01.07.2015
Бо ийи-үш хүнде Тывада өөскээн арга-арыг өрттериниң саны 5 катап өскен. Өрттүң ындыг дүрген нептерээринге кургаг болгаш изиг агаар салдарны чедирген деп, специалистер санап турар. Өрт айыылының хенертен нарыыдааны-биле Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол өрттүң айыыл чок чоруунуң дүрүмнерин сагыырынга харыысалганы улгаттырып, берге байдалды нарыыдатпайн, айыыл-халапка эккелбези-биле серемчени кошкатпазын кыйгырган:
- Хүндүлүг чаңгыс чер чурттуглар!
Канчаар-даа аажок изиг агаар тургустунган. Өрт айыылы бооп болурунуң эң бедик, онза байдал чадазы демдеглеттинген. Эрткен каш хонуктарда арга-арыгга 11 өрт хып, оларның саны ниитизи-биле 32 четкен. Неделя дургузунда 1 муң гектар черни өрт таварып эрткен болза, бо хүнде 5 муң 562 гектарда чалбыыштыг от киискээн.
Бойдустуң кургаг чаңныктарындан өрттер өөскүп турар дээр болза, өске херек. Ынчалза-даа бистиң-даа, өске регионнарның-даа чижектеринден көөр болза, аңаа чүгле агаар-бойдус буруулуг эвес. Тываның девискээринде чарлаттынган өртке удур онза чурум хажыдыышкыннарының сан-чурагайы ону бадыткап турар. Чүгле бодунуң эвес, он-он, чүс-чүс кижилерниң амы-тынын болгаш кадыкшылын айыылче чыгап келгенин угаап бодавас, тоомча чок кижилер бистиң аравыста ам-даа бар-дыр.
Республикада өрттерден онза байдал чурумун кииргени кижи бүрүзүнге хоойлу апаар болза-даа, ам база катап силерден, чаңгыс чер чурттугларым, улуу-биле диледим. Онза чурумну чарлааны, арга-арыгже кирерин хорааны болгаш кызыгаарлааны, анаа-ла бир хемчег эвес-тир. Ол бүгү хемчеглерни, Хакасияга болганы ышкаш айыыл-халап силерниң бажыңнарыңарга четпезин, силерге ындыг чүве таварышпазын дээш, ап турар.
Боттарыңар кым-бир кижиниң сагындырыы болгаш албадалы чокка өртке удур айыыл чок чоруктуң дүрүмнерин сагып, боттарыңарның чурттап турар черлериңерни, ажы-төлүңерни хайгаарап, бок өрттедип, одаг кыпсып турар кижи барын көрзүнүңер. Өрт өжүрер дериг-херекселдер, суг бар бе, өртке удур чугула хемчеглерни сумунуң эрге-чагыргазы чоруткан бе дээрзин хынаңар, чогуур дериг-херекселдер-биле чепсеглениңер. Хакасияга болган айыыл-халапты сактып келиңер, каш-ла минута иштинде күштүг хат-биле келген өрт чүс-чүс бажыңнарны узуткаан, оттан база ыштан когараан кижилер база бар. Ынчангаш кижи бүрүзү белен болуп, бот-боттарыңарны деткижиңер!
Республиканың чазаа бодунуң талазындан байдалды контрольда алган. Онза байдал талазы-биле комиссия план езугаар ажылдап турар, регионнуң арга-арыг камгалалынга дуза кылдыр кожа регионнардан өртчү-парашютчуларны база дериг-херекселдерни октаарын организастаан. Демнежип тургаш, силерниң дузаңар-биле отту тургузуп, арга-арыгны база суурларывысты камгалаар бис.