Моол болгаш Кыдатче

Тывада «Хандагайты» эрттирилге пунктузун ыяшты даштыкыже үндүр сөөртүр кылдыр эде дериир.
    2013 чылда ыяш аймаан Моолче болгаш Кыдатче үндүр сөөртүрү планнаттынган. Ол сорулганы боттандырары-биле Россия—Моол кызыгаарында «Хандагайты» эрттирилге пунктузунга эргежок чугула технологтуг дериг-херекселдерни тургузар. «Даштыкы экономиктиг болгаш регионнар аразының харылзааларын сайзырадыры» тускай сорулгалыг программаның акшаландырыышкынын Чазак 4,6 млн. рубль улгаттырган. Ол акшаны каайлы терминалын чүдүрер-дүжүрер техника-биле хандырарынче, ыяш аймаан аай-дедир шимчедир болгаш баглаар техниканы, а ол ышкаш ыяштың шынарын тодарадыр херекселдерни садып алырынче үндүрер.
   Арга-ыяш дээрге Тывага даштыкыже үндүр саттынмайн турар курлавыр болуп хевээр арткан. 11 миллион гектар арга-арыглыг, ыяштың курлавыры бир миллиард ажыг болуп турар республика аргыжылга оруунуң узунундан ону садып шыдавайн турар. Ыяш үндүр садары чөпшээрелдиг эң чоок каайлы черинге чедир 3,5 муң километр. Ооң түңнелинде орулгаже хөй акша киирип болур ыяш ажыглал чок болу берген.
    Ындыг чорукту эдер дээш Тываның эрге-чагыргалары элээн каш базымнары кылып келген. «Хандагайты» эрттирилге пунктузун арга-ыяш материалдарын эрттирер чер кылдыр эде тургузарының дугайында чагыгны федералдыг чазакче республика киирген. Чөпшээрел алдынар дээрзинге Тываның Чазаа чигзинмейн турар.