Тывада «Таарымчалыг хоорай хүрээлелин тургузары» төлевилел офизин ажылдадып эгелээн

 Федералдыг бюджеттен саң-хөө акша-хөреңгизин алырда херек кады акшаландырышкынны хандырып шыдаар республиканың үш хоорайы – Кызыл, Ак-Довурак база Шагаан-Арыгдан төлевилел күүселдезиниң эге чадазын эгелээрин шиитпирлээн. Төлевилелдиң федералдыг деңнелде кол координатору – РФ-тиң тудуг яамызының сүмелеринге үндезилеп, киржикчи хоорайларның эрге-чагыргазы боттарының девискээрлерин чаагайжыдар талазы-биле комплекстиг программаны ажылдап кылыр.

 Хоорай хүрээлелин өскертир талазы-биле эрге-чагырга планнары езугаар, чурттакчы чоннуң арга-сүмезин өөренип, чаагайжыдылганың чаа дүрүмнерин бадылаары көрдүнген. База ол ышкаш чурттакчы чоннуң идип үндүрген төлевилелдерин деткиири кол чүүл апаар.  

 Федералдыг бюджеттен ол төлевилелге субсидия алыр дизе, чүгле республика биле хоорайлар эвес, а хамаатылар болгаш хөй-ниити организациялары база бизнес боттарының акша үлүүн киириштирер ужурлуг.  

 ТР-ниң тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыдының оралакчызы Тамара Авыданың дыңнадып турары болза, 2017 чылда Тыва ол төлевилелди боттандырарынга федералдыг бюджеттен 68,2 млн. рубльже кордап болур. Ону алыр дизе, республика болгаш муниципалдыг бюджетти, ол ышкаш чурттакчы чонну болгаш бизнести киириштирбишаан, республика бодунуң акша-хөреңгизи кылдыр 5 хуудан эвээш кады акшаландырыышкынны киириштирер. 

 Төлевилелдиң авторларының санаашкыны-биле «Таарымчалыг хоорай» офиске 70 млн. ажыг рубль акшаны мөөңнээри планнатынган. Ол акшаның 70-ден эвээш эвес хуузун бажыңнар чанының девискээрин чаагайжыдарынче угландырар. Төлевилелдиң федералдыг координатору бажыңнар чанынче оруктар септелгезин, бажыңнар чанынга база хөй-ниити девискээринге сандайларны, урналарны салып, чырыкты киирерин чаагайжыдылга программазының албан кылыр чүүлдеринде айытканын, Кызыл хоорайның баштыңы Дина Оюннуң чугаалаан. Төлевилел офизи акша-хөреңгиниң кызыгаарлыын өөренип көргеш, бирги ээлчегде кирер объектилер даңзызын тургузар ажылды эгелээр. Бирги ээлчегде деп түңнелди үндүрер дээрге, амдыызында чаңгыс аай шиитпир чок болуп турар.  

 Кызыл биле Шагаан-Арыг хоорайларның эрге-чагыргалары мурнады боттандырар төлевилел-биле «таныштырылга зоназы» деп адаар, чүгле найысылалче эвес, а республикаже «эжиктер» - «Кызыл» аэропортунда девискээрни, хоорайже кирер черлерни, дыштанылганың элээн билдингир черлериниң участоктарын болгаш объектилерин чаагайжыдар бодалдыг. Хамаатылар болгаш хөй-ниити киржилгези-биле ажык сайгарылгалар үезинде төлевилелче кирер объектилерниң төнчү даңзызы шилиттинер. Төлевилел офизи амгы үеде боттарының санал-оналы-биле төлевилелге киржир күзелдиг, курлавырларлыг чурттакчылардан болгаш организациялардан билдириишкиннерни хүлээп турар.  

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол төлевилел офизин тургузар дээн ажылды чүүлдүгзүнген. «Төлевилелдиң тургузукчулары хөй-чар чыгган, кудумчу аштаар дээн ийи-чаңгыс акция ажылдарының деңнелинче бада бербээни эки-дир. Төлевилел хүрээлелди чаагайжыдар арга-хевирлерни доктаамал чорудар сорулгалыг. Ооң утказы - чурттакчылар биле бизнес эрге-чагырга-биле деңге шупту ажыл-херектерге, каяа тударындан эгелээш кады акшаладырыышкын үлүүнге чедир, кады киржиринде.  

 Чүгле ынчан кижилер бодунуң хоорайының ээлери бис деп боттарын биле бээр. Хоорайывысты шупту кады көдүрери дыка шын деп бодаар мен. Бистиң бажыңывыс дээрге – дөрт хана база балкон эвес, бажың чоогунуң девискээри, кудумчулар, скверлер шөлдери деп билзе чогуур. Ону бис кандыг кылдыр көрүксеп турар бис, ынчаар кылыр боттуг арга – ол төлевилелде» - деп, республика баштыңы ЧКА адырында төлевилел офизин тургузар арга-дуржулга-биле таныжылгадан бодунуң бодалдарын Интернет четкизинге үлешкен. Төлевилелди күүседир команда төлевилел бюджединге чыгдынар ол акша-хөреңги-биле чүнү кылып алырын эки санап көрзүн деп, Шолбан Кара-оол чагаан. "Чеди катап хемчээр херек: ол акшаны он объектиге ийикпе, азы чаа эгелээшкинче хөй кижилерни болгаш сайгарлыкчыларны сонуургадыр дээш ону элээн каш кылдыр чарар. Таарымчалыг арганы шилиир херек» - деп сүмелээн.

  Төлевилел офизи «Таарымчалыг хоорай хүрээлелин тургузары» федералдыг программадан деткимче дээш РФ-тиң Тудуг яамызының конкурузунче херек бөлүк документилерни кыска хуусаа иштинде чыыр. Апрельде ажылдарның планы, хүлээникчилер болгаш күүседикчилер билдингир апаар. Тываның баштыңы төлевилел офизиниң киржикчилеринге чедиишкинни күзээш, ооң төнчү түңнели удуртур болгаш профессионал чоруунга көргүзүг апаарын сагындырган.