Агаарже хоралыг бүдүмелдер үндүргенинге квота бээр федералдыг экспериментиге Тываның найысылалы киржир

26.05.2022 Агаарның шынарын экижидеринге дыка  хереглелдиг РФ-тиң 24 хоорайларның баш бурунгаар тургускан санынче республиканың найысылалы Кызыл хоорайны киирерин Тываның эрге-чагыргазы чедип алган.

Ол дээрге Росгидрометтиң агаары дыка хирлиг болгаш аргажок дыка хирлиг деп доктаамал демдеглеттинген хоорайлар-дыр. 2023 чылдың сентябрь 1-ден эгелеп ол хоорайларга хоралыг бүдүмелдер үндүргенинге квота бээр эксперимент эгелээр.
2023-2024 чылдарда эксперимент киржикчизи хоорайларда агаарның кайы хире хирлиин, кижиниң кадыынга ооң хоразының дугайында шинчилелдерни чорудар. Агаарны хирлендирген кол дөстерни илередип, ол дээш квотаны тодарадыр.

А 2025 чылдың июльга чедир “Арыг агаар” федералдыг төлевилел-биле хоорай бүрүзүнге чорудар бөлүк хемчеглерни ажылдап кылгаш, бадылаар. Ооң күүселдези-биле долгандыр хүрээлелге болгаш кижиниң кадыынга багай салдарлыг багай бүдүмелдерни үндүрерин ийи катап эвээжедирин чедип алыр ужурлуг.
Хөмүр одаар эрги котельнаяларны хаап, газ азы электри-биле одаарынче шилчидип, бүдүрүлгелерниң дериг-херекселдерин модернизастап, хоорай транспортун чаартыры – агаарның хирлениишкинин эвээжедиринге салдарлыг хемчеглерге хамааржыр.
Кызылда 18 муң ажыг печка одаар бажыңнар база хөй санныг хөмүр одаар автономнуг улуг эвес котельнаялар бар болганындан агаар дыка хирлиг бооп турар.Оон аңгыда кыжын Кызылдың агаары дыка хөөлүг. Хоорай даглар эдээнде ыйгылааш черде чыдар болгаш, ыш кайнаар-даа таравайн, хоорай кырынга туруптар. Эксперимент үезинде ол бүгү барымдааларны өөренип көргеш, шиитпир хүлээп алдынар ужурлуг.

Россияның президентизи Владимир Путин “Арыг агаар” төлевилелге киржир шенелде хоорайның даңзызын ам-даа калбартырын саналдаан. Амдыызында төлевилелде чурттуң 12 улуг үлетпүр төптери кирген: Братск, Красноярск, Липецк, Магнитогорск, Медногорск, Нижний Тагил, Новокузнецк, Норильск, Омск, Челябинск, Череповец база Чита.
Президентиниң инициативазы-биле “Арыг агаар” төлевилелче киирер кылдыр ам-даа 24 хоорай: Кызыл, Гусиноозерск, Селенгинск, Улан-Удэ, Махачкала, Абакан, Черногорск, Барнаул, Петровск-Забайкальский, Ачинск, Лесосибирск, Минусинск, Уссурийск, Комсомольск-на-Амуре, Чегдомын, Астрахань, Ангарск, Зима, Иркутск, Свирск, Усолье-Сибирское, Черемхово, Шелехов, Кемерово, Курган, Искитим, Новочеркасск, Ростов-на-Дону, Южно-Сахалинск кордап турар.