Тываның найысылалын «Айыыл чок» хоорай АПК-ны тургузарынга шенелде шөл кылдыр алган

Тываның эрге-чагыргазы «Айыыл чок» хоорай аппарат-программа комплекизиниң чаңгыс аай программазын республиканың девискээринге ажыглап, хөгжүдер талазы-биле төлевилелди боттандырып эгелээн. Тываның найысылалы Кызыл хоорай төлелилелдиң шенелде шөлү болур. Ооң сорулгазы – айыыл чок чорукка, корум-чурум хандырылгазынга, транспортка, долгандыр бойдус хүрээлелинге болгаш өске-даа техниктиг курлавырларга контрольду чаңгыс видеосистемага мөөңнеп катттыштырары болур. Ол арга-хевир көскү амыдыралдың база ажыл-чорудулганың аңгы-аңгы адырларында байдалды үезинде хайгаараарынга, штатка хамаарышпас байдалдарда, чижээ, хамаатыларга удур корум-чурум үрээшкиннери азы техногенниг база өске-даа хевирниң ОБ айыылы тургустунуп кээрге ону чайладырынга улуг дөгүм.

АПК-ны тудар талазы-биле ажыл-чорудулга онаашкан Тываның ХК база ОБ агентилелиниң дыңнатканы-биле, 2015 чылда төлевилелде көрдүнген ажылдарның бирги чадазын боттандырар. Регион программазының концепциязын ажылдап кылгаш, дүүштүрер, күрүне болгаш хуу камгалал-хайгаарал системазында инфраструктураның инвентаризациязын чорудар, чаңгыс аай диспетчер албанын тургузуп болурунга үнелелди бээр, техниктиг айтырыгларның ажылынга саң-хөө чарыгдалдарын санаар.

«Айыыл чок хоорай» АПК-ның чамдык кезектери Тывада 2008 чылда-ла тургустунуп эгелээн. Кызыл хоорайның кудумчуларында ИХЯ шугумунуң видеосистемалары тургустунган, ГЛОНАСС-ты ажыглап транспорт шимчээшкининиң комплекстиг контролюнуң ажылдары чоруп турар.

Мониторинг төвүнче информация дамчыдар ажыл-чорудулгалыг хөй-ниитиниң корум-чурумун хайгаараар 35 камера, 3 «Одиссей» стационарлыг комплекс, орук шимчээшкининиң чурум хажыдыышкыннарын автоматчыткан чурум-биле бүрүткеп турар «КРИС/ДА 210», транспорттуң бүрүткеткен дугаарын тодарадыр 1 комплекс бо хүнде АПК-да кирип турар.

Чүге 2014 чылда «Хөй-ниитиниң чурумун хандырары болгаш кем-херек үүлгедиишкининге удур демисел» республика программазы-биле Кызыл хоорайның эң-не хөлзээзинниг 5 участогунда «Айыыл чок хоорай» АПК-ның эптеп-тургузар ажылдарын чоруткан. Оларның аразында И.Ярыгин аттыг спорт комплекизиниң, Советтиг Тываның 5 чылы аттыг стадионнуң, Улуг-Хемниң эрик кыдыы, «Цеченлинг» буддийжи хүрээниң, Тиилелге мемориалдың, национал парктың чамдык девискээрлери бар. Полиция эргелелиниң пультузунда кезекти киирген болгаш, кудумчунуң кем-херектери-биле дээштиг демисежир арга тургустунган.

«Айыыл чок хоорайның» хөгжүделдезиниң чаа концепциязын боттандырарынга долгандыр хүрээлелдиң айыыл чок чоруун хандырарынче угланган үш күрүне программаларының акша-хөреңгизин катай киириштирер. 2017 чылга чедир ол төлевилелжче ниитизи-биле 31 млн. рубль көрдүнген. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бодунуң айтыышкыны-биле мониторингиниң каттышкан четкизиниң кол ажыл-чорудулгазының 4 ажылчын бөлүүн чазакта тургускан. Ол блоктар эргелеп-башкарылга албынының, чурттакчы чоннуң болгаш коммунал инфраструктураның, транспортта база экологияда айыыл чок чоруктуң ажылдарын чурумчудар. Алызы барып регионнуң АПК-зы Россияның ОБЯ-зында тургузуп турар РФ-тиң чаңгыс аай мониториг системазынче кирер ужурлуг.