Чүрээмге чоок өөрлерим

«Тувинская правда» солун-биле мээң харылзаам Светлана Владимировна Козлованың ады-биле холбашкан. Бо кайгамчык аттың артында катаптаттынмас овур-хевир, чогаалчының болгаш журналистиң улуг талантызы, мерген угаанныг дагдыныкчының, эриг баарлыг ие кижиниң салым-чаяаны чаштып чыдар. Эгелеп чоруур авторларга ол кайгамчык камныг кижи. Ынчангаш «Исток» чечен чогаал каттыжыышкынын дыка хөй чылдарның дургузунда удуртуп келген.

«Исток» дугайында душ бооп билип каан мен. 1971-1972 өөредилге чылында (Тывага ажылдап эгелээн чылым ол чүве) Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг суурга башкылай берген мен. «Тувинская правда» солунче чечен чогаал каттыжыышкыны тургузуп алыр дугайында саналдап чагаа бижээн мен. Бистиң Соңгу Осетияга ындыг чечен чогаал каттыжыышкынын тургузуп алгаш турган бис. Ол санал-чагаам-биле катай элээн каш шүлүктеримни база чоруттум. Светлана Владимировна дораан харыылаан, ындыг чечен чогаал каттыжыышкыны бар, ооң адын «Исток» дээр деп. Кызылга келгеш, ыяап-ла редакцияже бакылап кээп турарын чагып каан болду. Шүлүктеримни база дораан солун арнынга парлаан, а ооң соонда өзүп орар даш чонукчуларының дугайында «Даш тоол» деп очеригимни «Тувинская правда» чырыткан. Ол очерктиң маадырлары Валерий Ооржак биле Александр Ойдуп шагда-ла Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүннери апарган, оларның ажылдары болгаш ат-сураа хөйге дыка эки билдингир.

Республиканың школаларынга ажылдап келгеним 14 чылдарның дургузунда Светлана Владимировна-биле  үргүлчү чагаалажып келген бис. Мен биживейн барган болзумза, ол негеп бижип-ле эгелээр кижи. «Чаа шүлүктерден чорут»—  деп. Светлана Козлова биле «Тувинская правда» мээң деткикчилерим турган, олар бижиир, парлаттынар, чурттаар күштү меңээ берип турдулар. Ынчангаш дыштанылгалар, шөлээм үезинде «Исток» чечен чогаал каттыжыышкынының ажылынга күзелдиим-биле киржип турдум. А кажан ажыл, амыдырал аайы-биле Кызыл хоорайже көжүп чедип келгеш, «Истоктуң» бүгү  кежигүннери-биле таныжып алдым. «Тувинская правда» солуннуң редакциязынга среда санында чыглып турдувус. 16-дан 50 хар иштинде кымнарны ында чок дээр. Анаа сонуургап дыңнаар дээш-даа кээп турар кижилер бар. Чогум кол өзек болуп турар    шүлүкчүлер шуптузу мээң өңнүктерим, сагыш-сеткил үлежир чоок кижилерим апарган. Ол дээрге Светлана Владимировна боду, өөнүң ишти Анатолий Емельянов, чүрээм чамдыы Принцеваларны: улуу — Галина, уруу Инна, оон аңгыда Юра Вотяков база Саша Сапелкин олар-дыр. Бо ийи оол сөөлзүредир гитаралавышаан ырлаар бардтар апарган, олар ойнаарга, хөгжүмге үдеттирип, шүлүктеривисти номчуур турдувус. Хайыраан өөрлерим урук-сууруктап өске өртемчейже аъттаныпканы хомуданчыг. Ол дээрге Женя Антуфьев, Валера Тутатчиков, Юра Вотяков, Саша Сапелкин, Галина Принцева, Светлана Козлова, Федор Емельянов олар-дыр.Олар аравыста ам чок-даа болза, чогаалдарын номчукчулары, салгакчылары, ажы-төлү магадап номчуп чорууру чугаажок.

Бир катап элээн үеде Светлана Владимировна-биле харылзаавыс үстү берген. Ол үеде С.В.Козлова «Исток» кежигүннериниң чыынды номун белеткеп турган. Ном үндүрер чер олче мээң шүлүктеримни киирер дээрге удурланган, Тывадан чорупкан кижи эвес чүве бе деп чылдагааннаан дээр. Ынчалза-даа Светлана Владимировна хөй чылдарда көдээ школаларга ажылдап чораан башкы-дыр деп тургаш, кииртип каан болган. Чадаанага сургакчылап кээп чорааш, ол номну боду меңээ эккеп берген, өөрээним-даа аажок. Ол «Исток» деп шүлүктер чыындызының ному менде ам чок. Светлана Владимировна бистиң шуптувустуң чырыкче үнген номнарывысты редакторлаан: Вотяковтуң, Антуфьевтиң, Принцеваның база мээң «Мелодии для летящей птицы» деп номумну база. Ол ном база менде артпаан. Хүндүлүг номчукчулар кайы бирээңерде бо номнар бар болза, авторунга бээрин дилеп ор мен.

«Исток» каттыжыышкынның кичээлдери бирде, изиг-изиг шүгүмчүлелге эртер, а бирде, таалап, мактадыр-даа бис. Светлана Владимировнаны бажыңының даштынга чедир үдеп кааш, боттарывыс Енисей кыдыынга кээп, үр-ле шүлүктеп, маргыжып, тенектенип шаг боор ийик бис. Онза-ла үелер турган.

90 харлап турар «Тувинская правда» солунга чаа, солун парлалгаларлыг болурун, чогаадыкчы чедиишкиннерни болгаш С.В.Козлова ышкаш мергежилинге бердинген ажылдакчыларлыг болурун күзедим.

   Эмма ЦАЛЛАГОВА,

шүлүкчү, педагогика эртемнериниң кандидады.