Күштүглерниң күштүглери шүүлген

Эрткен субботада «Херел» спорт залынга чыылганнар шыгырт, кижи бажы кизирт болган дизе, хөөредиг чок. Чүге дээрге хостуг хүрешке республиканың эң шыырак мөгелериниң маргылдаазынга киржир дээн мөгелер, оларның хүрежирин көөр дээш келген көрүкчүлер ол хире хөй болган.
    Тыва Республиканың Баштыңы — Чазааның Даргазының шаңналы дээш хостуг хүрешке болгаш херээжен хүрешке Тыва Республиканың чемпионадынга республиканың хоорайларындан болгаш кожууннарындан, Россияныңөске девискээрлеринден Тываның ат-сураглыг, күштүг дээн 150 эр мөгелер, 30 херээжен мөгелер киришкен. «Хүрешти Олимпиадага камгалап арттыраалыңар!»деп кыйгырыгның адаа-биле маргылдаа эрткен. Чүге дээрге бистиң мөгелеривис хүрешке эң шыырак мөгелерниң санынга кирип, делегей чергелиг маргылдааларга Россияның спортчу ат-а лдарын камгалап турар болгай. «Хүрешти Олимпиадага камгалап арттыраалыңар!» деп кыйгырыг тыва мөгелерге дорт хамааржыр. Хостуг хүрешке Европаныңүш дакпыр чемпиону Опан Саттың Олимпиадага киржип болурунуң дугайында чугаа ажыы-биле чоруп турар болгай.
    Эр-даа, херээжен-даа мөгелерниң кайызын ол дээр! Хевис кырынче үнген мөге бүрүзү хүрештиң бир-ле хевиринге бедик тиилелгелерлиг. Чижээлээрге, Дээди спортчу мергежилдиң школазының мөгези Евгения Чамыян дзюдо хүрешке Москва хоорайга каш хонук бурунгаар болуп эрткен Россия чемпионадынга тергиидээш, чемпион атты чаалап алгаш, Болгарияга болуп эртер кадыы кошкак уругларның аразынга Олимпиадага дзюдо хүреш маргылдаазынга киржир дээш белеткенип эгелээн. Бо маргылдаа база Евгенияга ол белеткелдиң бир кезээ дизе, частырыг чок. Бодунуң деңзизинде херээжен мөгелерге кымга-даа октаттырбайн, Женя 2013 чылда Тыва Республиканың чемпиону деп атты бүзүрелдии-биле чаалап алгаш, тиилелгениң эң бедик чадазынче үнген. Евгения Чамыяңның күштүг удурланыкчызы, бо маргылдаага ооң-биле ачыр-дачыр тудушкаш, ийиги черни төлептии-биле ээлээн Ольга Сандый сумо хүрешке Россия чемпионаттарынга шаңналдыг черлерни каш-даа катап чаалап алган.
   Херээжен мөгелерниң аразындан бо маргылдаага Олимпийжи курлавыр училищезиниң мөгези, Барыын-Хемчик чурттуг Чодураа Ооржактың чараш хүрежирин көрүкчүлер магадап көрүп ордулар. Чодураа база кымга-даа октаттырбайн, хостуг хүрешке 2013 чылда Тыва Республиканың чемпиону болган.
   Эр мөгелерниң аразында күштүглерниң күштүглери республиканың чемпиону ат дээш тутчур дээш келгени апрель 6-да «Сүбедей» спорт комплекизинге Бай-Тайга кожууннуң организастап эрттиргени тыва хүрешке шүглүп үнген Сайын-Белек Түлүштүң, республиканың шыырак мөгелериниң бирээзи Айдемир Монгуштуң, хостуг хүрешке Европаныңүш дакпыр чемпиону Опан Саттың хевис кырынче үнүп келгенинден-не илдең.
    Делегей чергелиг турнирлерниң каш удаа тиилекчизи, Улустар аразында чергелиг спорт мастери Омак Сүрүн 60 килограмм деңзилиг мөгелерниң аразынга чемпионнааш, бо маргылдаада кошкак мөге чок-тур, оларны октаары дыка-ла берге-дир деп чугаалап турду.
   Европаның үш дакпыр чемпиону Опан Саттың бо маргылдааларга канчаар хүрежирин көрүкчүлер-даа, маргылдааның киржикчилери мөгелер-даа сонуургап турганы чугаажок. Омак Сүрүннүң бо маргылдаада кошкак мөге чок дээни-ле чөп. Опан Саттың удурланыкчылары шупту ооң-биле деңге тутчур эрлер болду. 2013 чылда Тыва Республиканың чемпиону ат дээш Опан Сат биле аныяк мөгелерниң аразында Россия чемпиону Сылдыс Монгуш сегиржип алганнар. Бир эвес хөөредир чүве болза, карак шимеш аразында хаккаш октаар, чай аразында чая тудар, хартыганың капшагайы, эзирниң шүүргедели-биле хүрежир эрлер чорду. Күш-даа, эрес-капшагай-даа, арга-хорга-даа талазы-биле бирээзи өскезинге белен алзыптар хире эвес. Олар ийи ачыр-дачыр тутчуп тургаш, Опан Сат сан-биле ойнап алгаш, 66 килограмм деңзилиг мөгелер аразынга 2013 чылда Тыва Республиканың чемпиону болган. Оон аңгыда 2013 чылда Тыва Республиканың чемпионадының эң эки мөгези деп шаңналды база Опан Сатка тывыскан.
   Хостуг хүрешке 2013 чылда Тыва Республиканың чемпионнары Опан Сат, Айдемир Монгуш, Сайын-Белек Түлүш дээш, элээн каш мөгелер боттарының шаңнал сертификаттарының акшаларын өскүс болгаш ада-иезиниң азыралы чок арткан уругларның школа-интернадынче болгаш спортчу сегиржип алыышкыннар школазынче шилчидер деп шиитпирни хүлээп алгаш, ону көрүкчүлер мурнунга чарлаан.

Шаңгыр-оол Монгуш.
Авторнуң тырттырган чуруу.