Тывада көдээ сайгарлыкчыга бүдүн ажыл-агыйны тургузарынга «Бир суур – бир бүдүрүлге» төлевилел деткимче болган

 Сүт-Хөл кожуунда «Алдыы-Ишкин» көдээ ажыл-агый кооперативиниң аныяк удуртукчузу Долаана Сат бүдүрүлгени тургузуп тура, ооң келир үезин албан боданыр херек деп санап турар. 2012 чылда тургустунган көдээ ажыл-агый кооперативи улам делгемчип, дараазында шаңнал макталдарга: 2014 чылда барааннарны болгаш ачы-дузаны идепкейлиг нептереткени дээш «Тыва-Экспо» делгелгениң алдын медалын, 2015 чылда «Бир суур – бир бүдүрүлге» республика делгелге-ярмарказының «Улусчу шилилге» номинацияның дипломунга төлептиг болган. 

 Бизнести эгелеп алыры амыр эвес болган, ынчалза-даа чедиишкиннерже чүткүл база «Бир суур – бир бүдүрүлге» губернатор төлевилели-биле Тываның Чазаандан үезинде көргүскен деткимче, келир үеже орукту ажыткан деп Долаана Сат санап чоруур. Көдээ ажыл-агый бүдүрүлге кооперативин деткиири-биле кожуун чагыргазы октаттынган оран-саваны аңгылап бээрге, могаг-щылаг чок, кызымак сайгарлыкчы ону септеп-селээш, херек дериг-херекселдерни садып алган. Кооператив сүт хүлээп алыр биче цегин ажылдадып, сметана, саржаг болгаш тыва аъш-чем – быштак, курут, чөкпек, божаны бүдүрүп эгелээн. Бодунуң азыраан малының сүдүн, база чурттакчы чондан бир литрде-ле 20 рубль-биле сүттү садып ап, бүдүрүлге чорудуунуң чиг эдин хандырган. 

 Бо чылын көдээ ажыл-агый кооперативи, губернатор төлевилелиниң «Социал сайгарлыкчы чорук» программазы-биле коллективинде хөй ажы-төлдүг ава, инвалид кижини хаара тутканы дээш, 500 муң рубльдиң деткимчезин алган. Ол акша-хөреңгизинге соодукчу биле сүтке лабораторлуг анализ кылыр дериг-херекселди садып алган. Ам «Алдыы-Ишкин» КБК-ниң биче үлетпүр хемчээлинге продукт бүдүрер аргалары бар.

  Оларның кандыг-даа кылымал холуксаалар холуваан, чаагай курут, боорзак, тыва үскен далган, быштаа чүгле Сүт-Хөл кожуунда эвес, а кожа чыдар Чөөн-Хемчик, Барыын-Хемчик кожууннарда, Ак-Довурак биле Кызыл хоорайларда садып алыкчыларында билдингир. Рынок өртээнден чиик, таарымчалыг өртектиг аъш-чемни чамдык кижилер албан-биле чагыдып-даа алырлар. Ол көргүзүглеринге Долаана Сат ара доктаар хире эвес. Рыноктуң болгаш чижилгениң байдалын өөренип, шиитпирлер үндүрерде таарымчалыг аргаларны шилип, ажыл-агыйынга узун хуусаалыг сорулгаларны ажылдап кылып турар. Бо чоокку, үеде колдуунда белен кылдыр белеткээн, эъттен аъш-чем аймаан бүдүрүп эгелээр. 

 Төрээн чериниң тоолчургу хөлү - Сүт-Хөлдү сонуургадыры-биле Россияның болгаш Тываның хоорайлары, кожууннарындан туристерни хаара тударын аныяк удуртукчу бодап алган. Бодунуң бодалдарын боттандырарынга шын угланыышкынны шилип-ле алыр болза, кожууннуң турисчи курлавыры улуг дээрзинге ол бүзүрелдиг. Өг-цехти сонуургап келген кижилерге национал аъш-чемнерни боттары кылыр арганы тургузуп-даа болур, чүге дизе хоорайдан дыка хөй аныяктар тыва чемнерни чүден, канчаар кылганын билбес болгай.