Социал-политиктиг турум чоруу-биле Тыва бедик деңнелде артпышаан

 Турум байдалдыг, эп-сеткилдиг болгаш эки чүүлдерже тура-соруктуг – «Петербургская политика» фондунуң экспертериниң Тываның дугайында берип турар чаңчыл болган үнелелдери ол. 

 Российжи аналиктерниң үнелээнин алгаш, фондунуң бергени сентябрьның түңнелдери-биле, РФ-тиң субъектилериниң социал-политиктиг бот-үнелелиниң ээлчеглиг рейтингизинде, республика база катап турум бедик деңнелдиг регион санынче кирген. Чуртта ниити бергедээшкиннер болуп турза-даа, өске регионнарга бодаарга, Тываның бот-тускайлаңынга ол чидии-биле дегзе-даа, 2013 чылдан бээр ол турушту республика быжыы-биле хевээр арттырган. 

 Рейтинг тургузукчуларының бодалы-биле, Тывада быжыг оожургалдың чажыды көңгүс бөдүүн. Республика бодунуң репутациязын баксырадып болур хире багай болуушкуннардан каш чыл улай чайлап турар. Оларның аразында социал, политиктиг болгаш иштики дүвүрээзин, эрге-чагыргада кадрлар хөлзээшкини, хоойлу-чурум камгалаар органнарда политиксээн чорук дээш, оон-даа өске. Харын-даа ол чылдарда Тывада экономиктиг байдал экижээн, инвестиция сонуургалы өскен, чаа төлевилелдер тыптып, иштики политиктиг хоозурал болгаш социал хөлзээшкиннер чок болган. 

 Тывада дараазында болуушкун - А-162 регион автооруун М-54 угланыышкынныг трасса кылдыр, Моол-биле күрүне кызыгаарынче өскертип, федералдыг өнчүже шилчиткени, сентябрьда кадарны эккелген деп, эксперттер санаан. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң 2008 чылдан бээр туржуп келген ол шиитпири регионнуң социал-экономиктиг көдүрлүүшкүнүнге дыка хөй чаа аргаларны ажыдар, республиканың транспорт инфраструктуразынче инвестицияларны көвүдедиринден эгелээш, Азия чурттарынче база бир шугумну ажыдып, Тываның кыдыкы муңгаш байдалындан үнгеш, делегей аргыжылгазының баазазын тургузар аргалыг. 

  Сентябрьның база бир кайгамчык барымдаазы – Тываның найысылалы Кызыл хоорайга делегейниң бирги аныяктар шуулганының эрткени. Кыдыг кызыгаар регионга ол болуушкун анаа-ла ынчаар эртер дээн чамдык кызыы бодалдыг кижилерниң чугаазынга ол дүүшпейн барган, шуулган РФ-тиң регионнарындан болгаш Азия чурттарындан хөй болгаш ады-сураа билдингир киржикчилер бөлүүн чыгган. Оон аңгыда, Шолбан Кара-оол ада-чурттуң болгаш делегейниң билдингир кижилериниң сонуургалын оттурган.

 Сентябрьда делегей чергелиг керээлер чарарын уламчылаан, республика девискээринде ажылдап турар “Интергео” российжи компания-биле кыдат China Nonferrous Metal Industry’s Foreign Engineering and Construction Co., Ltd база China Overseas Engineering Group Co. Ltd компаниялар-биле Ак-Сугнуң чес-порфир чыдын болбаазырадыр дугайында дугуржулганы кылганы, Тывага сонуургалды улам күштелдирген. Дугуржулгада көрдүнгени-биле, маңаа бирги класстың даг-болбаазырадылга инфраструктуразын тургузуп, делегейде эң-не улуг дээн чес чыдынының бирээзин бүрүнү-биле ажыдар аргалыг дериг-херекселдерни салыр, деп специалистер санап турар. 

  Сентябрьда Сибирь федералдыг округда Тывадан аңгыда, бедик социал-политиктиг турум чорукту Кемерово биле Томск областары көргүскен. «Петербургская политика» фондунуң политиктериниң көрүжү-биле алырга, өске 9 территория элээн кудуку деңнелдиг.