Тываның Көдээ ажыл-агый яамызынга «ажылды чогумчуткан соонда», федералдыг программалар талазы-биле конкурсту катап эрттирип, чаа грантылар алыкчыларын катап тодараткан

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң негээни езугаар, чаа составтыг конкурс комиссиязы көдээ ажыл-агыйын хөгжүдеринче угланган республика бюджединден кады акшаландырар федералдыг программа-биле күрүне деткимчезин алырынче кордап турарларның даңзызын катап көрген. «Эгелеп чоруур арат», «Тараачын-арат ажыл-агый баазазынга өг-бүлениң мал фермаларын хөгжүдери», «2014-2017 чылдарда болгаш 2020 чылга чедир үеде көдээ территорияларның турум хөгжүлдези» программалар-биле күрүне деткимчезин алырларының шыңгыы шилилгезин чоруткан. 

 Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол бо программаларның акшаландырыышкын саң-хөөзүнүң үлелгезин чөптүг эвес чорудуп, республиканың бир кожуунунда 21, а өскелеринге чүгле үш азы беш ажыл-агыйынга күрүне деткимчезин берип турарынга хамаарыштыр шүгүмчүлелди кылганын сагындыраал. Ынчангаш Тываның көдээ ажыл-агый яамызынга комплекстиг саң-хөө хыналдазын чорудуп, конкурстар тиилекчилерин шилиириниң негелделерин ылавылаан. 

  Грантылар бээр конкурс эрттирилгезинде хажыыдышкыннарны илередир дугайында аудит хыналдазының түңнелдеринден көөрге: күрүне деткимчезин ооң мурнунда алган ийикпе азы яамының специалистери азы салбырларның удуртукчулары-биле төрел харылзаада ажыл-агыйларның ээлери ап турганы илереттинген. Хыналданың түңнелдеринге даянгаш, ТР-ниң Чазаанга болгаш Көдээ ажыл-аый яамызынга халажылгаларны кылып, чогуур ведомствонуң чамдык ажлдакчыларын албан-дужаалынлан хостаан. 

  Тываның Чазааның Даргазының оралакчызынга томуйлаткан Сергей Ондарга конкурс комисииязының ажылын хууда хайгааралга алыр даалганы Тываның Баштыңы берген. Ооң удуртулгазы-биле чаа 20 кижи составтыг комиссия федералдыг программалар-биле күрүне деткимчезин бээр конкурсту катап эрттирген. Шолбан Кара-оол муниципалдыг тургузуглар удуртукчулары-биле Республиканың күрүне чөвүлелинге ооң түңнелдерин болгаш грант алырынче кордап турарларның фамилия езузаар даңзызын сайгарып көрген. 

 Күрүне чөвүлелиниң хуралында кожуун чагырга даргаларынга ажыл-агыйның хереглелдериниң болгаш саң-хөө-экономиктиг байдалын, кожууннуң социал-экономиктиг хөгжүлдезинге ооң үлүг-хуузунуң дугайында бодунуң бодалын ажык-чарлыг тайылбырлаар арганы берген. Сайгарылга үезинде Тываның Баштыңы шынап-ла деткимче хереглеттинип турарларга дузалаар дээрзин демдеглээн. Ол бир дугаарында, бодунуң херээн улам сайзырадып, бүдүрүлгениң хемчээлин улгаттырып, уксаалыг малдар, көдээ ажыл-агый техниказын садып алырынга, кажаа-хораа тудуп алырынга чугула хереглелдиг чаа эгелеп чоруур араттарга деткимчени бээр. 

 Грант алыкчыларының ажыл-чорудулгазынга, күрүне деткимчезиниң акша-хөреңгизин чөптүг ажыглаанын, кожуун иштинде ниити көдээ ажыл-агый ажылдарының хемчеглеринге ажыл-агыйның киржилгезинге анализти кылып, мониторингини эрттирер айтыышкынны муниципалдыг тургузугларның удуртукчуларынга берген. Бир эвес херек болза, эрге-чагырганың тус чер органнары муниципалдыг бюджеттен немелде акшаландырыышкын саң-хөөзүн үндүрер дугайында шиитпирни хүлээп ап болур. Тываның Баштыңы маңаа коррупциялыг чорукту болдурбазын негээн. 

 Күрүне чөвүлелиниң хуралында сайгарылганың түңнелдерин болгаш киирген санал-оналдарны өөренип көргеш, грант алыкчыларының төнчү даңзызын конкурс комиссиязы бадылаан. «Эгелеп чорур арат» федералдыг программа-биле муниципалдыг тургузуг бүрүзүнден 1-ден 3 чедир, тараачын-арат ажыл-агыйлары 657,0-ден 1 млн. 140 муң рубль чедир күрүне деткимчезин алыр. Аңгылаан субсидияның ниити түңү - 30 млн. 358,8 муң рубль, ооң 2 млн. 063,8 муң рубли - республика бюджединден. 

 Тараачын-арат ажыл-агыйлар баазазынга өг-бүлениң мал фермаларын хөгжүдеринге грант деткимчезин алыр конкурсту 7 ажыл-агый эрткен: Каа-Хем, Барыын-Хемчик, Эрзин, Сүт-Хөл кожууннардан бир-бир, Бии-Хем кожуундан - үш. Күрүне деткимчезиниң ниити түңү - 11 млн. 602,2 муң рубль, республика бюджединден – 580,1 муң рубль. 

 «Көдээ территорияларның турум хөгжүлдези» федералдыг тускай сорулгалыг программа чорудуу-биле, конкурс комиссиязының ажылының түңнелдери езугаар, 16 хамаатыга социал төлевирлерни бээр деп тодараткан. Аңаа аңгылаан акша-хөреңгиниң ниити түңү - 9 млн. 176,3 муң рубль, ооң 997,4 муң рубли - республика казназындан. 

 Ол-ла программа-биле 41 аныяк специалистер база аныяк өг-бүлелер 27 млн. 803,7 муң рубль ниити акша түңнүг социал субсидияны алырлар, ооң 2 млн. 861,1 муң рублин республикадан кады акшаландырар. 

 Чазак Даргазының көдээ ажыл-агый талазы-биле оралакчызы Сергей Ондар деткимче алыкчыларын шилиирде Күрүне чөвүлелинде айыткан бүгү негелделерни өөренип көргеш, ооң мурнунда бюджет акша-хөреңгизи ап көрбээн болгаш экономиктиг турум ажылдыг, ажыл-чорудулгазын ам-даа калбартыр сорулгалыг ажыл-агыйларны мурнады идип үндүргенин демдеглээн. 

 ТР-ниң Көдээ ажыл-агыйының чаа удуртулгазы дээштиг ажылдыг ажыл-агыйларны ам-даа илередип, конкурстарга киржири-биле документилер чыырынга дуза көргүзериниң системазын организастаарын, федералдыг программаларның боттанылгазынга шыңгыы контрольду чорудар даалганы Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол берген. 

  База ол ышкаш Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол грант алыкчыларының даңзызын массалыг информация чепсектеринге парлаарын дааскан.