Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы-биле

Тываның эргим чурттакчылары болгаш аалчылары!

Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы—Май 1-биле чүректиң ханызындан чедирген изиг байырывысты хүлээп ап көрүңер! Ол хүн бистиң шуптувуска бойдустуң одунганының база чаартынганының байырлалы болгаш амыдыралдың чаартылгазының база сайзыралының хүнү болур.

Май 1-ниң ээлчеглиг хүнүн Тыва политиктиг болгаш социал турум чоруктуң, националдар аразының болгаш хөй-ниитиниң чөпшээрежилгезиниң байдалдарында уткуп турар. Төлевилеттинген планнарны чогумчалыг күүседиринге болгаш тургузуушкуннуң оруу-биле бистиң төрээн булуңувусту улам ыңай бурунгаарладырынга быжыг үндезин ол болуп турар.

Эрткен чылын Чазактың кылып чоруткан ажылының дугайында отчетту бүгү чон байырлал бүдүүзүнде сайгарып чугаалашкан. Бойдус болгаш техногенниг халаптар, делегейде болгаш бистиң чуртувуста экономиктиг онза, нарын байдалдар тургустунза-даа, чүгле чедип алган чүүлдеривисти камгалап алган эвес, чамдык угланыышкыннар талазы-биле бурунгаар базымнарны кылып шыдаан бис.

Хамыктың мурнунда чоннуң амыдыралының шынары экижээн. Чыл дургузунда айда ортумак ажыл төлевири республикада ниитизи-биле 14,4 хуу, бир чурттакчының акша орулгазы—6,2 хуу өскен. Чаа-чаа ажылдаар олуттарны тургусканының ачызында ажылы чок кижилерниң саны 1,3 муң кижиге кызырылган. Чуртталга шөлүнүң тудуунуң бедик темпилерин хевээр арттырып, малдың бүгү чүзүнүнүң баш санын өстүрүп, үлетпүр бүдүрүлгезиниң хемчээлин улгаттырып шыдаан бис.

Амгы үеде биске идепкейлиг болгаш сагынгыр-тывынгыр, чүткүлдүг болгаш ооң-биле кады социал харыысалганы медереп билир кижилер херек болуп турар. Күш-ажылдың ат-алдарын катап тургузары, сайгарлыкчы ажыл-чорудулганың бүгү хевирлерин сайзырадыры—республиканың күүсекчи болгаш хоойлужудулга органнарының ажыл-чорудулгазының кол угланыышкыннарының бирээзи болуп арткан.

Тус черниң бараан бүдүрүкчүлериниң чылын уламчылавышаан, биче болгаш ортумак бизнести деткиири-биле 92 миллион ажыг рубльди шилчиткен, ол дээрге 2011 чылдаазынга деңнээрге, ийи катап хөй түң-дүр.

Республиканың чонунуң хөй кезии тургустунган бергелерни медереп билип, келир үеге бүзүрелдиг чоруун көргүзүп, четпестерни чайладыр талазы-биле алдынып турар хемчеглерге бүзүреп турар дээрзин Чазактың чон мурнунга кылган отчеду бадыткап көргүскен. Бо бүгү чүүлдер биске келир үеже бүзүрелдиг көөрүнге дузалап турар.

Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң болгаш бистиң найысылалывыстың үндезилеп тургустунганының 100 чылы — бистиң мурнувуста онзагай болуушкуннар-дыр. Кайгамчык юбилейлерни төлептиг уткууру-биле бистиң чаңгыс чер-чурттугларывыс бүгү күжениишкиннерин үндүрер дээрзинге бүзүрээр бис.

Май 1—частың байырлалы. Амыдыралдың эки болурун, ажыл-агыйга чедиишкиннерни, өг-бүлеге аас-кежиин час-биле холбаштырып турар бис. Байырлалдың бо хүнүнде силерге, эргим чаңгыс чер-чурттугларывыс, бүгү-ле эгелээшкиннериңерге чедиишкиннерни, быжыг кадыкшылды, кайгамчык часкы сеткил-хөөннү күзедивис.

Тыва Республиканың Баштыңы Ш. Кара-оол.

Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) Даргазы К. Даваа.