Тыва хөй аалдыг бажыңнарның капитал септелге графигин мурнап турар

2023 – 2025 чылдарда Тывада хөй аалдыг 129 бажыңны үндезини-биле септээн, регионалдыг капитал септелге программазында көрдүнгенинден 39 бажың хөй. Бо неделяда република чазаа ол программаның кыска хуусаалыг планынче эдилгени киирген. Программаның координатору ТР-ниң тудуг яамызының тайылбырлааны болза, республика Баштыңы Владислав Ховалыгның регион бюджединден немелде саң-хөө деткимчезин берип, ол угланыышкында ажылдарның хемчээлин өстүрер дээн даалгазы езугаар, септээр бажыңнар даңзызын көвүдеткен.

2023 чылда планнааны 34 бажыңның орнунга, ниитизи-биле 126 муң ажыг дөрбелчин метр шөлдүг хөй квартиралыг 46 бажыңны септээр. А 2024 чылда 34 бажың септээр план 48 четкен. Ооң мурнунда ажылдарның кол кезии республика найысылалынга идепкейлиг чоруп турган болза, ам кожууннар төптеринче болгаш биче хоорайларже шилчээн. Чижээ, бо чылдың төнчүзүнге чедир чүгле Шагаан-Арыг хоорайга безин хөй аалдыг 7 бажың чаартынар. Капитал септелге программазының үш чыл планын күүседиптерге, Тываның 15,5 муң ажыг чурттакчызы чуртталга байдалын экижидер.

Кылыр ажылдар даңзызы элээн. Септелге бригадалары бажыңнарның даштындан аңгыда, иштики инженер системаларын, дээвиирлерни, элеватор белдирлерин септеп чаартыр. Оон аңгыда, ниити бажыңның коммунал курлавырлар учедун санаар дериг-херекселдерни салып, лифт дериг-херекселин солуп, үнүп-кирер черлерни, чырык хандырылга системаларын септээр.

2014 чылда Тывада эгелээн капитал септелге программазы-биле, 9 муниципалдыг тургузугларда хөй аалдыг 482 бажыңнарны 2043 чылга чедир септеп-селиир ужурлуг. Септелгеже кирип турар бажыңнарның хөй кезии Кызыл хоорайда – 346, Шагаан-Арыгда – 60, Ак-Довуракта – 44. 2023 чылдың эгезинге чедир планның 62 хуузу, азы хөй аалдыг 297 бажыңны үндезини-биле септээн.

Республика хөй аалдыг чуртталга бажыңнарын бүрүн септээр программаны мурнады боттандырып, ажылдың темпизин шапкынчыдып, 2022 чылдың түңнелдери-биле Сибирь федералдыг округда лидерлер санынче кирген. Тыва капитал септелге объектилеринге конкурсту үе шаанда чорударын шуудадып, тудуг керээлерин чарар байдалды экижидип алганын эксперттер демдеглээн. Сибирьде тудуг сезону элээн кызыгаарлыг болганындан, ол дыка чугула көргүзүг.

Чуртталга тудуунуң хоойлужудулга негелделери езугаар регионнар эрге-чагыргалары капитал септелге программазынче кирген хөй аалдыг бажыңнар даңзызын чыл санында-ла эде көрүп турарын, сагындыраал. Тудугларның техниктиг байдалының дугайында медээлерге даянгаш, тодаргай бажыңнарны септээриниң хуусаазынга, кылыр ажылдың хевиринге өскертилгелерни киирер, ол ышкаш аварийлиг деп санаан программада чамдык бажыңнарны ап кааптарының дугайында шиитпирлер хүлээп алдынар.