Тывада чурттакчы чонга садар хөмүрге чаа өртекти доктааткан

28.12.2023 Хөмүрнүң кол тывыкчызы - Тываның даг-руда компаниязының 2024 чылда чурттакчы чонга садар хөмүрге саналдаан чаа өртекке Тываның Чазаа чөпшээрешпээн.

Эрткен неделяда, республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг чурттакчы чонга хөмүрнү бир тоннада 2765 рубльга садарын Тываның даг-руда компаниязынга хүлээндирген чазак доктаалынга атты салган. Чазактың тургускан өртээ хөмүр компаниязының удуртулгазының тургускан өртээнден 1,5 катап эвээш.

Тываның даг-руда компаниязының удуртулгазы 2023 чылдың апрельде-ле хөмүрнүң үндүр садар өртээн көдүрери чугула дээн бижикти республика чазаанче кииргенин, ТР-ниң Тарифтер талазы-биле албан тайылбырлаан. Компания бир тонна хөмүрнүң өртээн 2619,33 рубльдан 4165,76 рубль чедир өстүрерин саналдаан. Компанияның экономистери ажылчыннар санының көвүдээни, чазылдырар база кывар-чаар чүүлдер өртээниң өскени, база инвестиция программазы-биле ону тайылбырлаан.

ТР-ниң Тарифтер талазы-биле албанның удуртукчузу Елена Бочарованың чугаазы-биле алырга, компания өртекти өстүргениниң экономиктиг үндезинин бадыткаан боттарының чарыгдалдарының саныышкыннарын база чара бижидилгезин бербейн, документилерин киирбээн. Ынчангаш бүдүрүлгениң херек кырында чарыгдалдарның индексациязын санаарда, РФ-тиң Экономиктиг сайзырал яамызының баш бурунгаар санаашкыны-биле 2024 чылда хереглел өртээниң индекизи 7,2 хууга көдүрүп, хөмүрге чаа өртекти доктаадыр шиитпир хүлээп алдынган.

Компанияның казып-тып турар хөмүрүнүң бир тоннада бот-үнези үндүрүглер чокка 2304,16 рубль хире болуру тодараттынган. Кылган анализтиң түңнелдерин, хереглекчилерниң база тывыш компаниязының экономиктиг сонуургалдарын өөренип көргеш, Тарифтер албаны 2024 чылда 1ГЖР биле 2ГР маркаларның хөмүрүн үүрмектеп садарынга чаңгыс өртекти – бир тоннада 2765 рубль кылдыр доктаадырын саналдаан. 2023 чылда турган амгы бо хөмүр өртээнден 5,6 хуу азы 145,7 рубль аар.

Тывада өрегелерниң 88 хуузу печкаларын одап, чылыгны чүгле оон ап турарындан, хөмүр социал ужуру-дузалыг бараан кылдыр санаттынарын сагындыраал. Ынчангаш республиканың эрге-чагыргазы регионалдыг рынокта одаар хөмүр-даштың монополизи болур Тываның даг-руда компаниязының продукциязынга өртекти өйлеп-таарыштырар эргени чедип алган. 2022 чылда хөмүрнүң үндүр садар өртээ тоннада 2220,1 рубль турган болза, 2023 чылда – 2619,33 рубльга дең.

Тываның чурттакчыларынга база республика девискээринде чуртталга оран-саваларында хаматыларның хереглелдерин хандырар сорулгалыг тургустунган башкарыкчы организацияларга, хуу бажыңнар эштежилгелеринге, чуртталга, чуртталга-тудуг азы тускайжыттынган хереглекчилер кооперативтеринге хөмүрнү өйлээн өртек-биле садып-саарар. 2024 чылда Тываның даг-руда компаниязы иштики рынокче 610,5 муң тонна хөмүрнү садып-саарар планныг.

Тываның эрге-чагыргазы чурттакчы чонга хөмүр өртээн таарымчалыг деңнелге тудар дээш, даг-руда компаниязының иштики рыноктан чедир албаан орулгаларын дуглаар деткимче хемчеглерин көргүзүп турар. Чижээ, регионнуң чазаа ТДРК-ның продукциязын экспортче үндүр садарынга квотаны тускайлаарын чедип алган. 2024 чылда компания 2022 чылда турганындан 3 катап хөйге, азы 650 муң тонна хөмүр сөөртүр квотаны “Россияның демир-оруктарындан” алган.