«Өгбелерниң чагыын ёзугаар чурттаар»

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың буддистеринге Камбы-ламаның мөчээни-биле холбаштыр кажыыдалын илереткен.

Тываның Камбы-ламазы Тензин Цультим аар аараанының соонда элекке мөчээн. «Шажын баштыңын оксунганындан республиканың чону улуг чидиригге таварышкан. Тензин Цультим башкы чүгле буддизмни сайзырадырынга эвес, ниитизи-биле чоннуң угаан-бодал культуразын бедидеринге, республика девискээринде чурттап турар бүгү чоннарның аразынга чөпшээрежилгени болгаш чаагай харылзааларны камгалап арттырарынга хөй-ле чүүлдерни кылган. Ону чүгле найысылалга эвес, эң ырак суурларга база чон таныыр турган. Ооң мөзү-бүдүжү чымчак-даа болза, арагалаашкын дээн ышкаш багай чүүлдер-биле эптешпес чораан. Амыдыралдың кадык хевири дээш ол доктаамал туржуп келген. Чүдүлгелерниң болгаш улустарның тайбың догуннаашкынын, республикага тайбыңны болгаш чөпшээрежилгени, ону сайзырадыр талазы-биле кады күш-ажылды аажок үнелиг эртине деп санап чораан. Бистиң Камбы-ламавыстың мындыг чагыын кажан-даа утпаалыңар: «Кижи бүрүзү бодунуң сагыжында чүдүп чоруур. Кол чүүл — өске чоннарның культуразын хүндүлевишаан, өгбелерниң чагыын езугаар чурттаары болур».

Тываның Камбы-ламазы Тензин Цультим (паспортта ады Николай Бугажыкович Куулар) Чөөн-Хемчик кожууннуң Хорум-Даг суурга 1947 чылда төрүттүнген. Новосибирскиниң совет кооперация садыының институдун «бухгалтер учеду» мергежилдиг дооскан. Аңгы-аңгы албан-дужаалдарга ажылдап чораан. Буддизмниң философиязын Ленинградка өөренип турган. 1992 чылда генинниң беш эге даңгыраан хүлээп алгаш, Тензин Цультим деп аттыг болган. Тывага буддизмниң үлегерлиг эдеринчилериниң болгаш суртаалчыларының бирээзи чораан.

2010 чылда Тываның Камбы-ламазынга соңгуткан. Ону сентябрь 29-та дүжүлгеге олурткан. Тибетке мөргүл кылып четкен, XIV Далай-Ламаның өөредин дыңнаан. Тензин Цультим сураглыг хөй-ниити ажылдакчызы чораан, ол ТР талазы-биле ИХЯ-ның хөй-ниити чөвүлелиниң составынга кирип турган. Ол ышкаш Москваның болгаш бүгү Орустуң Патриарыгы Кириллдиң будда-православ чөвүлелин тургузарының дугайында идеязын ол деткээн.

Тыва Республиканың Дээди Хуралы (парламентизи) база Аппарады Тыва Республиканың Камбы-ламазы Тензин Цультимниң үр үеде аар аарааш, чырык өртемчейден, чүдүлге-сүзүктүг тыва чонундан чарлып чорутканы-биле холбаштыр, ооң чоок кижилеринге, дөргүл-төрелдеринге ханы кажыыдалды илередип тур. Башкының чырык ады, чон аразынга нептередип чорааны буян-сеткилдиң шажынчы өөредиглери бистиң оруувусту чырыдып, сагыш-сеткилдеривиске кезээ мөңгеде артар.