Бии-Хемден аныяк «кыштагжылар» Рафаэль биле Чодураа Саая баштайгы олчаларын алган

  Сааяларның кыштаа бедик эвес даг эдээнде, чоннуң Чайлаг деп адаар, Өөк суурдан беш хире километрде, УАЗ машина-биле хала чок чеде бээр черде. Турлаг боду ындыг-ла улуг эвес: узун ыяш кышкы кажаа, ажык сери, чонган ыяштан туткан бажыңныг.  

 Аал ээзи Рафаэль хой кадарып үнген, а Чодураа аал ажылында арткан. Рафаэльдиң авазы Светлана Кужугетовна биле аныяктарның оглу Сайрат аал ажылынга дузалажып артары чаңчыл. Сайрат бирги классчы-даа болза, малчыннарның ижин эки билир. Өг-бүлениң улуг уруу Сайлай школада. 

 Суур чону Рафаэль биле Чодурааны шилип, губернатор төлевилелинче кииргени таварылга эвес. Аныяктар кайызы-даа малчыннар ажы-төлү, ынчангаш мал ажылын эки билирлер. Оларның ада-иези арга-дуржулгазын дамчыдып, арга-сүмезин доктаамал берип чоруур.  

 "Өөм ээзиниң ада-иези арат ажыл-агый талазы-биле арга-дуржулгазы улуг. Ада-ием база кырган-ачам малчыннап чораан. Ажыл-иживисти шуудадып алырынга дузалажып турлар. Өөм ээзи-даа, мен-даа мал аразынга өскен, ажылды билир-даа болзувусса, арга-сүме кажанда-даа артык эвес» - деп, Чодураа Саая чугаалаан.

  Мал оолдаашкынының чымыштыг үезинге харыысалгалыг белеткенгенинден, амдыызында хүр-менди. Рафаэль одардан келген дораан аъдындан дүшкеш, чаа төрүттүнген анай, хураганнарында барды. Оларның аразында ийистер база бары улуг өөрүшкү.

 «Малывыс апрель эгезинде оолдап эгелээн. Олчавыс чеди баш четкен. Ийистер база бар. Мал оолдаашкынының үезинде 140 хире баш чаш төлдү алыр боор бис» - деп, Рафаэль Саая каксы таныштырды. 

 Малчыннарның бо хүнде берге айтырыы – суг. Сугну амдыызында суурдан дажып турар, суму чагыргазы ол айтырыгны бо чоокку үеде шиитпирлээрин аазаан. Өөктүң удуртулгазы төлевилел киржикчилериниң дугайында чугаалап тура, аныяк өг-бүлениң онаанган херээнге харыысалгалыын айыткан.  

 «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» губернатор төлевилелиниң киржикчизи бо өг-бүле дээш өөрүүр мен. Аныяктар эр-хейлер, кызымак-тырлар. Бо чылын база төлевилелди уламчылаар бис, шак бо өг-бүле ышкаш чүткүлдүг кижилер төлевилел киржикчилери болурун кызыдар бис" – деп, Өөк суму чагыргазының даргазы Алексей Кукарин чугаалаан.

  Аныяктарга бар-ла дузазын көргүзүп чоруур Рафаэль биле Чодурааның ада-иези, губернатор төлевилелиниң ачызында уруглары ажы-агыйлыг, боттары малдыг болганынга өөрүшкүзүн үлешкен. Кажан аныяк өг-бүлени губернатор төлевилелиниң киржикчилеринче шилээн соонда, оларга чүгле ада-иези эвес, а суур чону шупту дузалашкан. Бии-Хем кожуун чагыргазы боттары база деткээн. Кожуун чагыракчызы Михаил Иусов декабрь 31-де чаа чыл белээ - бензогенераторну берген.  

 "Республика Баштыңы Шолбан Валерьевичиге, Тывада «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» төлевилелинге сеткиливис ханызындан өөрүп четтиргенивисти илереттивис. Тус чер чагыргазы аныяктарны деткээни дээш четтирдивис. Төлевилел ачызында оглум, керним боттары ажыл-агыйлыг болду. 200 баш хойну хүлээнип алыры – улуг харыысалга, ынчангаш баштайында арай девидеп турдувус. Уруглар ажылын сегирип алган, а бистер дузалажыр апаар бис. Берге кыш болду, ынчалза-даа хүр эрттивис. Аныяктарывыс ам дараазында сезонга белеткенип эгеледи» - деп, Светлана Саая чугаалаан.