Тываның эрге-чагыргазы ажы-төлдүг малчын өг-бүлелерни деткип турар

Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы төлевилел киржикчилеринге, кожууннар болгаш суурлар чагыргаларының көдээ ажыл-агый эргелелдеринге тайылбыр ажылын калбарткан. Төлевилел киржикчилериниң көдээ ажыл-агыйынга ажыглаар чер участоктарын долдурары доозулган. Бажың, кажаа-хораа тудар ыяшты белеткеп, туттунуп эгелээн.  

2018-2019 өөредилге чылында Улуг-Хем кожууннуң Ийи-Тал суурда аграрлыг школа-интернатка «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилел киржикчилериниң 50 уруг-дарыы өөренир. 10 кожуундан 44 өөреникчи даңзыже кирген.  

Көдээниң ажы-төлдүг аныяк чурттакчыларынга өг-бүлениң малчын фермаларын организастаар дээн Тываның Баштыңының саналы езугаар, 2016 чылдан эгелеп «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилелди боттарындып эгелээн. Киржикчи бүрүзү төлевилел фондузунче бодунуң коданындан 200 баш хойну дараазында киржикчилерге негелде езугаар дамчыдар ужурлуг. 2022 чылга чедир ынчаар ажылдаар. Ол үе дургузунда, төлевилел чорудуу-биле дамчыткан 21,2 муң баш малдың саны алды катап өзүп, 138 муң баш чеде бээр. 

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң сүмелээни-биле, чон чыыштарынга төлевилел киржикчилерин ажык-чарлыг шилээн, олар 30 хар четпээн, доктаамал ажыл чок, өг-бүлези 3-тен эвээш эвес, суур чурттакчылары болган. 

Губернатор төлевилелиниң киржикчизи кижи Тываның Улусчу банкызындан керээ алыр эргелиг. Малчын өг-бүле-ле 200 баш төрүүр хой садып алырынга, 700 муң рубль хемчээлдиг чээлини чылда 17,4 хуулуг кылдыр ап болур. Өрениң чүгле чартыын – 350 муң рублин ол дораан эвес, а ийи чыл эрте бергенде эгидер. 

Төлевилелдиң бир дугаар киржикчилери 2018 чылда чээлизин төлеп эгелээр. Мал ажыл-агыйларының арга-дуржулгазындан алгаш көөрге, ол үеге чедир аныяк малчыннар бодунуң коданының баш санын 2,5 катап кевүдедип – 500 баш чедир өстүрүп алган турар.

Төлевилелдиң 2016-2017 чылдарда түңнелдери: 

чаа 208 тараачын (арат) ажыл-агыйлар тургустунган;  

көдээ суурларда ажыл чок 663 кижини ажылда хаара туткан (30 хар чедир назылыг 208 аныяктар доктаамал ажылда);  

көдээ ажыл-агыйының ниитизи-биле 27719,0 га ажыглал чок чыткан шөлдерин одар-белчиирлерже киирген; 

көдээ черлерде 7500 дөрбелчин метр чуртталга шөлүн тудуп киирген; төлевилел киржикчилериниң 203 ажы-төлүн уруглар садтарында тургускан;

 2017 чылда 2,4 млн. рубль түңнүг үндүрүглер болгаш камгаладылга дадывырларын төлээн.