Тывада часкы хову ажылдарынга белеткел

Сорулганы чедип алыр дээш, 41,5 муң га шөлге көдээ ажыл-агый культураларын тарыыры планнаттынган. Ооң 12,8 муң газынга тараа культураларын: 9,8 муң га шөлге аъш-чемге ажыглаар тарааны, 2,0 муң газынга мал чиир тарааны, 1,0 муң газынга үрезинге ажыглаар тарааны тарыыр. А 28,0 муң га шөлдү мал чиир культураларга аңгылаан. 

Тарылга ажылдарын чорударынга 5,5 муң тонна (2019 чылда 5,3 муң тонна) тараа болгаш мал чиир культура үрезиннери херек. Ол дээрге, 1,8 муң тонна тараа аймааның база 3,6 муң тонна мал чиир тараа үрезиннери-дир. 

Республиканың ажыл-агыйларның курлавырлап алганы 0,7 муң тонна үрезиннерин тарылгага белеткеп, болбаазыраткан. Республиканың чер ажылдыг 101 ажыл-агыйларынга ам-даа немей үрезин херек. Ынчангаш Красноярск, Алтай крайлар база Хакас Республиканың тараажылардан 2,1 муң тонна үрезинин садып алыры-биле, 52,6 млн. рубль түңүнге керээлерни чарган. Амгы үеде үрезинни киир сөөртүр ажылдар эгелээн. 

2020 чылдың часкы хову ажылдарын организастаары-биле, үнүш ажыл-агыйын деткиир кылдыр 46,74 млн. рубльди тускайлаан. Ооң 12,11 млн. рублин (26 %) ажыл-агыйларже хувааган. 

Таңды кожуунда хуу сайгарлыкчы Санников М.А.-ның тараачын-арат ажыл-агыйынга 118,5 тонна: 75 тонна тараа база 43,5 тонна мал чиир тарааның эки шынарлыг үрезинин салып алырынга 2.2 млн. рубльдиң деткимчезин көргүзер. Ооң 70 хуузу эгидилгелиг. 

База ол ышкаш база-ла кезек-чамдыызы эгидилгелиг ниити 9,9 млн рубль түңнүг «гектарга деткимче» дуза көрдүнген. Ону чемишчидилгеге (50 хуузун эгидер), химиктиг бүдүмелдерге (30 %), 1 литр дизельдиг кывар чаар чүүл (28 хуузун эгидер) садып алырынга ажыглаар. 11 кожуундан 39 ажыл-агыйлар субсидияны алыр. Бай-Тайгадан – 2, Барыын-Хемчиктен – 3, Чөөн-Хемчиктен – 8, Сүт-Хөлден - 3, Чаа-Хөлден – 3, Улуг-Хемден - 6, Чеди-Хөлден - 1, Таңдыдан - 3, Каа-Хемден - 2, Бии-Хемден - 3, Кызыл кожуундан – 5 ажыл-агый. 

Апрельдиң 10-га чедир 33,4 млн. рубль түңге (71,5 %) акшаландырыышкын кирген. 

Картофель болгаш ногаа культуралары. Бо чылын картофель болгаш ногаа тарып олуртур шөлдерни 2019 чылга деңнээрге 15,1 хуу улгаттырып, 2,7 муң га чедирген. 

Республиканың чурттакчы чонунуң ногаа аймаанга хереглелин хандырар дизе, амгы үеде бар 0,3 муң га шөлдү, 3,1 муң га чедир улгаттырар херек. 

Ынчангаш ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы-биле ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы огород ажылын хөгжүдеринче угланган хемчеглерни хүлээп алыр дээш, ажылдарны чорудуп турар. ТР-ниң Күш-ажыл яамызының 2019 чылда сан-чурагайы-биле алгаш көөрге, республиканың 124 көдээ суурларында 62800 өреге бар, оларның 63,3 хуузу, азы 39737 өреге огородту тарып турар. 963 км узун 349 арыктар, 789 кудуктар бар. Кудуктарның 743 ажылдап турар. Оон аңгыда 22114 хол-биле базар кудуктар бары демдеглеттинген.

 Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы «Россельхозцентр»-биле кады огород ажыл-агыйын хөгжүдер дээш, көдээниң чурттакчы чонунга тарадыр “борщка херек” 10 кол ногаалар үрезиннерин чыып, хаптап эгелээн. 

7 муниципалдыг тургузуглар чагыргалары 75,63 муң рубльга 627 “борщка херек ногаалар” үрезиннерин алыр керээлерни 2020 чылдың апрель 11-ге чедир чарган. Бай-Тайга – 16,9 муң рубльга 130 кезекти; Чаа-Хөл 3,0 муң рубльга 25; Чөөн-Хемчик 6,0 муң рубльга 50, Чеди-Хөл 3,0 муң рубльга 25, Кызыл 21,6 муң рубльга 180, Таңды 20,0 муң рубльга 167, Тес-Хем 6,0 муң рубльга 50 кезек ногаа үрезиннерин чагаан.

Оон аңгыда, ТР-ниң Күш-ажыл яамызының учедунда турар республикадан хөй ажы-төлдүг, чединмес, социал чедимче чок өг-бүлелерни “борщка херек ногаалар” үрезиннери-биле хандырарын ам-даа калбартыр деп шиитпир хүлээп алдынган. 

Камнаттынган акша-хөреңги-биле 1340 өг-бүлеге ногааларның 1744 кезээн немей садып, ниитизи-биле 3084 өг-бүлени хаара тудар сорулга салдынган.