Тывада биче суурларже көжер күзелдиг кижилерге черни халас бээр

Ол чурум Тывада доктаамал чурттап турар, ооң мурнунда күрүне деткимчези албаан болгаш шилип алганы девискээрде шимчевес өнчүге хамааржыр кандыг-даа өнчүзү чок кижилерге хамааржыр. Чер алыр күзелдиг кижи, кадастр планындан сонуургаан участогунуң схемазының хоолгазын кошкан билдириишкинни тус чер чагыргазынче киирерге-ле, чедер. Көдээ эрге-чагырга черни бээриниң азы ойталаанының чылдагаанын айыткан шиитпирни 30 хонук дургузунда хүлээп алыр ужурлуг.

Документини ажылдап кылган ТР-ниң Чер болгаш өнчү хамаарылгаларының яамызы биче суурларны кадагалап база хөгжүдер дээн губернатор төлевилелин боттандырары-биле эдилгелерни кииргенин тайылбырлаан. Ол норма биче суурларның чурттакчы чонунуң санын көвүдедип, суурнуң хоозуралын база буураашкынын болдурбас ужурлуг деп, специалистер санап турар. Ылаңгыя дээди өөредилге черлерин доозуп алгаш төрээн черинче ээп чанып, бодунуң бажыңын тудуп, ажылдап, бизнес чорудулгазын кылыр дээн аныяктарже өскерилгелер угланган.  

2017 чылда Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң идип үндүргени «Чурттап турар суурум» төлевилелдиң бүдүн комплекс айтырыгларының бирээзинге биче суурларже көжер кижилерге халас черни бээри кирген. Республиканың чазак-чагыргазы төлевилелди 4 чылда боттандырар тускай программаны ажылдап кылган. 1 муң кижиден эвээш чурттакчылыг 66 көдээ суурлар программада киржип турар, оларның он дөртү 500-тен эвээш, а сези – 250 кижиден эвээш чурттакчылыг.

Программаның мурнунда сорулгазы – девискээрлерни катап көдүрүп, экономиктиг хөгжүлдезинге байдалдарны тургузары. Төлевилелдиң кол шимчедикчи күжү - ол суурларның боттарының чурттакчыларында деп, республика баштыңы санап турар. Олар бизнес эгелээшкиннерни саналдап, ооң өртек үнезиниң 1 хуузундан эвээш эвес акша-хөреңгини боттары салыр ужурлуг деп бодалдыг. Бир эвес кижилер ындыг инвестицияларга белен болза, удур деткимчени ап болур - муниципалдыг бюджеттен 10 хууну, а арткан акша-хөреңгини республика немеп бээр.  

Регион эрге-чагыргазы биче суурларны хөгжүдер айтырыгда эң-не нарын болгаш чарыгдалдыг айтырыгларны –социал объектилер, оруктар тудуун болгаш септелгезин, харылзаа инфраструктуразын база суг хандырылгазын бодунга алган. Республика федералдыг программаларга ынчалдыр идепкейлиг киришкеш, барык шупту бичии суурларны дүрген интернет-биле хандырыпкан. Бөгүнде эмнелге албан черлерин – лабораториялар болгаш фельдшер-акушер пунктуларын информатизация коммуникациязының чаа хевиринге кожар ажылдарны чорудуп турар, ынчан көдээде эмчилер телемедицинаның аргаларын ажыглап эгелээр.  

«2018-2022 чылдарда Тыва Республиканың биче суурларының хөгжүлдези» республиканың комплекстиг программазын моон таныжып болур - http://mert.tuva.ru/upload/files/prezentaciya_malye_s..