Берт-Даг школазының тергииннери

Эрткен чылын Тываның Чазааның «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге», «Өг-бүлеге чаңгыстан эвээш эвес дээди эртемниг уруг» база эр башкыларны школаларже хаара тудар дугайында губернатор төлевилелдери бистиң Берт-Даг ортумак школазында хүн­­нүң чугула айтырыы апарган.

Ынчангаш бо төлевилелдерге даянып, аңаа хамааржыр тө­лептиг кижилерни бижикседим. Бистиң Берт-Даг ортумак школазында 2000 чылдан бээр ажылдап чоруур төлептиг ада Алдын-Херел Сергеевич Тас — салгал дамчаан күш-ажыл башкызы. Ооң ачазы Сергей Деспижек­ович Тас — база бо-ла школага хөй чылдарда күш-ажыл башкылап келген «алдын холдуг» башкы. Ол — өг ыяжын, ооң эт-херекселдерин чазап, бажың эдилелдери: аптара, стол, сандайлар кылыр мастер. Чазанырындан аңгыда, ол чурук тырттырарынга мергежээн. Школага бөлгүм удуртуп тургаш, кино-чурук тырттырып, хөй төөгүлүг чуруктарны сумуга арттырган.

Алдын-Херел Сергеевичиниң авазы Билзет /гер-Бооевна Баа-Хоо школага хөй чылдарда аштакчылап ажылдаан. Тастарның өг-бүлези 8 ажы-төлдүг:  4 кыс, 4 оол. Оолдарының хеймери Алдын-Херел Сергеевич — езулуг-ла адазын дөзээн «алдын холдуг» башкы. Ол 1996 чылда школаны дооскаш, шериг хүлээлгезин Омск хоорайга эрттиргеш келгеш, Тываның күрүнениң башкы университединге бот-өөредилге-биле өөренмишаан, школага чурулга болгаш күш-ажыл башкылап эгелээн.

Берт-Даг ортумак школазының педагог-психологу база туризм бөлгүмүн хөй чылдарда удуртуп, кожуун, республика чергелиг турисчи-экологтуг слеттарга идепкейлиг киржип, фестивальдарга шаңналдыг черлерни удаа-дараа ап келген. Школавыс­тың чурук каасталгазын кылып,  дерилгезинге улуг үлүг-хуузун киирип чоруур башкы. Янзы-бүрү темаларга чураан, сиилбип чазаан чүүлдерин республика, кожуун иштинге делгелгелерге салып, ачазындан дамчаан салым-чаяаны-биле суурнуң, кожууннуң чонунга ачы-буянын чедирип чоруур кылбазы чок башкывыс-тыр.

А. С. Тас — сумунуң депутады, адалар чөвүлелиниң даргазы, хөй-ниитичи, хүреш маргылдааларының эгелекчизи, кол судьязы болуп чоруур. Ол 5 оолдарының ынак ачазы: 8 класс Чимит-Дор­жунуң, 3 класс Адыгжының, 7 харлыг Мерилинниң, 5 харлыг Сыдымчының, 3 харлыг Кенденниң кижизидилгезинче сагыш салып, өөңүң ишти Чимита Очур-ооловнаның бүзүрелдиг чөленгиижи болуп чоруур.

«Өг-бүлеге чаңгыстан эвээш эвес дээди эртемниг уруг» деп төлевилелдиң боттанырынга сумуда хөй ажы-төлдүг өг-бү­­лениң улуг уруу, Берт-Даг ортумак школазын 2014 өөредилге чылының доозукчузу Сайсуу Амир­овна Чыргал  Тываның Күрү­не университединиң тыва дыл болгаш чогаал, англи дыл салбырынче өөренип кирген. Сайсуу­га быжыг билигни берген башкылары: тыва дылга — А.Д. Доржу, англи дылга — Д.В. Монгал, орус дылга А.А. Серенмаа олар.

Сайсуу Чыргал тергиин эки өөредилгелиг, школаның, клазының хөй-ниити ажылдарының идепкейлиг киржикчизи,  клазының башкызының «оң холу» болуп турар. Класс даргазы хү­­лээлгезин эге класстардан эки күүседип, «тергиин класс» деп мөөрейге чыл санында киржип, чедиишкиннерлиг өөренип турган. Ол — янзы-бүрү эртемнерге школа, кожуун, республика чергелиг олимпиадаларның хөй удаа тиилекчизи.

Сайсууну эки өөредилгези дээш Чазак Даргазының Өөрүп четтириишкин бижии-биле шаңнаан.

Аяна Идам,

психолог башкы.

Чурукту школаның архивинден алган.