Мазуревский: «Россияда, Тывада ышкаш, аңгы-аңгы культуралар кады хөгжээн регионну тывары берге»

 Национал херектер талазы-биле федералдыг агентилелдиң (ФАДН) баштыңы Игорь Бариновтуң социологтуг шинчилелдерге даянгаш, Тываның орус дылдыг чурттакчыларын камгалаары чугула деп демдеглээнинге хамаарыштыр, 2008-2009 чылдарда Тывага юстиция херектериниң сайыды чораан, амгы үеде «Чаңгыс демниг Россияның» ТСК-ның бирги оралакчызы Константин Мазуревский бодалын илереткен:

 «Херек кырында Россияның картазында ынча хөй агаар-бойдус куржагларлыг, аңгы-аңгы чоннар база культуралар: мында тывалар, орустар, украиннер, киргизтер, база тожу тывалары дээн ышкаш биче буурай чоннар кожа-хелбээ чурттап, боттарының төрээн дылында хостуг чугаалажып, боттарының чаагай чаңчылдарын камгалап, ону сагып чоруур регионну тывары берге. 

  Бодум Россияда эрги шажын чүдүлге төвү – Брянск облазының Новозыбков хоорайдан мен. Енисейниң бажында Тываның староверлеринге чорааш, Новозыбковтуң эрги чүдүлге типографиязынга парлаан, боттарының культуразын база боттарының амыдыралын делгереңгейи-биле бижээн литератураны көрген мен.  

 Кызылда, эрги чазак үезинде идегел чок, кыраан тудуг турган православ хүрээниң тудуун дооскан, кайы ырактан ооң алдын куполдары хүнге чайнаан. Аныяк Тыва АССР-ге бижик-билигге өөредир дээш келген баштайгы орус башкыларга өөрүп четтириишкинниң демдээ кылдыр чараш тураскаалды хүрээниң чанында туткан. Кызылдың төвүнде Орус культура төвүнүң боттандырган төлевилелдери хөй. 

 Тывага крещение эштиишкинин (Тывага кышкы сооктар дидиренчиг-ле), тыва чоннуң чоннуң Чаа чыл уткаан – Шагаа байырлалын сеткил ханыышкын-биле сактыр-дыр мен. Бо байырлалдарда язы-сөөк ылгап турганын көрбээн мен. 

 Чоннар аразының эп-найыралын быжыглаан ол болгаш өске-даа төлевилелдерни деткип, сайзырадып, акшаландырыышкынның дөстерин тургузар херек деп бодаар мен. Ол федералдыг деңнелден суму чагыргазынга чедир – эрге-чагырганың бүгү деңнелиниң хүн бүрүде кылыр ажылы болур, а чамдык кенен сеткилдиглер социологтуг сан-чурагайларның тодаргай контекизинден ону ам болур соңгулдалар бүдүүзүнде ажыглаары чугаажок.  

 Хөй националдыг өг-бүле – бистиң Россиявыска, Төрээн чуртувуска шупту ынак болуулуңар, бүгүдеге чедиишкиннерни күзедим!»