуртталга оран-савазының болгаш өске-даа черлерниң тудуун чорудуп, ажыглалга белен кылдыр дужаап турарлар.
“Директорга команданы бериптерге, даартазында ол күрүнениң тудуг компаниязындан бүдүн десантыны октаптар, бо планда белен бис. А кайда шуптузун хуудужуп каапкан черлерде, айтырыглар бар. Ийе, хуу бүдүрүлгелер бооп болур, ынчалза-даа күрүнениин албан-биле хоозураткан ажыы чок. Бистиң политикавыс ындыг, бөгүн бис ол талазы-биле ойнап ап турар бис” – деп, Президент чугаалаан.
Беларусь биле Тываның аразынга эртем, өөредилге, культура, информация адырынга найыралды болгаш кады ажылдажылганы быжыглаарынга улуг арга-шинектер бар дээрзинге Президент бүзүрелдиг.
Александр Лукашенко эптиг үени ажыглап, Чөөн чүк улустарының ай саныышкыны-биле үнүп олурар Чаа чыл-биле Владислав Ховалыгга байыр чедирген. Февраль 2-де Шагаа байырлалын Тыва калбаа-биле демдеглеп эрттирер.