Экономиктиг байдалдарны көрүп, Тываның хөгжүлдезиниң тускай программазынга эдилгелерни киирер

Программаның баштайгы вариантызынче кирген элээн каш төлевилелдер экономиктиг байдалдар уржуундан боттарының чугулазын чидирген болгаш, бо хүнде ындыг-ла кончуг дээштиг эвес деп, ол санаан. 

«Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң тускай программазының күүселдезин анализтеп көрдүвүс. Боттуг базымнарлыг угланыышкыннар бар, оларны деткип, эчизинге чедирер. Аңаа демир-бетон кылыглар бүдүрүлгезиниң заводу, «Чедер» кадыкшылга курорту база бойдус байлаан болбаазырадыр комплекс хамааржыр. Чамдык угланыышкыннар талазы-биле Россияда база делегейде экономиктиг негелделер өскерилген, бедик үре-түңнелдерни чедип алыр дизе, амгы байдалды өөренип көөр апаар» - деп, ол бижээн.

«Марал-Тува» кадыкшылга комплекизи база «Тываның ногаалары» теплица тудуунуң төлевилелдеринден республика ойталап болурун Владислав Ховалыг чугаалаан. Ол төлевилелдериниң беримчезинге хамаарыштыр специалистер бодалдарын илереткен. “Туран” сыын ажыл-агыйының баазазынга ажыдар деп планнаан “Марал-Тува”-ны аалчылар санын көвүдеринче угландырган. Тываже кээп турар туристерниң саны эвээш, ооң кадында, пандемияның уржуундан ол оон-даа кызырылган. 

Агаар-бойдузу-биле кыдыкы Соңгу чүк районнарынга дөмейлешкек Тывага теплица комбинадын ажылдадыры улуг айтырыг. Бир дугаарында, аңаа хөй энергия херек. Республикада электроэнергияның өртээ эң аар. Ол ышкаш хөмүр өртээ база ооң-биле дөмей, чарыгдалы хөй. Ортаа Азия дугайында чугаалавайн, агаар-бойдузу Тывага көөрде чымчак Хакасиядан эккеп турар ногаа аймаанга чижилгени теплицаның продукциязы тургузуп шыдар бе деп айтырыг ала чайгаар тургустунуп келир. 

РФ-тиң Чазаа тускай программаже өскертилгени кииреринге удурланмайн турарын Владислав Ховалыг дыңнаткан. Республика Баштының албан-хүлээлгениң күүседикчизиниң санал-оналын РФ-тиң экономиктиг хөгжүлде сайыдының оралакчызы Сергей Галкин деткээн. «10 субъектиниң кайызының-даа ИПСЭР программазы – кызыгаарлаашкынныг негелде эвес-тир деп, яамының туружу мындыг. Ону байдалдарның өскерли бергени-биле, эдип-өскертип болур, чамдык регионнар программаларын эткилээн» - деп, Владислав Ховалыг айыткан. 

Тываның Экономика яамызынга чаа төлевилелдерни белеткээр даалгаларны бергенин база дыңнаткан. Чазактың ойталааны төлевилелдерде планнаанындан эвээш эвес, а оон хөй ажылчын олуттарны тургузарынче ол угланыр ужурлуг деп Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар В. Ховалыг айыткан. 

Тускай программадан үнүп турар ол ийи угланыышкынга 152 ажылчын олуттарны тургузар деп турганын сагындыраал. РФ-тиң база республика бюджеттеринден ниитизи-биле 530 ажыг млн рубль акша салыышкынын салыр турган. Олче 1 млрд. рубль хуу инвестицияларны хаара тудары көрдүнген. Чаа төлевилелдерни база ол-ла хире хемчээлдерге ажылдап кылыр.