Тываның Экономика яамызы – туризм адырында солун хемчеглер

Баш бурунгаар санаашкыннар-биле алырга, 2019 чылда Тывага 117 328 туристер келген. Оларның - 7505-зи даштыкы туристер. (2018 чылда – 95705 турист келген, оларның – 2213-у даштыкылар, 2017 чылда – 78 212 кижи). 

190 кадыкшылга организациялары уругларга дээш ажылдаан. Сүт-Хөл кожуунда «Алдын-Хавак» турисчи баазаны база Кызыл хоорайда «Чалама» ийи сылдыстыг сылдыстыг аалчылар бажыңын ажыткан. 

Аалчылар хүлээп алыр 18 чер ачы-дуза чедирилгезиниң шынарын бедидип, “сылдыстар” алыр классификацияны эрткен. Дүрген дуза албан черлериниң телефон дугаарларын айыткан интерактивтиг картаны Яндекс сервизинде ажылдап кылгаш, киирген. Республика девискээринге аай-дедир чоруунга таарымчалыг кылдыр айтыкчылыг турисчи навигацияны кылыры уламчылавышаан. Чараш бойдус чурумалын таныштырары-биле «Дурген шургалгаа» экологтуг кокпаны ажыткан. 

Тыва Республика дугайында хөйге сонуурганчыг медээлерни бээр дээш, 2019-2023 чылдарда Тыва Республикада хемчеглер календарын ажылдап кылган. Календарьда 40 ажыг хемчег кирген, бо хүнге чедир планнаан хемчеглер 100 хуу күүсеттинген. XXIX делегейниң кышкы универсиадазы (Красноярск хоорай), «Интурмаркет 2019», «ITM Mongolia - 2019», «Мир Сибири. Зима» (Красноярск) делегей чергелиг турисчи делгелгелер, «Енисей Сибири» (Абакан) регионнар аразының турисчи делгелгези база Красноярскоиге экономиктиг шуулган дээн ышкаш, 6 темалыг 6 турисчи хемчеглерге киришкен. 

Россия Федерациязының регионнарында туризмни нептередип республикаже аян-чорукчуларның сонуургалын сорунзалаары-биле: - «Мир» федералдыг канал «Алдын-Булак» этнокультурлуг комплекске «Кызыгаар чок ынакшыл» документалдыг кезекке көргүзери-биле тыва национал куда дугайында сюжетти тырттырган; - ТВ 3 федералдыг телеканал-биле «Медиа Парк Продакшн» компания Тыва Республиканың девискээринге аян-чорук дугайында «Газ Тревел. Мама Раша» реалити-шоунуң тырттырыышкыннарын чоруткан. 

Туризм адырында бүгү-российжи профессионал премияның “Россияның болуушкуннары” мөөрейге «Тыва хой эъди» гастрономия форуму база “Тываның чүрээнче кокпа оруктап” fashion-фестиваль киришкеш, Россияның болуушкуннуг эң тулган хемчеглериниң санынче кирген.  

2019 чылдың ноябрьда “Тыва хой эъди” аъш-чем фестивалын таныштырганының түңнели-биле эң эки эгелээшкин деп санаттынып, «Новосибирск Экспоцентр» МВК шөлчүгежинде “Смартека” системалыг инициативаларны боттандырар айтырыглар талазы-биле Сибирь Федералдыг округтуң составында кирип турар Россия Федерациязының субъектилеринге стратегтиг сессия ажылында “Азия төвү” этноковиринг Россияда бир-ле дугаар ажыттынган деп аңгы демдеглээн. 

 “Тыва хой эъди” национал продуктуну нептередип, хөгжүдер дээш, 2019 чылдың июльда республика малчыннарының “Наадым” байырлалының үезинде хайындырган “Кара-мүн” тыва быдаа хемчээли-биле Сибирьде рекордту тургускан. Ол мүннүң деңзизи 348 килограмм 900 грамм болган. 

ТурСтат аналитика агентилелиниң рейтингизи-биле “Тыва хой эъди” шуулган 2019 чылдың июльда Россияның регионнарында ажык дээр адаанга опен-эйр гастрономия фестивальдарының база аъш-чем байырлалдарының аразындан туристерге эң эки болгаш нептереңгей деп санаттынган. 

2019 чылдың декабрьда туризмни сайзырадыр “Азия төвү” Ассоциация ажыттынган.  

Россия Федерациязының Чазааның 2019 чылдың март 29-та № 571-р айтыышкыны-биле бадылааны “Енисей Сибири” комплекстиг инвестиция төлевилелиниң составында боттандырып турар инвестиция төлевилелдериниң даңзызынче, база ол ышкаш «Күчүлүг Саян-Алтай дээрбээ» регионнар аразының каттышкан инвестиция төлевилелинче Тыва Республикадан 8 перспективтиг төлевилел кирген: 

- «Эко-Тува» турисчи агро-ферманы тургузары; 

- Таңды кожуунга бүдүн чылда ажылдаар уруглар лагерин тудары; 

- «Чедер – KINEZI» санаторлуг-курорт, эмнээшкин-кадыкшылдыг турисчи комплексти ажыдары; - “Хам бажыңы” этнографтыг төптү ажыдары; 

- Тыва Республикага хөй талалыг ажыл-чорудулгалыг этнокультурлуг комплексти тудары (Алдын-Булак); 

- Каа-Хем кожуунга балыктаашкынның турисчи логистика төвүн ажыдары;

 - Чаа-Хөл кожуунга балыктаашкынның турисчи логистика төвүн ажыдары; 

- Тыва Республикада “Тайга” дагдан хаактаар турисчи комплексти ажыдары.