Тывада «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» губернатор төлевилелиниң үшкү чадазының 105 киржикчилеринге малды дамчыткан

2018 чылда төлевилелдиң үшкү чадазы эгелээн. Эгелеп чоруур аныяк малчыннарга төлевилелдиң бирги киржикчилеринден мал-маганны дамчыдары – бо чадада чугула болуушкун. «Кыштагның» чаа 105 киржикчизи төлевилелдиң баштайгы ажыл-агыйларындан чогуур санныг мал-маганны алганын ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы илеткээн. Чаа «кыштагжылардан» дөрт өг-бүлеге 20 баш инекти дамчыткан болза, артканнары 200 баш төрүүр хойларны алган. 

Эрткен неделяда, 2016 чылда төлевилелдиң бирги кыштагжылары 2018 чылда шилиттинген аныяк өг-бүлелерге малды дамчыдарын дооскан. 101 чаа ажыл-агыйлар 200 баш төрүүр хойну алган болза, 4 өг-бүле улуг бода мал малдаар күзелин илереткеш, 20 баш инектерни алган. 

«Кыштаг» төлевилелдиң негелдези езугаар, 105 арат өг-бүле бүрүзү, ийи чыл эрткенде, малының бажы эвээш дизе ийи катап көвүдеп, эгезинде алганы хире мал бажын дараазында киржикчилерге дамчыдып бээр. Планнарда кылдынмас хире чүүлдер чогун амыдырал көргүскен. Кыштагжыларның бирги чалгыы даалгазын ажыр күүседип, малын бөгүн дамчыдып берипсе-даа, дыка хөй коданнарда 200 баштан хөй мал артып каан. Бо чылын ол хойларындан алган малдың чаш төлү боттарының малы болу бээр.  

Төлевилелдиң чаа киржикчилеринге кышкы турлаглар тударын дүргедедир херек деп, Шолбан Кара-оол яамының болгаш кожуун чагыргаларының кичээнгейин угландырган. Малчын өг-бүлеге чурттаар бажың, мал-маган кажаалар болгаш серилерни дүрген тудар. Тудуг тудар ыяшты тускай программа-биле халас бээр. Аныяк малчыннарның чаңгыс чер-чурттугларындан волонтерларны кыштаглар тудуунче хаара тудар. Шак ындыг улусчу тудуг-биле төлевилелдиң 54 киржикчилериниң бажыңнарын база кажааларын туткан. Өске кыштагжыларда тудуг ажылдары уламчылавышаан, ынчангаш сентябрь төнчүзүнге чедир, аныяк араттар бажыңныг болгаш кышкы кажааларлыг турар кылдыр күжениишкинниг ажылдаарын, төлевилелдиң организаторлары болгаш кураторларындан республика Баштыңы негээн. 

Шолбан Кара-оол чоогунда суглар чок черлерде малчын коданнарның суг айтырыын онза хыналдада алган. Чер адаандан суг үндүр казар айтырыгны шиитпирлеп турар. Төлевилелди боттандырып эгелээнден, 75 ажыл-агый кудук кастырар күзелин илереткен. Амдыызында 36 аалда кудукту өрүмнеп каскан.  

«Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилелди үш чыл чартык үе дургузунда боттандыргаш, 2018 чылдың киржикчилери-биле кады, 313 чаа арат ажыл-агыйларны тургускан. Араттар-биле кады 700 ажыг кижи ажылдап турар. Бажыңнарлыг болгаш кажаа-хоралыг 208 малчын турлагларны туткан, 105-ин ам тудуп доозар. 28 муң гектарда октаттынган көдээ ажыл-агый черлерин ажыглалче киирген. Кыштагжыларның ажыл-агыйларында малдың ниити баш саны 42 муң четкен. 

Төлевилел чорудуу-биле малчыннарга социал хандырылганы база организастаан. Бо чылдың дөрт айында, «Кадыкшыл оруу» губернатор төлевилели-биле 219 кижини шинчээн, ооң 122-зи – бичии уруглар. Кыштагжыларны өске социал программаже база хаара туткан. Малчыннарның 72 уругларын кадыкшыдып, дыштандырган. Төлевилел киржикчилериниң 203 чаштарын уруглар садтарында тургускан. 2018-2019 өөредилге чылында «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилел киржикчилериниң 50 уруг-дарыы Улуг-Хем кожууннуң Ийи-Тал суурда чаа школа-интернатка өөренир.