Тыва регионнар-биле кады спирт холумактыг продукцияны хоойлуга чөрүштүр садып-саарары-биле демисежир

 Спирт холумактыг продукцияны хоойлуга чөрүштүр садып-саарарынга хыналданы шыңгыырадыр талазы-биле «орук картазын» ажылдап кылырын, ол ышкаш чурттакчы чон ортузунга арагалаар чорук-биле демиселге хөй-ниитиниң төлээлери-биле демниг ажылдажылганың айтырыгларын ТР-ниң Чазаанга сайгарып чугаалашкан. Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң мурнады күүседир кылдыр берген даалгаларының бирээзи - хөй-ниитиниң айыыл чок чоруун хандырары болур.  

ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Аяс Чудаан-оол Хакасия болгаш Красноярск крайга ажылчын сургакчылаашкынының түңнелдериниң дугайында дыңнаткан. Ол Хакасияның Баштыңы Николай Попов болгаш Красноярск крайның губернаторунуң оралакчызы Павел Солодков-биле ужуражып, спирт холумактыг продукцияны хоойлуга чөрүштүр садып-саарары-биле демиселге кады ажылдажылганың айтырыгларын олар-биле сүмележип чугаалашкан. Демниг ажылга сонуургал бар, ынчангаш регионнуң Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы-биле кады ажылдаарын дугурушкан. Чүгле медээлер солчуру-биле кызыгаарланмайн, хоойлу-дүрүм үрээр чоруктарны болдурбазынче угланган кады ажылдажылганың элээн дээштиг арга-хевирлерин ажылдап кылыры планнаттынган.  

 Тускай марка чок арага продукциязын шыгжааны болгаш садып-саарганы дээш, улуг бизнес төлээлери А. Губасарян болгаш А. Поповка хамаарыштыр кеземче херээн бо чылдың февральда оттурган деп, Тываның иштики херектер сайыдының оралакчызы Алексей Хаустов дыңнаткан. Истелге үезинде 9 муң 917 шил арага продукциязын, ол ышкаш 160 литр спиртти база арага аймаан аай-дедир сөөртүп турганы “Шевроле Орландо” автомашинаны хавырган. Бо хүнде каразыттырганнар бажыңнарында хоругдал адаанда олурар.  

 Кызылдың мөөңнеп садар баазаларының девискээринге арага аймаан хоойлуга чөрүштүр саарганының чаңгыс эвес удаа тодараттынганын барымдаалааш, хайгаарал албанының специалистеринге ажылдаар оран-саваны аңгылаарының дугайында айтырыгны неделя дургузунда шиитпирлээрин ТР-ниң Чазааның даргазының оралакчызы Кызылдың мэрия төлээлеринге, «РПС» баазазының удуртукчуларынга дааскан. Ол ышкаш баазага видео­хайгаарал камераларын тургузарын ээзинге даандырган. 

 Тываның Баштыңының кыйгырыының соонда «адрестер» деп адаар чажыт арага садар черлерни чок кылыр талазы-биле ажылдар республиканың кожууннарында эгелээнин база чугаалашкан. Тываның Хөй-ниити палатазының даргазы Хонук-оол Монгуштуң бодалы-биле, кымның, кайда чажыт арага садып турарын муниципалдыг эрге-чагыргалар ыяк билирлер, ындыг-даа болза, ындыг «адрестерни» хаар талазы-биле дээштиг ажылдарны кылбайн турар. Ынчангаш ол чүүл хөй-ниитиниң талазындан «адрестерге» удур идепкейжи шимчээшкинге чедирген. Ол ышкаш ОШАЧКИ-ниң постуларынга хөй-ниити хынакчыларының демниг дежурныйлаашкынын организастаарын Хонук-оол Монгуш сүмелээн. Ындыг ажылга киржир күзелдиглер хөй. 

 Статистика медээлери-биле, эрткен чылын Тывага ниитизи-биле 42 тонна хире, а 2017 чылдың эгезинден эгелеп 26 тонна спирт холумактыг продукцияны хавырган. Бо чылдың апрель 12-де чүък машиназын хынап тургаш, чогуур документ чок арага сөөртүп чораан фактыны илереткени улуг чугааны болдурган. Корум-чурум камгалакчылры 10 литрниң чук саваларында, «Этилдиг спирт» деп бижээн 3 муң литр спирт холумактыг суук чүүлдү, 100 мл хемчээлдиг, 2 800 шил савада «Боярышник» косметиктиг лосьонну база 100 мл савалыг, 2 744 шил «Вита-Септ» лосьонну тудуп, хавырган.

  Хуу сайгарлыкчы деп күрүне бүрүткелин эрткен херечилели чок, бадыткаар кандыг-даа чогуур документизи чок ол партияны сөөртүп чораан кижи туттурган. РФ-тиң КХ 171 чүүлүнүң 1 кезээ-биле – хоойлуга чөрүштүр сайгарлыкчы чорук чорудуп турганынга хыналданы кылып турар. Тыва Республикада ИХЯ-ның ЭКТ-че хавыртынган продукцияга чогуур экпертизаны болгаш хыналданы кылыр дээш чоруткан. Ооң түңнелдери-биле кеземче херээн оттурар ийикпе, азы кандыг-бир хемчегни алыр. Ынчангаш арага аймаан хоойлуга чөрүштүр садып-саарары-биле демиселди күштелдирген деп болур.