Тывада чырык болгаш чылыг энергиязы дээш хереглекчилерниң өрези бир миллиард рубль ашкан

22.09.2021 Чуртталга-хандырылга объектилериниң техниктиг байдалы, оларны үезинде септээри болгаш улаштыр ажыглаары ук адырның саң-хөө экономиктиг байдалындан хамааржыр. Тываның Одалга болгаш энергетика яамызының дыңнадып турары-биле алырга, юридиктиг черлерниң база чурттакчы чоннуң чыглы берген өрелериниң уржуундан республиканың чуртталга-коммунал ажыл-агыйы, оттулар чүүл, энергетика комплекизи элээн берге байдалда келген. Август айның эгезинде, хереглекчилерниң төлээр ужурлуг акшазының түңү 1,5 млрд рубль чеде берген.
Чылыдылга болгаш энергетика комплекизиниң объектилерин кышкы үеге белеткеп алырынга эң кол бергедээшкинни чуртталга-коммунал ачы-дузазы дээш өре-шире тургузуп турарын, Тываның одалга болгаш энергетика сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Роман Кажин-оол чугаалаан. Чуртталга хандырылга объектилеринге септелге кылыры, солуур база катап кылыр улуг эвес ажылдарынга безин хөй акша түңнүг чарыгдал херек. Хереглекчилерниң төлевирни үе-шаанда доктаамал чорудуп турарындан, чуртталга-коммунал ажыл-агый ажылдакчыларынга турум акша-шалыңы хамааржыр. Акшаландырыышкынның чедишпезинден херек дериг-херекселдерни өйлеп-өйлеп чаартыры, септелгени чогуур үезинде кылыры болдунмас.
Роман Кажин-оол 2021 чылдың август 1-ниң байдалы-биле республиканың хереглекчилериниң чырык-чылыг энергиязын ажыглааны дээш өрези – 1 млрд 416 млн рубль чеде бергенин чугаалаан. Чылыг энергиязы дээш өре – 697,5 млн рубль, чырык энергиязы дээш – 718,6 млн рубль
Юридиктиг черлерниң өрези 433,1 млн рубль чеде берген. Бюджет албан черлериниң өрези 82,9 млн рубль, (чырык энергиязы дээш 17,7 млн рубль, чылыг энергиязы дээш – 65,3 млн рубль өрелиг). Кызыл хоорайның муниципалдыг албан черлери чылыг энергиязы дээш эң хөй түңнүг акша-хөреңгини төлевейн турар.
Өске-даа хереглекчилер» деп категорияга хамааржыр ТЭК, чуртталга-коммунал ажыл-агый бүдүрүлгелери, ТСЖ болгаш башкарыкчы компаниялар электри энергиязы дээш 216 млн рубльди чедир төлевейн турар. Дача ниитилелдери чырык дээш 44,2 млн рубль өрелиг. Чылыдылга болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый объектилери 115,2 млн рубльди төлээр ужурлуг. ТСЖ болгаш башкарыкчы компаниялар – электри энергиязы дээш 56,6 млн рубль өрелиг. Республикада ТЭК биле чуртталга-коммунал ажыл-агый бүдүрүлгелери чылыг энергиязы дээш 55,9 млн рубль өрелиг болган.
Республиканың чурттакчы чонунуң чыглы берген өрези 982,9 млн. рубль. Ооң иштинде чырык энергиязы дээш – 406,7 млн рубль, а чылыг энергиязы дээш - 576,3 млн рубль.
Тываның Баштыңының хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыгның саналы-биле алырга, мындыг байдал уламчылавас ужурлуг, улустуң угаан-медерелин өскертир херек. Чурттап турар бажыңының кышты өттүр чылыг болгаш чырык турары, энергия хандырар организацияның одалга сезонун озал-ондак чок эрттирип алыры мээң төлээр акшаларымдан хамааржыр дээрзин хереглекчи кижи бүрүзү бодап билир ужурлуг.
Коммунал төлевирлерни, ылаңгыя чыглы берген өрелерни негеп чыырда, комплекстиг шыңгыы хемчеглерни ажыглаар. Өжегерээн төлевейн турар улустарга хамаарыштыр хомудал киирер ажылдарны башкарыкчы компаниялар-даа, ТСЖ, ТЭК бүдүрүлгези-даа күштелдирер болза эки.
Тыва Республикада суд приставтарының федералдыг албанының эргелели «Коммуналдыг төлевирлер» негеп төледир талазы-биле күүседикчи чорудулганы кылырда, электри-чылыг бээр бүдүрүлгелер-биле кады шыңгыы демнежип ажылдаар херек.
Республиканың кожуун, суму чагыргаларының даргалары бо даалганы күүседирде, чуртталга-коммунал хандырылгаларында өре-ширени, бирги ээлчегде ажылдап турар кижилерниң өрезин эвээжедир талазы-биле хемчег чорударда, электри хандырар бүдүрүлгелерниң удуртукчулары-биле кады ажылдаар планны тургузар.
Анализтен көөрге, өжегерээн төлевейн турар хамаатылар дээрге доктаамал орулгалыг кижилер болуп турар.
Тываның Баштыңы албан-хүлээлгениң күүседикчизи «коммуналка» дээш өрени эвээжедир айтырыгны онза хыналдага ап, кылган ажылының түңнелдериниң дугайында үргүлчү илеткээрин муниципалитеттерден негээн.