КЭФ-2023 ийиги хүнү доозулган: Тываның чаа дугуржулгалары база инвестиция курлавырын таныштырганы

Красноярскиниң экономиктиг шуулганының стратегтиг шөлдериниң бирээзинге, шуулганның аалчыларының болгаш киржикчилериниң мурнунга тыва делегация «Келир үеже инвестициялар. Тываның хөгжүлдезиниң перспективтиг угланыышкыннары» деп таныштырылганы кылган.
Тыва – эң-не улуг инвестиция идеяларын боттандырарынга кайгамчык баазалыг Россияның перспективтиг регионнарының бирээзи болур деп, регионнуң Баштыңы Владислав Ховалыг демдеглээн. «Тываның девискээринде боттандырып турар төлевилелдерге российжи компанияларның киржилгези күчүлүг кады ажылдажылгалыг болурунга бүзүрээр мен. Бүгү Россияга ол ажыкты бээри чугаажок!» - деп, губернатор түңнээн.
Тыва Чазактың бирги вице-премьери Владимир Донских, вице-премьер Александр Брокерт база регионнуң туризм талазы-биле агентилелиниң директору Ай-Хан Догур-оол сөстү алганнар. Тывада бөгүн боттанып турар улуг инициативалар, ооң иштинде “Енисей Сибири” комплекстиг инвестиция төлевилелинде кирген төлевилелдерни, инвесторларны хаара тудуп турар болгаш калбак арга-шинектиг регионда улуг болбаазырадылга бүдүрүлгелериниң дугайында дыңнакчыларга таныштырган. КЭФ-2023 шөлүнге «АгроТува» агроүлетпүр парыгын, Кызыл хоорайның индустриалдыг парыгын, «Хандагайты - Боршоо» автомобиль эрттирилге пунктузунуң чоогунга онза экономиктиг зона тудар төлевилелди таныштырган. Ол ышкаш амгы үениң чуртталга бажыңнары, школалар, уруглар садтары болгаш өске-даа социал инфраструктура объектилери тударын көрген регионнуң комплекстиг тудуг төлевилелдерин, Тываның туризм адырында сонуурганчыг инвестиция төлевилелдерин делгереңгей чугаалаан.
Шуулганның ажыл-агыйжы программазының үезинде, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг регионнар баштыңнары коллегалары база бизнес төлээлери-биле дыка хөй чугула ужуражылгаларны эрттирген. Ооң түңнелдери-биле, кады ажылдажылганың элээн каш дугуржулгаларын чарган.
Тываның Чазаа база «Сибирьниң генерация компаниязы» КХН-ниң чиңгине директору Максим Басов кады ажылдажылга керээзинге атты салганнар. Кызыл хоорайны болгаш ооң чоогунда Каа-Хем хоорай хевирлиг суурну чылыг-биле хандырып турар Кызылдың чылыдылга-энергетика төвү Сибирьниң генерация компаниязы энергетика холдингизиниң бүдүрүлгелер бөлүүнде кирип турар. Документ Тывага энергетика адырын хөгжүдер күрүне программазын кады боттандырар дугайында дугуржулганы быжыглаан. Чаа туттунуп турар микрорайоннарның чылыын үе-шаанда кииреринге, төпчүткен чылыг хандырылгазынга чаа хереглекчилерни кожарынга, хуу секторну чырык-биле чылыдарынче шилчидип турда, электриниң чедишпезин чок кылыры дээн ышкаш ажылдарны дугуржулга езугаар регионнуң чазаа СГК-биле кады чорудары планнаттынганын Владислав Ховалыг тайылбырлаан.
«Техмашсервис» АН-ның удуртулгазы-биле ужуражылга үезинде, «Даг-тывыш бүдүрүлгелеринге Порэмит/Гранэмит дээн ышкаш эмульсиялыг частыр бүдүмелдерни оон бүдүрери-биле, эмульсиялыг частыр бүдүмелдерниң чазылбас кезектер бүдүрүлгезин организастаары» төлевилелди боттандырар планнар дугайында чугааны чоруткан.
Өвүрде «Хандагайты» онза экономиктиг зонага планнааны девискээрге, транспорт-логистика төвүнүң инвестиция төлевилелиниң күүселдези-биле туттунар склад инфраструктуразын ажыдар болгаш ажыглаар хемчеглер дугайында дугуржулгага Республиканың Чазаа компания-биле кады аттарын салган.
2024-2025 чылдарда Кызылда бодунуң дааранылга фабриказының бүдүрүкчү күчүзүн улгаттырар аргаларын көрүп турар «БТК групп» АН компанияның удуртулгазы-биле Тываның Баштыңы ужуражып, 200 млн рубль хуу инвестицияларны хаара тудуп, 140 чаа ажылчын олуттарны ажыдып, чиик үлетпүр бүдүрүлгезиниң хемчээлин көвүдедирин чугаалашкан.
Тываның губернатору «Красноярскнефтепродукт» акционерлиг ниитилелдиң чиңгине директору Борис Золотарёв-биле ужурашкаш, Тываның девискээринге орук сервизиниң объектилерин хөгжүдеринче угланган кады ажылдажылга аргаларын дугуржуп чугаалашкан. Бо үеде инвесторнуң саналын регионнуң чазаа кичээнгейлиг өөренип көөрүн, бир эвес аңаа эки шиитпирни хүлээп аптар болза, “ийи таланың тодаргай хүлээлгелерин” айыткан социал-эколномиктиг удур-дедир ажылдажылга дугайында документиге атты салырын Тываның Баштыңы тайылбырлаан.
Ол-ла хүн, Тываның делегациязы «Сибирь дугуржулгазы» регионнар аразының ассоциация чөвүлелинге киржип, чоокта чаа федералдыг чазактың хүлээп алганы 2025 чылга чедир Сибирьни хөгжүдериниң стратегиязын күүседерин шуулганның киржикчилери-биле сайгарып чугаалашкан. Красноярскиниң экономиктиг шуулганы стратегия күүселдезиниң планын хевирлээринге стартты берген бирги шөлчүгеш болур болгаш, ону белеткээр кылдыр регионнарга чартык чылды айыткан.
«Төлевилелдерниң чамдык дүрүмнериниң кедилиин болгаш үр хуусаалын көөрге, орук картазы улуг болур – деп, Владислав Ховалыг бодалын үлешкен. – Долгандыр шупту чүвелер кончуг дүрген өскерлип турда, кандыг-даа өскертилгелерге болгаш кыйгыларга белен боор ужурлуг деп, демдеглээни шын. Аңаа идегелдиг үндезин болгаш деткимче херек».
Регионнарның төлээлери орук картазынче эдилгелер киирер ажылды ай дургузунда доозарын, оон белен документини Россияның Экономиктиг хөгжүлде яамызынче дужаарын дугурушканнар.
Марттың 3-те Красноярскиниң экономиктиг шуулганы ажылын уламчылаар. КЭФ-2023-түң сөөлгү хүнүнде Тываның делегациязын үре-түңнелдиг ужуражылгалар манап турар.