Тывада акваферма ажылдап эгелээр

Олар ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының балык ажыл-агый адырында сайгарлыкчы чорук субъектилеринге күрүне деткимчезин бээр мөөрейинге тиилээн. Тыва Республиканың Баштыңы Ш. Кара-оолдуң балык ажыл-агыйын хөгжүдер дээн даалгазын күүседир дээш, ажылды чорудуп турар. 

"Далай" көдээ ажыл-агый хереглеглекчилер болбаазырадылгазының кооперативи мөөрейге 2,5 млн. рубль түңнүг «Хааглыг суглуг черге стерлядь балыкты өстүрери, балыктар үүргенелерин бүдүрери» төлевилелди киирген. Акваферма - индустриалдыг балык ажыл-агый адырында чаа угланыышкын болур. Ооң онзагайы – агаар-бойдустуң байдалындан хамаарылга чокка, бассейннерге азы муңгаш суглуг черлерге балыктарны кончуг дүрген өстүреринде. 

Москва хоорайда тускай "Русакватехника" КХН-биле акваферманың дериг-херекселин садып, тургузар керээни чарган. Балык азыраар суг солчулгалыг система, бассейн, гидроциклон, суг чылдыр дериг-херексел, лаборатория, био-шүүр ажылдадыр дүү болгаш өске-даа техника херек. 

Омскда "Бородино" балык ажыл-агый заводундан сугнуң био-курлавырларын бо чылдың октябрьда, 50-ден 70 грамм хире деңзилиг, 500 санныг осетра байлаңнарын ам мында эккелген.  

Осетрны ажаап-өстүрери 9 ай чеде-даа бээр болза, орулгалыг бизнес кылдыр санаттынар. Чүге дизе, осетр өртээ аар балыктарга хамааржыр. Чаа туткан балыкты база ооң продукциязын садар план бар. "Далай" кооператив балык үүргенелерин садып алгаш, байлаңнар кылдыр өстүргеш, Тываның хөлдер, хемнеринче салыр планныг. 

2017 чылда «Далай» КББК-ниң төлээлери төлевилелди чедиишкинниг боттандырар дээш, Новосибирск хоорайда «Рыбхоз» КХН-ниң баазазынга балык ажыл-агыйының талазы-биле өөренип чораан. Кооператив бодунуң акша-хөреңгизи-биле чырык, чылыг, суг хандырылгазының септелгезин, дериг-херексел тургузар өрээлдерниң капитал септелгезин кылган. Акваферма Кызылдың балык заводу турган девискээрде. "Далай" КББК-ның тургузукчулары Кызылда «Тыва балык ажыл-агыйы» КХН-ниң балык болбаазырадыр цегиниң бүдүрүлге баазазын 2014 чылда садып алган. 

Бүдүрүлгени 1992 чылда хуужуткаш, эде адаанын сагындыраал. Аңгы-аңгы хуу сайгарлыкчылар 2014 чылга чедир ону ажыглап турган. 

"Далай" көдээ ажыл-агый хереглеглекчилер болбаазырадылгазының кооперативиниң ажыл-чорудулгазы чүгле акваферма-биле кызыгаарлаттынмаан. Тываның Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының медээзи-биле алырга, кооперативтиң төлээлери 2015 чылда конкурс түңнели-биле, Тожу кожуунда Ушпе-Хөлде балык тывыш участогун 15 чыл иштинде ажыглаар эргени алган. Чыл санында-ла 27 тонна (7 тонна – шортан, 10 тонна – окунь, 10 тонна – плотва) суг биокурлавырларын тудар квотаны шиңгээдир. 

«Далай» КББК-ның цегинге ол бүгү балыкты болбаазырадыр. Цех кадырган, дустаан, ыштаан балык продукциязын үндүрер. Чурттакчы чоннуң аъш-чеминиң айыыл чок чоруун хандырар сорулга-биле балык ажыл-агыйын хөгжүдүп турар. Тываның бир чурттакчызы 2017 чылда 8,7 кг балыкты ажыглаан. Сибирь федералдыг округда ол көргүзүг - 15 кг. Ниитизи-биле 18-22 кг балыкты чемге ажыглаарын сүмелеп турар.