Тывада «Экология» национал төлевилел күүселдезиниң түңнелин үндүрген

19.08.2021 2021 чылда Тыва Республика «Экология» национал төлевилелдиң «Арыг-арыг камгалалы», «Арыг-силиг чурт» база «Кадыг боктарны болбаазырадырының комплекстиг системазы» федералдыг үш төлевилелинде киржип, оон ниитизи-биле 271364,9 муң рубль акшаландырыышкынны алыр. Тываның Бойдус курлавырлары болгаш экология яамызы национал төлевилел боттаныышкынының үезинде арга-арыг өрттеринге удур демисежир 87 санныг техниканы база өртке удур 262 дериг-херекселдерни, арга-арыг ажыл-агыйынга 10 санныг техниканы база 149 дериг-херекселди садып алган. Ол ышкаш 712 гектар шөлде арга-арыгны катап тургускан.
Бисте арга-арыгның шөлү 10882 муң гектар болгаш, республика Сибирьде алдыгы черде, ынчангаш арга-арыг камгалалы, арга-арыг ажыл-агыйын база үлетпүрүн хөгжүдери регионнуң мурнады чорудар угланыышкынында.
«Арыг-арыг камгалалы» федералдыг төлевилел боттаныышкыны республиканың арга-арыг ажыл-агый албан черлериниң материал-техниктиг хандырылгазын экижиткен. 2021 чылдың 6 айында республика дараазында техникаларны:
- торлуш дивес чоруктуг, 7 олуттуг Садко NEXT 9 деп 7 автомашинаны;
- кран-манипуляторлуг 4 автомобильди;
- Каа-Хем, Тожу, Шагаан-Арыг база Кызылдың арга-арыг ажыл-агыйлары Агромаш 90 ТГ 2047А илчирбелиг 4 тракторну алган.
Ол ышкаш УРАЛ маркалыг 4 вахта автомобильдерин немей алыр.
Арыг-арыгны катап тургузар ажылдар төлевилелдиң кол хемчеглериниң бирээзи. 2021 чылда республикага ол сорулгаже 42 218,6 муң рубльди тускайлаан.
Республиканың Арга-арыг планы езугаар, республикада 7300 гектар шөлге арга-арыгны катап тургузар ажылдарны кылыр, ооң 820 гектарынга ыяштарны олуртур, 6480 гектарында арга-арыгны катап тургузар.
Амгы үеда республиканың тускайжыттынган арга-арыг ажыл-агыйлары арга-арыгга – 820 га шөлге ыяш культураларын олуртур ажылды чорудуп турар.
Бо хүнге чедир 712,3 гектар шөлде катап тургузуушкун ажылдарын кылган, а арткан 107,7 гектар черге ыяштар олуртулгазын бо чылдың сентябрьда чорудар. Кызылдың арга-арыг ажыл-агыйы 90 га, Таңды – 50 га, Балгазын – 350 га, Туран – 80 га, Каа-Хем – 56 га, Шагаан-Арыг – 50 га, Тес-Хем – 26 га девискээрлерде өзүмнерни олурткан. Бо ажылды октябрьда доозар.
- Федералдыг төлевилелге киришкеш, арга-арыг өрттеринге удур техника-биле 26,4 % хандырылгавысты 80 % чедирип, а ажыл-агыйларның техника-биле хандырылгазын 0% турганындан 24 % чедирип, республиканың арга-арыг ажыл-агыйларының материал-техниктиг хандырылгазын элээн экижиткен бис – деп, бойдус курлавырлары база экология сайыдының оралакчызы Темир Сарыг-Хаа демдеглээн.
Тываның арга-арыг ажыл-агый черлериниң күжү-биле, 2019 чылдан бээр арендада дамчытканы 14 612 гектар черде арга-арыгны катап тургускан. 2019-2020 чылдарда арга-арыг үнүштериниң 2 тонна ажыг үрезинин чыгган.