Тывада одалга сезону доозулган

Бөгүн, майның 15-тен, Тываның төп одалга системалыг суурларының хөй кезиинде одалга сезону доозулган. Чүгле Хову-Аксы суурда соок болганындан котельнаязы майның 30-ге чедир ажылдаар. Республиканың чазаа ТР-ниң Одалга болгаш энергетика яамызының бергени, 2022-2023 чылдың кыжынында ЧЭК база ЧКА бүдүрүлгелериниң ажыл-чорудулгазының түңнелдерин чугаалажып тура, ындыг шиитпирни үндүрген.
Кышкы сооктар үезинде шупту котельнаялар база ЧЭТ кандыг-даа үрелиишкин чокка ажылдап, чуртталга бажыңнарын болгаш социал объектилерни чылыг-биле хандырганын яамы илеткээн. Регионнуң энергосистемазы ниитизи-биле технологтуг хажыдыышкыннар санын 18,1 хуу эвээжеткен. Сезон дургузунда ниитизи-биле 212 хажыдышкын болган, доктааткан нормадан эвээш, ортумаа-биле 53 минута иштинде оларны ол дораан чайлаткан.
Төпчүткен чылыг хандырылгазының системаларынга сентябрьдан майга чедир 56 таварылга болган, ооң 34-ү - Ак-Довурак, Шагаан-Арыг хоорайларның, Хову-Аксы биле Чаа-Хөл суурларның чылыг четкилеринге. Ооң кол чылдагааны – четкилерниң элеп эргилээнинде. Специалистерниң медээзинден алырга, сөөлгү 10 чылдың бир чылында-ла шупту четкиниң чүгле 2 хире хуузун чаартып турар, ол чылыг хандырылга системазының идегелдиг магадылалын чедир бербейн турар. Аварийлиг албаннарның үе шаанда хөделгенинден, септелге кылыр материалдыг курлавыларның барындан, улуг үрелиишкиннер болбаан.
Котельнаялар болгаш ЧЭТ-терни хөмүр-биле доктаамал хандырар ажыл төпчүткен чылыг хандыралга системазының турум ажылдаарынга идиг болган. Сезон дургузунда оларже 254 муң тонна одаар чүүлдү чарыгдаан. Кыш дургузунда шупту бүдүрүлгелер чогуур хөмүрнүң курлавырын алган.
Печка одаар бажыңнарны хөмүр-биле хандырарының айтырыын республиканың чазаа онза контрольга алган. Уургайдан хөмүрнү муниципалдыг одаар чүүл складтарынче сөөртүп чедирерин организастаан, оон хөмүрнү тургускан өртек-биле садып-саарган. Регионда ниитизи-биле 33 ындыг складтар ажылдап турар. Одалга сезону эгелээрге, ол складтарже 124,1 муң тонна хөмүрнү чедирген. Бөгүнде ында 115 тонна хөмүр арткан.
Одалга сезонунуң үезинде улуг айыылды тургузуп болур чидиг айтырыгларны база хуралда көрген. Ажыглаан курлавырын төлевези – эң чидиг айтырыг. Чырык энергиязы болгаш чылыг дээш бюджет албан черлериниң ниити өрези апрель эгезинде 1,7 млрд рубль ажа берген. Эрткен кыштың үезинге деңнээрге, өре 12 хуу кызырылган, ындыг болзажок, ЧЭК бүдүрүлгелери боттарының объектилерин кышка белеткээринге улуг бергедээшкиннерге таваржып турар.
2023-2024 чылдың одалга сезонунга белеткел ажылдары ам эгелээн. Сентябрь эгезинге чедир кылыр ужулуг соңгаарладып болбас эң чугула айтырыгларны айыткан. Кызылдың мэриязы база Тываэнерго дачалар ниитилелдерин энергетиктерниң балансызынче шилчидер дугайында айтырыгны шиитпирлээрин саналдаан. Ак-Довурак болгаш Шагаан-Арыг хоорайларның чурттакчыларының чылыг четпес деп хомудалдыг хөй квартиралыг алды бажыңында суг базыышкынының дериг-херекселдерин өйлеп, бажың иштиниң чылыг хандырар четкизин солуурун чугаалашкан.
Келир кыштың белеткел ажылдарының планында шупту бир муң хемчеглерни боттандырынга 337 млн рубль көрдүнген, ооң 100 млн-ин республика тывар ужурлуг. Бо неделяда, майның 15-20-де, чылыг четки хоорзаларының быжыын хынаарынга базыышкын бээр шенелдени чорудар.