Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Тываның Чазаа 2021 чылда сайгарлыкчыларны база боттары ажыл-биле хандыртынган хамаатыларны деткиир

Тываның Чазаа 2021 чылда сайгарлыкчыларны база боттары ажыл-биле хандыртынган хамаатыларны деткиир 25.03.2021
Тываның Чазаа 2021 чылда биче болгаш ортумак бизнести, ол ышкаш боттары ажыл-биле хандыртырган хамаатыларны деткиир бөлүк күрүне хемчеглерин белеткеп кылган.
 Ол угланыышкынны харыылап турар ТР-ниң Экономика яамызы 2020 чылдың түңнелдерин өөренип көргенин дыңнаткан. 
 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол РФ-тиң премьер-министри Михаил Мишустин-биле ужурашкаш, 2020 чылда күрүне деткимчезиниң чамдык деткимчезин албаан 3 муң сайгарлыкчыларның дугайында чугаалаан. Оларның ажыл-чорудулгазының кодтары юридиктиг черлерниң чаңгыс аай күрүне реестринде айыттынганындан өске болган. Чижээ, уран ус-тывыштчылар пандемиядан когараан. Ол шеверлерниң кол ажылы кылдыр күрүне деткимчезинче кирбейн турар “садыглажылга” деп айыттынганы илерээн.
 Банкылар чиигелделиг чээлилерин бергилээн. Чижээ, чонну ажылга хаара тудар тускай программа-биле 2 хуулуг чээлини берген. Программага киржир күзелдиг 218 сайгарлыкчыдан чүгле 138-зин банкылар деткээн. Артканнарның чээли “оруу” багай, азы сайгарлыкчы кылдыр албан езузу-биле долдуртунмаан болган.  
Үндүрүг төлевирлерин үндүр бижиир, регион үндүрүүнүң түңүн эвээжедир дээн ышкаш, хемчеглер эки чоруттунган. Биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чоруктуң 2,5 муң субъектизи база коммерциялыг эвес 400 организациялар үндүрүгге, УСН, НДФЛ, ЕНВД болгаш өске-даа үндүрүглерге 2 кварталда төлевирлер төлээринден хосталган. 
 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол деткимчениң тодаргай хемчелерин сайгарлыкчылар-биле сайгарар: 
«Кижилер тывынгыр-сагынгыр, шиитпирлиг сорулгаларны мурнунга салып, бодунуң ажыл-херээнге бердиниишкини, шиитпирлеринге харыысалгалыг чоруу-биле экономиканың шимчедикчи күжү болган. Шак ындыг чорук үре-түңнелдерни бээр. Пандемия ону дыка эки көргүскен. Чамдык сайгарлыкчыларга ол аштынмас шаптаараазын болган болза, ажылын шын тургузуп алганнарга – чаа стартты берген. Шиитпирлиг, чаа үзел-бодалдыг, күш-ажылчы кижилерни деткиири чугула деп санаар мен. 
Кызыгаарлаашкынныг үеде сайгарлыкчыларга элээн каш дузаламчы хемчеглерни чоруткан. Оларның чамдыызы эки түңнелдерни берген болза, а бир кезии долузу-биле ону ажыглавайн барган. Ында чылдагааннар-ла хөй: сайгарлыкчыларның боттарының-на документилеринге тоомча чогу, ажыл-чорудулгазын шын эвес айтып алганы. А бизнезин ажык, билдилиг чорудуп турган кижилер күрүне деткимчезин алган. 
Республикада чиигелделиг үндүрүг хемчеглери дээштиг болган. БОС-туң 13 муң хире субъектилериниң үндүрүг болгаш кредит онаалдаларын чиигеткен. Үндүрүг төлевирлерин үндүр бижип, камгаладылга дадывырларын эвээжедип, хыналдаларны, үндүр бижилгелерни, хоруушкуннарны соксаткан. 
Регионнуң үндүрүг ставкаларын эң эвээжинге чедир кызырган. Үш муң ажыг сайгарлыкчылар ажылчын олуттарны артырап алганы дээш компенсация деткимчезин алган, олар ийи муң ажыг ажылчын олуттарны камгалап арттырган. Ниитизи-биле, биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорукта хаара туттунган 16 муң кижиге деткимчениң бүгү ол хевирлери турум байдалды хандырган. Кызыгаарлаашкын үезинде Тываның сайгарлыкчыларынга ниитизи-биле 1,6 млрд. рубльдиң деткимчезин берген. 
Банкылар сайгарлыкчыларның хөй кезиинге негелделерин шыңгыыраткан, чээлилер чиигелделерин, шалың төлевиринге хуу чок чээлини ап шыдаваан. Сайгарлыкчыларның туружун быжыглап, чээлилер алыры чедингир болзун дээш, ол талазы-биле ажылдарны нептереткен.
 Федералдыг-даа, регионалдыг-даа деңнелде 2021 чылда сайгарлыкчыларга деткимче көргүзерин уламчылаар. Ынчангаш дээштиг хемчеглерни шинчилеп, тодарадыр херек. Чазактың экономика адырынга анализти кылырын даандырдым. Сайгарлыкчыларның боттары-биле хемчеглерниң тодаргай даңзызын сайгарып көөр апаар. Шак ындыг ужуражылганы эрттирип, шиитпирни хүлээп алыр бис».
 Тываның Чазаа эрткен чылды өөренип көргеш, биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорук субъектилерин деткиир инфраструктураны калбартыр шиитпирни хүлээп алган. Сайгарлыкчы орукту деткиир фонд, Экспорт деткимчезиниң төвү, Кластерлиг хөгжүлде төвү, Улусчу-уран-шевер ус-тывыш төвү, көдээ ажыл-агый болгаш экологтуг туризм, Бизнеске магадылал төвү болгаш МФЦ дээн организациялар ону киирген. 
Деткимче хемчеглери ийи блокка чардынган – федералдыг база регионалдыг. 2021 чылда федералдыг хемчеглерни Кызыл хоорайда «МСП Банк» АН таварыштыр боттандырар. Олар биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорук субъектилеринге база ажыл-биле боттары хандыртынган кижилерге элээн каш чиигелделиг чээлилерни бээр. 
РФ-тиң Экономиктиг хөгжүлде яамызы биче болгаш ортумак бизнеске чээлилер-биле деткип, банкыларның чээлилерде чедир албаан орулгаларын эгидер. Программа киржикчилери 10 чыл хуусаалыг, чылда 7 хуулуг, 2 млрд рубль чедир инвестиция чээлизин, ол ышкаш саарылганы хандырар 3 чылдың 500 млн рубль чедир чээлизин ап болур. 
Оон аңгыда, «МСП банк» шугуму-биле күрүне болгаш муниципалдыг чагыглар күүселдези-биле холбаалыг БОС субъектилериниң чарыгдалдарын акшаландырары паннаттынган. 1 млн. рубльдан 500 млн. рубль чедир чээлини чылда-ла 7 хуулуг кылдыр 3 чылда ап болур.  
БОС субъектилеринге 2021 чылдан эгелеп, саарылгага база инвестицияга дээш, ооң мурнунда алган чээлилерин 7 хуулуг кылдыр эде санадып болур. Мында чээлиниң эң эвээш хемчээли 10 млн. рубль, а эң үстү - 500 млн. рубль болур. Бир эвес инвестицияга хамааржыр болза, чээли алыкчызы 10 млн.-ден 1 млрд. рубль чедип алыр. Эгидер хуусаазы – 3-тен 7 чыл. 
БОС-тарга бээр эвээш хемчээлдиг чээлиниң ставканы 7 % чедир эвээжээн. Хуу сайгарлыкчылар 500 муң рубльдан 5 млн., юридиктиктиг черлер – 500 муңдан 10 млн. рубльди ап болур. Акша-хөреңгини саарылгаже, амгы үеде ажыл-чорудулгазының акшаландырыышкынынче (үндүрүглер болгаш чыылдалар төлээринден аңгыда, шалыңнар болгаш өске-даа төлевирлер төлээринче) база инвестициялар акшаландырыышкынынче тускайлап болур. 
 2021 чылда боттарын ажыл-биле хандырттынганнарга чээлиниң ставказы 6,25 % апарган. Үе аайы-биле (3 база 5 чыл) ооң хемчээли – 500 муңдан 5 млн.рубль чедер.
Ажаалга банкызы биле Россельхозбанкының Тывада салбырлары БОС-ту деткиир программалыг чээли шугумнарын ажыткан. «Программа 8,5» чээлини каяа ажыглаарындан хамаарылга чокка, инвестиция база саарылгаже 3 млн.-ден 1 млрд. рубльди берип турар. Чээли хандырылгазынга «БОС Корпорация» АН магадылалды бээр. Көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлеринге база көдээ ажыл-агый продукциязының болбаазырадыкчыларынга чылда 5 хуудан көвүдевес хуулуг чээли шугумун киирген. 
 Чиигелделиг лизинг программазы-биле хуу болгаш биче сайгарлыкчы чорук субъектилеринге техника аймаа база дериг-херекселдер (чуртка бүдүрген) садып алырынга чылда 6 хуу база 8 хуулуг (даштыкыга бүдүрген) ставкалыг чээлини берип турар. Ол 2,5 млн.-ден 200 млн. рубль түңнүг чээлини 13-ден 84 айда эгидер. 
2021 чылда биче болгаш ортумк сайгарлыкчы чорукту деткээн регион хемчеглери кылдыр субсидияларны, тускай чээлилерни, магадылалдарны база саң-хөөге хамаарышпас дузаны көргүскен. ТР-ниң Экономика яамызы чаа дериг-херекселдер, механизмнер база транспорт аймаа (чиик машинадан аңгыда) садып алыр бир кижиниң 5 млн чедир чарыгдалдарның 50 хуузун эгидер планныг. 
 Республика эрге-чагыргазының биче сайгарлыкчы чорук адырында социал угланыышкынныг төлевилелдерни 75 хуу субсидияны эгидеринге белен, бир алыкчыга-ла 1 млн рубльден көвей эвес. Чугаа ниитилел ужур-дузалыг ажыл-чорудулга, боттарын хандырттынар аргазын калбартыр, социал камгалалы кошкак чурттакчы чонну күш-ажылче хаара тудары көрдүнген чарыгдалдарга хамааржыр. 
 Чыл эгезинден бээр, Тываның Сайгарлыкчы чорукту деткиир фондузу, бизнеске база боттары ажыл-биле хандыртынган хамаатыларга үш чыл хуусаада, 6 -12 хуу ставкалыг тускай сорулгалыг 5 млн рубль чедир керээни берип турар. Чээлини «МФЦ для бизнеса» офис таварты 7 хонук кылыр, камгаладылга дээш чарыгдалдар кылбас. 
Республиканың магадылал фондузу «МСП банк», «Сбербанк» ПАО, «Россельхозбанк» АН ТРФ банкылардан чээли алырынга биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорук субъектилеринге дагдыныкчы болур. Чээли алган таланың 5 млн рубльден хөй эвес түңүнүң 70 хире хуузун дагдыныкчы хүлээнип алыр.  
Сайгарлыкчы чорукту, экспортту деткиир төптер, улусчу ус-тывыш төвү биче болгаш ортумак бизнес субъектилеринге халас ачы-дузаны көргүзер. Делгелге-садыглаашкын хемчеглеринге, конференцияларга, форумнарга, “төгерик столдарга” киржир айтырыгларны сайгарлыкчыларга тайылбырлаан. Экспорт ажыл-чорудулгазын организастаарынга, инвестицияны база даштыкы-биле харылзааларны хевирлеп база бурунгаарладырынга төптер деткимчени бээр. 
2020 чылда кызыгаарлаашкынныг хемчеглерден онза когараан черлерниң федералдыг даңзызынче 2,5 муң БОС субъектилери, азы 34,6% кирген. Биче болгаш ортумак бүдүрүлгелерниң, хуу сайгарлыкчыларның 6 муң ажыынга үндүрүг онаалдазының бөдүүнчүткен хевириниң, патентилиг үндүрүг онаалдазын каттышкан орулгага чаңгыс аай үндүрүгнү төлээр чиигелдениң ниити республика хемчеглерин киирген. Үндүрүг болгаш эт-хөреңги деткимчезин 260 миллион ажыг рубль ниити түңге көргүскен. 
 2021 чылда республика чазаа ковид-19 пандемиязының соонда бергедээшкинге таварышкан үш муң хире БОС объектилеринге дузалажыр сорулганы салган.

Возврат к списку