Тывада тараа культуразының үрезин курлавырын тургускан

Бо чылын ажыл-агыйлар тарылга шөлүн айтып, гадан 15 центнерден эвээш эвес ниити дүжүттү ажаап, келир чылда үрезинни шыгжап алыр негелде киирген дугуржулганы чарган соонда, күрүне деткимчезин алганын сагындыраал. Үрезин курлавырын чогуур негелделерге дүгжүп турар складтарлыг Балгазында шыгжаан.  

"Республиканың көдээ ажыл-агый яамызы-биле чарган керээ езугаар, үрезин курлавырын тургузуп, азы келир чылдың үрезинин шыгжап алыр план 100 хуу күүсеттинген. 5 муң тонна үрезинни шыгжап алдывыс. Ооң мурнунда үрезинни республикадан дашкаар садып ап турган бис. Бодувустуң үрезинивис бар болганда, келир чылын ындыг хереглел турбас. Республика Баштыңының даалгазы ол турган. Ам чүгле хүрең-тараа үрезини салып алыр бис. Ол база республика баштыңының даалгазы чүве. 500 га черге хүрең-тарааны шенеп тарааш, эки дүжүттү алыр бодал бар. Тывада дүжүт ажаалдазы ниитизи-биле адакталган. Ам чүгле Чаа-Хөл биле Таңды кожууннарда ажылдар адакталган. Бо чылын тарааның дүжүдү чаагай болду, чижээ, Таңдыда "Заря" агрохолдинг бир гектардан 28-32 центнер дүжүттү алган. Ол дыка эки көргүзүг» - деп, сайыт чугаалаан.  

Тываның көдээ ажыл-агый яамызының мурнады боттандырар угланыышкыны - тарылга шөлдерин улгаттырары болур. Ооң-биле чергелештир техника аймаан чаартыр. Республика Чазаа амгы үениң көдээ ажыл-агый техниказын садып алырынга акшаландырыышкынны өстүрүп, чыл санында улуг деткимчени көргүзүп турар. Ийи чыл бурунгаар ол сорулгага 16 млн. рубльди үндүрген болза, 2019 чылдың бюджединде 40 млн. рубльди тускайлаан. Эки техника чер ажылын үе-шаанда чорудуп, тарылганы чогуур хуусаазында доозарын магадылаар.  

«Дыштанган» черлер деп адаар шөлдер эки дүжүттү бээр. Чижээ, Шаңчыда. Эрткен чылын бир гектардан 6,1 центнерни алган болза, бо чылын минералдыг чемишчидилгени ажыглап, агротехниктиг хуусааларны сагаанындан, бир гектардан 15-18 центнер дүжүттү ажаап алган бис» - деп, Эртине Данзы-Белек чугаалаан. 

Тараа культураларын таарыырда нарын чүүлдер база бар. А. Тюлюштуң (400 ганың 350-ин үндүр бижээн), В. Пироговтуң (150 ганың 50 газы) база М. Чугаевтиң (30 га) тараачын-арат ажыл-агыйлары агаар-бойдустуң байдалындан когараан. Октябрь эгезинде өл хар дүшкенинден, "Заря" агрохолдинг 2900 га кызыл-тас биле 1100 га сулазын чидирген. Тываның Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы ол барымдааларга хамаарыштыр документилер чыгдынганын тодараткан. Россияның Көдээ ажыл-агый яамызынче чогуур документилерни чорудар. Баш удур санап көөрге, когаралдың түңү 23 млн. рубль чедип турар. 

Тывада 234280 тонна сиген-ширбиилди белеткеп, чыл планын 4 хуу ажыр күүсеткен. Оон аңгыда 29 тонна сигенни курлавыр фондуда чыгган. Өвүр кожууннуң Ак-Чыраада мал чеминиң курлавырын тургускан, чедери берге кожа кожууннарже дүрген чедирерин хандырар дээш, Хандагайты суурже ону эккээр. Чөөн-Хемчик кожуунда база бир баазаны белеткээн. ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызы муниципалитеттер 200-300 тонна мал чемин аңгы шыгжап, курлавырлаанын дыңнаткан.